Właściwości gleby - jak zbadać glebę w ogrodzie

Właściwości gleby w naszych ogrodach są jednym z najważniejszych czynników decydujących o możliwości powodzenia uprawy. W zależności od naszych potrzeb, a raczej od potrzeb roślin które chcemy uprawiać, możemy wpływać na jakość i żyzność gleby w naszym ogrodzie, m. in. stosując odpowiednie nawozy i metody uprawy. Zobacz jak zbadać glebę w ogrodzie aby ocenić jej właściwości i przydatność do uprawy roślin, a nastęnie dobrać odpowiednie metody uprawy i nawożenia.

Właściwości gleby. Jak samemu zbadać glebę w ogrodzie?

Badanie właściwości gleby - w czym nam to pomoże

Jednym z często popełnianych błędów jest nawożenie "na oko", co może przynieść skutki odwrotne od zamierzonych. Aby zmniejszyć ryzyko popełnienia błędu, należy ustalić rodzaj oraz właściwości gleby, na jakiej zamierzamy hodować rośliny - czyli wykonać testy glebowe.

Aby otrzymać pewne i precyzyjne wyniki, najlepiej jest pobrać próbki gleby i oddać je do badania w jednej z rolniczych stacji badawczych. Ponieważ jednak wykonanie tego typu badań wiąże się z koniecznością poniesienia określonych kosztów, wiele osób decyduje się samodzielnie ustalić właściwości gleby w swoim ogrodzie bądź na swojej działce. Poniżej pokazujemy prosty i możliwy do wykonania samodzielnie sposób jak zbadać glebę w ogrodzie.

Właściwości gleby - piaszczysta czy gliniasta

Pierwszym elementem jaki możemy ustalić, to rodzaj gleby. Możemy mieć do czynienia z glebą lekką, średnią, lub też ciężką. W warunkach uprawy amatorskiej możemy ustalić kategorie agronomiczne gleby tzw. metodą palcową. Metoda ta polega na pobraniu próbki gleby do ręki i roztarciu jej pomiędzy palcami, przy jednoczesnym zaobserwowaniu wyglądu i zachowania się pobranej próbki. W określeniu właściwości gleby pomoże poniższa tabela, oraz fotografie.

Gleba gliniasta - zasobna w składniki pokarmowe, ale zbyt ciężka i nieprzepuszczalna, w stanie wilgotnym jest lepka i pozwala się formować

Gleba ilasta - jest żyzna i dosyć dobrze utrzymuje wodę, niestety łatwo się zbryla, w dotyku przypomina mydło,

Gleba torfowa - jest zasobna w materię organiczną i dobrze utrzymuje wodę, często bywa zbyt kwaśna, wymaga zatem wapnowania

Gleba wapienna - ma barwę jasną, jest płytka i kamienista, dobrze przepuszczalna i umiarkowanie żyzna



Gleba piaszczysta - gnieciona w palcach jest ziarnista, jej cząstki się nie zlepiają i nie brudzi rąk, jest sucha, lekka, przepuszczalna, mało żyzna, wymaga częstego nawożenia i nawadniania

Jak zbadać odczyn pH gleby

Kolejną właściwością gleby, jaką należy ustalić przed rozpoczęciem nawożenia jest jej odczyn.

Wskaźnik pH gleby jest wyznacznikiem jej kwasowości lub zasadowości. Odczyn obojętny to pH = 7. Odczyn pH większy od 7 oznacza, iż gleba jest zasadowa, a pH mniejszy od 7, iż gleba jest kwaśna. Odczyn gleby wpływa na rozpuszczalność składników mineralnych w glebie i na ich dostępność dla roślin. Wartość pH może również wpływać na gatunki i wielkość populacji organizmów żyjących w glebie. Większość roślin ogrodowych wymaga gleb o odczynie umiarkowanie kwaśnym o pH mieszczącym się pomiędzy 6,2 a 6,8. Istnieje również spora grupa gatunków wymagających podłoża bardziej kwaśnego.

Aby samodzielnie zbadać odczyn pH gleby musimy zakupić zestaw do badania współczynnika pH gleby, zawierający rurkę testową wypełnioną roztworem, który zmienia barwę po wymieszaniu z glebą. Rurkę wypełniamy ilością gleby określoną w instrukcji obsługi (np. 1/4), a następnie silnie potrząsamy, aby wymieszać roztwór z próbką gleby. Po wymieszaniu, należy odczekać aż ziemia opadnie na dno rurki, a płyn nabierze określonego koloru. Otrzymaną barwę porównujemy ze wzorcem dołączonym do próbki. Z reguły barwa pomarańczowa do żółtej oznacza glebę kwaśną, barwa jasnozielona - glebę o odczynie obojętnym, a ciemnobrązowa - glebę zasadową. Pamiętajmy jednak, że to tylko przykład barw - powinniśmy się posługiwać wzorcem dołączonym do pH-metru, który posiadamy, gdyż różne pH-metry mogą wskazywać różne zakresy barw.

Uwaga! Ponieważ wartość pH gleby jest zmienna, z reguły należy pobrać do badania kilka próbek pochodzących z różnych miejsc w ogrodzie.

Jeżeli okaże się, iż mamy glebę zbyt kwaśną, możemy ją zwapnować lub wzbogacić w materię organiczną zawierającą wapń, jak np. podłoże popieczarkowe. Jeżeli gleba jest zbyt zasadowa, możemy obniżyć jej pH, dodając kwaśnego podłoża lub jego mieszaniny z kwaśnym torfem wysokim, czy też zastosować nawóz zawierający siarkę.

Pomiar pH gleby. Jak zmierzyć odczyn pH gleby w ogrodzie?
Odczyn pH gleby silnie wpływa na wzrost i rozwój roślin, dostępność składników pokarmowych oraz aktywność mikroorganizmów glebowych. W zależności od odczynu pH, może istnieć konieczność zakwaszenia gleby lub jej odkwaszenia gleby aby spełniała ona wymogi posadzonych roślin. Przekonamy się o tym wykonując pomiar pH gleby w ogrodzie. Więcej...

Ustalanie właściwości gleby na podstawie roślin wskaźnikowych

W określaniu właściwości gleby w naszym ogrodzie, czy też na działce, może nam także pomóc obserwacja roślin pojawiających się samoistnie na terenie naszej działki. Stokrotki, koniczyna biała i margerytki pojawiają się na glebach nieurodzajnych i ubogich. Pojawianie się tych roślin wskazuje iż konieczne jest regularne zasilanie podłoża nawozami wieloskładnikowymi. Jeżeli natomiast w naszym ogródku rozprzestrzenia się pokrzywa, gorczyca polna, mokrzyca, żółtlica dronokwiatowa, czy też gwiazdnica pospolita, świadczy to o dużej zawartości azotu w glebie. Przy nawożeniu takiej gleby wybierajmy zatem tylko nawozy pozbawione tego składnika. Pojawianie się skrzypu polnego, podbiału pospolitego lub jaskra rozłogowego, świadczy iż gleba jest podmokła i ciężka. W tym przypadku wskazane jest spulchnienie gleby oraz wymieszanie jej z piaskiem.

Kiedy trzeba zbadać glebę laboratoryjnie

Opisane powyżej metody pozwalają nam w przybliżeniu ocenić właściwości gleby - jej rodzaj, urodzajność czy odczyn pH. Jednak dokładne ustalenie zawartości składników odżywczych w glebie jest możliwe wyłącznie po oddaniu próbki gleby do laboratorium. Takie badania wykonują Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze.

Dokładne przebadanie gleby jest konieczne, gdy obserwujemy objawy niedoboru makro- i mikroelementów, skutkujące gorszym wzrostem roślin, obniżeniem plonów, a także zapadalnością roślin na różne choroby o podłożu fizjologicznym. Niestety, jak pokazały przeprowadzane badania, na obszarze większości ogrodów działkowych występują różne nieprawidłowości w zasobności gleb, wynikające głównie z błędów w nawożeniu. Jednym z podstawowych błędów popełnianym przez ogrodników-amatorów jest zbyt intensywne wapnowanie gleby, prowadzące do nadmiernego podniesienia pH, a ponieważ wapnuje się zazwyczaj wapnem magnezowym, wiąże się to również z wprowadzaniem do gleby zbyt dużych dawek magnezu. W takiej sytuacji roślinom trudno jest pobierać z gleby inne składniki odżywcze.

Przeczytaj również:

Humus - bezcenny składnik gleby
Humus, inaczej próchnica, to organiczne szczątki, głównie roślinne, nagromadzone w glebach. Zawartość humusu jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na prawidłowy wzrost roślin oraz jakość i wielkość plonów z ogrodu. Jak się jednak okazuje sam humus nie wystarczy dla zdrowego wzrostu roślin. Czego jeszcze potrzeba w glebie? Poznaj sekret zdrowych roślin oraz smacznych warzyw i owoców z własnego ogrodu! Więcej...

Nawozy zielone - kiedy siać, jakie rośliny na zielony nawóz
Nawozy zielone pełnią ważną rolę w rolnictwie ekologicznym, a amatorsko powinniśmy je stosować głównie w uprawie warzyw na działce. Wysiewając rośliny na zielony nawóz w naturalny sposób poprawiamy strukturę i żyzność gleby w ogrodzie. Zobacz kiedy wysiewać nawozy zielone, jakie są najlepsze rośliny na zielony nawóz oraz kiedy je ścinać i przekopywać z glebą. Więcej...

Zaskakująco skuteczny sposób na poprawę wzrostu roślin oraz smaku warzyw i owoców
Nawożenie roślin w ogrodzie sporo Cię kosztuje, a coraz większe dawki nawozów przynoszą słabe efekty? Owoce i warzywa kiepsko smakują, a rośliny są coraz częściej porażane przez choroby? Prawdopodobnie przez złe nawożenie, niewłaściwe zabiegi agrotechnicze i stosowanie chemicznych środków ochrony roślin doprowadziłeś do degradacji gleby w Twoim ogrodzie. Zobacz, co robić w takiej sytuacji! Więcej...

Opracowano na podstawie: C. Brickell, Wielka Encyklopedia Ogrodnictwa, Muza SA, Warszawa 1994, s. 522 - 523, Mój Ogród, Delta w-Z, Warszawa 1993, s. 12 - 13, oraz artykułów umieszczonych w Działkowcu, nr 10/2003, s. 58 i w Mój Piękny Ogród, nr2/99, s. 50 - 52.