Kleszcze w ogrodzie - zwalczanie, opryski, preparaty

Kleszcze w ogrodzie mogą pojawiać się wśród krzewów, w gęstych zaroślach, a szczególnie wśród traw. Choć problem kleszczy jest kojarzony głównie z wakacyjnymi wyjazdami i wycieczkami po lesie, to jednak równie często możemy stać się ofiarą kleszcza w ogrodzie. Zobacz jak przeprowadzić zwalczanie kleszczy w ogrodzie oraz jakie są skuteczne preparaty i opryski na kleszcze w ogrodzie.

Kleszcze w ogrodzie
Fot. pixabay

Co roku wraz z nastaniem wakacji i sezonu urlopowego, powraca temat kleszczy i zagrożeń przez nie powodowanych. Najbardziej niebezpieczne powikłania po ukąszeniu kleszcza to borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Do niedawna sądzono, że kleszcze to problem jedynie dla tych osób, które urlop spędzają na terenach leśnych i podczas wędrówek przedzierają się przez gęste zarośla i podmokłe łąki.

Niestety - coraz częściej możemy paść ofiarą kleszcza również w miejskich parkach, a nawet spotkać kleszcze w ogrodzie. Aby myśli o kleszczach nie zakłócały naszego wypoczynku na łonie natury, warto zapoznać się z podstawowymi zasadami profilaktyki chroniącymi nas przed kontaktem z kleszczem, dowiedzieć się jakie są preparaty na kleszcze, a także zasady postępowania po ukąszeniu kleszcza.

Rośliny odstraszające kleszcze
Szukasz sposobów aby pozbyć się kleszczy z ogrodu? Chcesz uniknąć oprysków, które mogą być szkodliwe dla Twoich bliskich lub zwierząt domowych? W takim razie posadź rośliny odstraszające kleszcze. Oto 5 najlepszych roślin, których kleszcze nienawidzą! Więcej...

Skąd się biorą kleszcze w ogrodzie?

Kleszcze należą do gromady pajęczaków. W Polsce najczęściej występuje kleszcz pospolity (Ixodes ricinus). Samica tego kleszcza ma barwę jasnobrązową i osiąga długość od 2,5 do 4 mm. Gdy wysysa krew może napęcznieć nawet do 14 mm. Wraz z pęcznieniem, zmienia też barwę na czerwonobrunatną. Samce są znacznie mniejsze. Osiągają rozmiary od 1,5 do 2,5 mm.

Kleszcz pospolity jest pasożytem trójżywicielowym, a jego rozwój trwa przeciętnie około 3 lat. Larwy i nimfy kleszczy atakują małe ssaki, gryzonie, niektóre gady i ptaki. Nimfy i osobniki dorosłe pasożytują na większych gatunkach ssaków (w tym m. in. na psach, oraz na człowieku).

Największe skupiska kleszczy występują na terenach wilgotnych, w lasach liściastych i mieszanych, szczególnie jeżeli w ich podszyciu rosną paprocie. Stosunkowo rzadko można natomiast spotkać kleszcze w suchych lasach sosnowych lub świerkowych. Występowanie kleszczy określa się jako mozaikowe - w jednym miejscu może być ich bardzo dużo, a sto metrów dalej ani jednego.

Bardzo często możemy je spotkać również na porośniętych krzewami łąkach i pastwiskach. Jakby tego było mało, coraz częściej spotykamy się z ukąszeniami kleszczy po wizycie w miejskim parku czy w ogrodzie.

Kleszcze w ogrodzie kryją na krzewach, drzewkach i w gęstych zaroślach
Fot. pixabay

Za przyczynę rozpowszechnienia się kleszczy, poza typowe dla nich wilgotne tereny leśne, uważa się zmiany klimatyczne (mniej mroźne zimy), a także aktywność człowieka. I tak np. zabierając na leśne wycieczki psa, łatwo możemy przywlec kleszcze do przydomowego ogrodu.

W poszukiwaniu żywicieli kleszcze wędrują w górę po gałęziach krzewów czy źdźbłach traw. Przeważnie jednak nie wspinają się bardziej niż na wysokość kilkudziesięciu centymetrów. Najczęściej kleszcze w ogrodzie atakują wiosną (koniec kwietnia i maj) oraz jesienią (koniec sierpnia do początku października). Podczas gorącego i suchego lata ich aktywność się zmniejsza, gdyż schodzą wówczas niżej, poszukując tuż przy ziemi wilgoci. Jednak zmniejszenie aktywności nie oznacza, że stają się wówczas niegroźne. O zabezpieczaniu się przed kleszczami trzeba pamiętać przez cały sezon - od wiosny do jesieni.

Jak sprawdzić czy w ogrodzie są kleszcze?

Jeśli masz pewności, czy w Twoim ogrodzie występują kleszcze, podpowiadamy prosty sposób aby się o tym przekonać. Potrzebna nam będzie do tego celu koszulka typu t-shirt (najlepiej w kolorze białym, bo na takiej będzie najlepiej widać kleszcze) oraz dwa kije. Mogą być to ścięte gałęzie, kij od miotły albo trzonek od grabi. W ogrodzie coś takiego na pewno znajdziesz.

Koszulkę należy najpierw przepocić aby przyciągała kleszcze. Najlepiej wykonać jakiś dłuższy wysiłek sportowy, np. pobiegać lub pojeździć na rowerze. Przepoconą koszulkę naciągamy na kije, tworząc pewnego rodzaju siatkę na kleszcze. Rozpostartą poziomo koszulkę przeciągamy między krzewami, w gęstych zaroślach, koło paproci i traw, koniecznie też w jakimś cienistym zakątku ogrodu. Koszulkę przesuwamy powoli aby kleszcze zdążyły na nią opaść. Poruszamy koszulką w dolnych partiach zarośli pamiętając, że kleszcze nie przebywają raczej wyżej jak do wysokości 100 cm, a najwięcej znajdziemy ich tuż nad ziemią.

Po takim obejściu ogrodu sprawdzamy czy na koszulce nie ma kleszczy. Jeśli znajdziemy choć jednego kleszcza, możemy mieć pewność, że kleszcze w ogrodzie są i warto się przed nimi jakoś zabezpieczyć.

Jak sprawdzić czy w ogrodzie są kleszcze
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Jeśli nie dysponujemy koszulką lub dwoma kijkami, można łapać kleszcze na białą, flanelową flagę na jednym kiju, omiatając nią trawy. Kleszcze z łatwością przyczepiają się do włosków flaneli. Ten sposób polecił nam Pan Jan Stańczak, który na potrzeby pracy naukowej zajmował się odławianiem kleszczy z ich naturalnych terenów występowania. Za pomoc bardzo dziękujemy :-)

Odławianie kleszczy na flanelową flagę
Fot. ©Jan Stańczak

Jak zapobiegać ukąszeniom przez kleszcze?

Oczywiście najlepiej unikać wycieczek w miejsca występowania kleszczy. Z drugiej strony jednak nie sposób zrezygnować z wypoczynku na świeżym powietrzu czy wycieczki do lasu. Wybierając się jednak na wycieczkę czy spacer, unikajmy chodzenia po ścieżkach zarośniętych trawami, niskimi krzewami czy paprociami, nigdy nie siadajmy bezpośrednio na trawie. Pamiętajmy też o odpowiednim ubiorze. Ważne elementy ubioru to wysokie obuwie, odzież przylegająca do ciała z długimi nogawkami i rękawami (skarpetki warto wywinąć na spodnie) i najlepiej w jasnym kolorze (wówczas łatwiej zauważyć kleszcze chodzące po naszym ubraniu). Należy też spryskiwać odzież i odsłonięte fragmenty ciała repelentami, czyli preparatami odstraszającymi kleszcze.

Zwalczanie kleszczy w ogrodzie

Coraz częściej można usłyszeć, że kleszcze zagościły na działkach i w ogrodach. Jeżeli kleszcze są problemem w naszym ogrodzie, to unikajmy tworzenia stanowisk dogodnych do ich bytowania. Nie sadźmy krzewów zbyt gęsto, nie twórzmy miejsc wilgotnych i zacienionych, regularnie usuwajmy chwasty oraz regularnie i nisko kośmy trawnik. Niewskazane są rośliny takie jak paprocie ogrodowe, wśród których kleszcze niestety uwielbiają przebywać. Przed każdą wizytą w ogrodzie, a szczególnie przed takimi pracami jak przycinanie krzewów, pielenie czy koszenie trawy, zastosujmy na skórę preparaty odstraszające kleszcze, takie jak spray na komary i kleszcze z olejkiem lawendowym.

Wprzypadku licznego występowania kleszczy można zastosować opryski na kleszcze w ogrodzie. Pamiętajmy jednak, że opryskiwanie całej działki może nie wyjść nam na dobre. Szczególnie jeśli uprawiamy warzywa lub drzewa i krzewy owocowe. Chemii nadużywać nie należy, a poza kleszczami, możemy zabić też owady pożyteczne, zapylające kwiaty czy żywiące się szkodnikami roślin.

Jeżeli już musimy wykonać oprysk przeciwko kleszczom w ogrodzie, wybierzmy środek sprawdzony i bezpieczny w stosowaniu. Przykładem takiego preparatu jest Shot - oprysk na kleszcze w ogrodzie marki Sumin. Łączy on moc dwóch składników - środka owadobójczego oraz adjuwantu, który poprawia przyczepność środka do tkanek roślin i tym samym wydłuża okres jego działania. Preparat pozwoli nam także pozbyć się komarów. Jest to zatem rozwiązanie skuteczne, bezpieczne i kompleksowe.

Jeżeli unikamy stosowania jakichkolwiek środków chemicznych lub zajmujemy się uprawami ekologicznymi do zwalczania kleszczy w ogrodzie można użyć naturalny preparat SHOT EXTRA Sumin. Głównym składnikiem aktywnym tego preparatu jest naturalny olej z lnicznika siewnego (Camelia sativa). Olej ten oblepia ciała kleszczy, utrudniając im oddychanie i poruszanie się, ostatecznie prowadząc do ich eliminacji.

Przeciwko kleszczom należy dokładnie opryskać miejsca występowania kleszczy roztworem środka SHOT EXTRA Sumin. Opakowanie 50 ml tego preparatu wystarczy na oprysk powierzchni 100m² ogrodu. Przy licznym występowaniu kleszczy warto opryski wykonywać systematycznie w odstępach co 7-10 dni.

Co robić po ugryzieniu przez kleszcza?

Te wszystkie środki zapobiegawcze znacznie zmniejszają prawdopodobieństwo ukąszenia przez kleszcza w ogrodzie, nigdy jednak nie możemy mieć 100% pewności, że kleszcz się nami nie zainteresował. Dlatego po powrocie do domu trzeba dokładnie obejrzeć powierzchnię skóry. Kleszcze zanim zakotwiczą się w skórze człowieka, poszukują odpowiedniego do żerowania miejsca. U dzieci najczęściej lokalizują się na głowie, zazwyczaj na granicy włosów i za uszami. Natomiast u dorosłych - w miejscach, gdzie skóra jest delikatna (np. pod kolanami, w pachwinach, na brzuchu). Dobrze jest też wziąć prysznic. Dzięki temu spłuczemy małe nimfy kleszczy, które trudno dostrzec gołym okiem.

Kleszcze często ukrywają się pod włosami
Fot. depositphotos

Jeżeli znajdziemy kleszcza, który już wkuł się w skórę, trzeba go jak najszybciej usunąć. Im szybciej to zrobimy, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że zdąży nas zarazić. Podczas usuwania kleszcza ze skóry przyda się pęseta. Przy jej użyciu chwytamy kleszcza tuż przy powierzchni naszej skóry i wyciągamy zdecydowanym, szybkim ruchem półobrotowym. Jeżeli stwierdzimy, że fragmenty aparatu gębowego kleszcza nadal pozostają w skórze, konieczna będzie wizyta u chirurga.

W aptekach można też nabyć specjalne urządzenia do usuwania kleszczy, działające na zasadzie pompki ssącej. Kleszcz jest wysysany z naszej skóry, co daje wysokie prawdopodobieństwo, iż zostanie on usunięty w całości i bezpiecznie.

Uwaga! Nie należy kleszcza zgniatać, przypalać papierosem, smarować tłuszczem ani benzyną. Czynności te powodują, że kleszcz może zwrócić treść pokarmową lub w większym stopniu wydzielać ślinę, co podnosi ryzyko przeniesienia drobnoustrojów chorobotwórczych do naszego organizmu.

Po usunięciu kleszcza, skórę dezynfekujemy np. wodą utlenioną.

Miejsce, z którego usunęliśmy kleszcza trzeba obserwować jeszcze przez kilka tygodni. Jeżeli zauważymy czerwonawą plamę lub grudkę na skórze, powoli rozszerzającą się, potem pierścieniowatą, może to świadczyć o zakażeniu boreliozą (zmiany widać przeważnie w okresie do 30 dni od zakażenia). W dalszym czasie rozwojowi tej choroby towarzyszą silne bóle głowy, gorączka, dreszcze, bóle mięśni i stawów, ogólne złe samopoczucie i zmęczenie oraz senność. Bywa jednak, że objawy choroby pojawiają się dopiero po wielu miesiącach, a nawet latach i mają charakter przewlekły. Dlatego nie czekajmy na te objawy. Gdy tylko zauważymy pierwsze zmiany w postaci czerwonego rumienia w miejscu, gdzie był wbity kleszcz, zgłośmy się do lekarza. Może być konieczne podanie antybiotyków. Borelioza jest chorobą o podłożu bakteryjnym. Nie ma przeciw niej szczepionki ale leczenie antybiotykami jest skuteczne.

Inną poważną konsekwencją bytowania kleszcza na naszym ciele może być wirusowe kleszczowe zapalenie mózgu. Okres inkubacji tej choroby trwa do 28 dni i przebiega dwufazowo. W pierwszej fazie choroby występują objawy grypopodobne, takie jak gorączka, bóle mięśni i stawów oraz nieżyty górnych dróg oddechowych. Ustępują one po kilku dniach aby z większym nasileniem pojawić się w drugiej fazie. Wówczas występuje jeszcze wyższa gorączka, usztywnienie karku, zaburzenia snu, zaburzenia świadomości, oczopląs, światłowstręt, bóle i zawroty głowy, wymioty i inne zaburzenia. W ciężkich przypadkach występują objawy zapalenia opon mózgowych i mózgu, a choroba może zakończyć się śmiercią. Niestety nie ma leków przeciw tej chorobie. Farmakologicznie łagodzi się jedynie jej objawy. Większość pacjentów zdrowieje ale często pozostają trwałe powikłania. Dlatego, szczególnie osoby narażone na częsty kontakt z kleszczami, powinny się zaszczepić przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Przeczytaj również:

Sposób na komary w ogrodzie
Podczas słonecznego i ciepłego lata lubimy odpoczywać w ogrodach przydomowych i na działkach. Odpoczynek może się jednak zamienić w gehennę, gdy zaczną nam dokuczać komary. Te małe, kąsające bestie potrafią zamienić wspaniały ciepły letni wieczór w istny koszmar. Jaki jest zatem najlepszy sposób na komary w ogrodzie? Zobacz jak szybko i skutecznie pozbyć się tych uciążliwych owadów! Więcej...