Palmy doniczkowe domowe

Palmy doniczkowe należą do najpopularniejszych roślin domowych. Łatwe w uprawie, o niewielkich wymaganiach i dekoracyjnych pióropuszach liści, stanowią wyjątkową ozdobę zarówno w mieszkaniach, jak i w biurach. Poznaj najciekawsze gatunki i odmiany plam uprawianych w pomieszczeniach. Wyjaśniamy jakie są wymagania i zasady uprawy palm w domu lub mieszkaniu.

Palmy doniczkowe domowe
Fot. depositphotos

Palmy doniczkowe - gatunki i odmiany

Do rodziny arekowatych (Arecaceae) należy kilka tysięcy gatunków plam. Większość z nich to rośliny tropikalne występujące głównie w Azji, Ameryce Środkowej i Południowej. Są to rośliny drzewiaste o charakterystycznych liściach w formie pióropusza występującego na szczycie łodygi. Liście palm są okazałe, złożone, pierzaste lub dłoniaste.

Istnieje wiele palm, które są doskonałymi roślinami do uprawy w pomieszczeniach. Wiele z nich szybko się rozrasta i wymaga częstego przesadzania, ale inne gatunki rosną wolniej i przez wiele lat zdobią nasze mieszkania. Ponieważ większość palm rośnie w cieniu lasów tropikalnych, wiele z gatunków zadowala się stanowiskiem półcienistym lub takim o dużej ilości światła rozproszonego.

Areka żółtawa

Areka żółtawa (Chrysalidocarpus lutescens) - to roślina pochodząca z Madagaskaru. Charakteryzuje się pierzastymi liśćmi i łodygami podobnymi do bambusowych. Osiąga wysokość do 1,2 m. Jest odporna i może przeżyć w mieszkaniu wiele lat. Stanowisko uprawy tej palmy powinno być jasne, o wysokiej wilgotności powietrza i temp. 18°C. Palma areka wymaga dość obfitego podlewania i częstego zraszania liści. Nawozimy ją latem co 2 tygodnie, a przesadzamy co 3 lata. Plamy, szarawy odcień i przesuszenie liści mogą wskazywać, iż roślinę zaatakowały przędziorki. Areki rozmnaża się z nasion, które kiełkują w temp. ok. 25°C. W trakcie przesadzania można również odłączyć od dorosłego okazu pędy odroślowe.

Areka żółtawa (Chrysalidocarpus lutescens, syn. Areca lutescens)
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Bokarnea odgięta, nolina

Bokarnea odgięta (Beaucarnea recurvata, syn. Nolina recurvata) - często określana też jako nolina wygięta. Roślina ta pochodzi z kamienistych pustyni Meksyku. Posiada charakterystyczny, nieco dziwny, często pokręcony pień z pióropuszem liści. Wymaga stanowiska jasnego i słonecznego. Latem temp. 18°C, zimą zaś nie mniej niż 10°C. Latem nalezy utrzymywać wilgotne podłoże, zimą prawie suche. Nawozić od marca do października raz w miesiącu. Przesadzać co 2 - 3 lata w lutym. Roślina może być rozmnażana z nasion lub pędów bocznych.

Nolina wygięta - Beaucarnea recurvata
Fot. pixabay

Palma daktylowa

Daktylowce (Phoenix) pochodzą z krajów arabskich i północnej Afryki. Nie mają wyraźnych łodyg, ale w górnej części łodygi widać charakterystyczne ślady po opadłych liściach. U starszych roślin pojawia się kwiatostan w kształcie kolby. Palma daktylowa wymaga ziemi lekkiej i próchniczej (może być ziemia kompostowa dla roślin doniczkowych). Latem stanowisko uprawy powinno być słoneczne, można wystawić na taras lub balkon. Zimą pomieszczenie również słoneczne ale chłodne. Latem podlewamy dwa razy w tygodniu i stosujemy nawozy płynne, zimą zaś nie nawozimy, a podlewanie ograniczamy na tyle aby nie przesuszyć bryły korzeniowej. Przy niedostatecznym oświetleniu na liściach pojawiają się żółte plamy.

Palma daktylowa, daktylowiec kanaryjski - Phoenix canariensis
Fot. © Sylwia Hennek

Dracena

Dracena (Dracaena) pochodzi ze zwrotnikowych i podzwrotnikowych azjatyckich, afrykańskich lasów. Posiada krzaczasty pokrój i długie liście wychodzące z pnia. Draceny wymagają stanowisk jasnych do półcienistych. Latem temperatura uprawy 20°C, zimą zaś 15-18°C. Zalecana jest miarkowana wilgotność podłoża i nawożenie od marca do października raz w tygodniu. Przesadzanie co 2-3 lata na wiosnę. Dracena może być rozmnażana wiosną lub latem z sadzonek wierzchołkowych lub kawałków pnia.

Dracena wonna - Dracaena fragrans
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Kariota, palma orzechowa

Kariota, palma orzechowa (Caryota mitis) to roślina z rodziny arekowatych (Arecaceae), pochodząca z południowej Azji i Indii. Rośnie dość szybko i osiąga wzrost nawet powyżej 2 m. W mieszkaniach raczej nie zakwita. W uprawie tej palmy zalecane jest stanowisko słoneczne lub półcieniste i temperatura powietrza powyżej 15°C. Sadzimy ją w ziemię będącą mieszanką ziemi liściowej, torfu i piasku. Na dnie doniczki konieczny jest drenaż. Wymaga dużo wody i częstego nawożenia nawozami wieloskladnikowymi dla roślin zielonych lub dla palm. Roślinę tę rozmnaża się z nasion. Nasiona karioty szybko tracą zdolność kiełkowania, nie należy ich zatem długo przechowywać

Kariota - Caryota mitis
Fot. depositphotos

Palma karłatka

Karłatka niska (Chamaerops humilis) - pochodzi z zachodnich krajów klimatu śródziemnomorskiego. Uprawiana w doniczce dorasta do 1,2 m. Liście duże głęboko powcinane. W uprawie karłatki zalecane jest stanowisko jasne, temp. min. 10°C, gleba stale wilgotna (ale doniczka nie może stać w wodzie). Latem co 2 tygodnie stosować nawóz płynny. Co dwa lata przesadzać do większej doniczki. Karłatka niska może być rozmnażana z nasion lub od rośliny macierzystej oddziela się pędy odroślowe długości około 20-25 cm wraz z korzeniami i sadzi je do osobnych donic.

Karłatka niska - Chamaerops humilis
Fot. © Sylwia Hennek

Palma kencja

Kencja (Howea forsteriana) pochodzi z wysp Howe’a leżących u wybrzeży Australii. Ma długie, pierzastodzielne, zwieszające się liście. Palma kencja doskonale adaptuje się do warunków panujących w mieszkaniu. Dobrze czuje się na stanowisku półcienistym, nie szkodzi jej nawet głębszy cień. Optymalna temperatura latem to 22-23°C, a zimą 13-18°C. Podlewamy rośliny obficie, latem 1-2 razy w tygodniu, zimą, co 2-3 tygodnie. Zraszamy liście miękką wodą, co 3-4 dni. Nawozimy latem raz w tygodniu, a zimą raz w miesiącu. Przesuszenie liści może wskazywać, iż powietrze w mieszkaniu jest zbyt suche, a temperatura zbyt wysoka. Gatunek ten rozmnażany jest z nasion.

Kencja - Howea forsteriana
Fot. © Sylwia Hennek

Kordylina drzewiasta

Kordylina drzewiasta (Cordyline australis) bywa też określana jako kordylina australijska. Roślina z rodziny agawowatych (Agavaceae), pochodząca z podzwrotnikowej Azji i z Afryki. Największą wartość dekoracyjną tej rośliny stanowią jej długie, równowąskie liście. Kwiaty są białe i niepozorne, w mieszkaniach pojawiają się niezmiernie rzadko. Kordylina wymaga jasnego stanowiska ze światłem rozproszonym. Podlewanie umiarkowane w okresie letnim (tylko gdy przeschnie podłoże) oraz bardzo rzadko w okresie zimy. Temp. latem od 20 do 25°C, zimą od 7 do 10°C. Nawozimy co 3 tygodnie od marca do września nawozem wieloskładnikowycm. Latem można wystawić na lekko zacieniony balkon lub taras.

Palma czerwona

Palma czerwona (Cyrtostachys renda) pochodzi z Malezji. Odznacza się łodygami o barwie koralowej i pióropuszem ciemnozielonych liści. W środowisku naturalnym palma ta osiąga do 6 m wysokości ale uprawiana w doniczce rośnie znacznie niższa. Preferuje stanowisko o dużej ilości rozproszonego światła. Lubi gleby żyzne, a jej podłoże musi być stale wilgotne. Potrzebuje wysokich temperatur powietrza w przedziale 20-35°C. Palmę czerwoną nawozimy, co dwa tygodnie. Rozmnaża się ją z nasion.

Palma czerwona - Cyrtostachys renda
Fot. depositphotos

Palma koralowa

Palma koralowa (Chamaedorea elegans) pochodzi z Meksyku. Należy do najodporniejszych roślin domowych. Osiąga ponad metr wysokości. Najlepiej czuje się w miejscach z dużą ilością rozproszonego światła. Lubi dość niskie temperatury – zimą ok. 15°C, a latem 16-20°C. Dobrze znosi suszę. Latem podlewamy ją 1-2 razy w tygodniu, a zimą wystarczy raz w tygodniu. Dobrze reaguje na zraszanie liści miękką wodą. Nawozimy roślinę co 14-20 dni. Przesadzamy wiosną co dwa lata. Rozmnażamy z nasion. Ciemniejące końcówki liści świadczą o przesuszeniu.

Palma koralowa - Chamaedorea elegans
Fot. depositphotos

Palma bambusowa

Palma bambusowa (Chamaedorea seifrizii) to roślina o wielopiennym pokroju, wyglądem przypominająca bambus. Warto ją docenić nie tylko ze względu na atrakcyjny, egzotyczny wygląd ale również z racji na zdolność do oczyszczania powietrza, dzięki której zyskała określenie "zielonego filtra". Palma ta w uprawie doniczkowej osiąga do 2 m wysokości. Pokrój rośliny jest rozłożysty, a jej a zielone, pierzasto podzielone liście tworzą atrakcyjny, gęsty pióropusz. Polecana jest do większych pomieszczeń. Latem można wystawiać na osłonięty od wiatru i słońca balkon lub taras.

Palma bambusowa - Chamaedorea seifrizii
Fot. KENPEI, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Palma bambusowa dobrze rośnie w miejscach jasnych, ze światłem rozproszonym ale znosi też nieco większe zacienienie. Odpowiednia będzie przeciętna pokojowa temperatura powietrza, latem nie przekraczająca 26°C zaś zimą obniżona do około 18°C. Wymaga przepuszczalnego podłoża, które należy utrzymywać stale lekko wilgotne. Roślina lubi też zraszanie liści. Od marca do sierpnia zasilać raz na 3 tygodnie nawozem do palm. W okresie jesienno-zimowym roślina przechodzi okres odpoczynku.

Palma kokosowa

Palma kokosowa (Cocos nucifera) pochodzi prawdopodobnie z Azji Południowo-Wschodniej lub obszaru Polinezji. W warunkach naturalnych dorasta do 30 m wysokości. Na szczycie pnia znajduje się pióropusz pierzastych liści o długości do 6 m. Palma kokosowa uprawiana w doniczce zwykle nie jest długowieczna i osiąga niewielkie rozmiary. Najtrudniejsze w uprawie są pierwsze 2 lata.

Palma kokosowa - Cocos nucifera

Palma kokosowa najlepiej rośnie w miejscu jasnym z rozproszonym światłem, bardzo wilgotnym i ciepłym. Zimą woli pomieszczenia nieco chłodniejsze (ok. 18°C), warto też ją wtedy doświetlać. Wymaga podłoża gliniastego z torfem i piaskiem o pH od 5,7 - 6,8. Do sadzenia można użyć gotowej ziemi do palm. Bryła korzeniowa powinna być zawsze lekko wilgotna. Latem wskazane jest podlewanie rośliny 2 razy w tygodniu, zimą 1 raz w tygodniu. Dobrze jest ją często zraszać i dodatkowo ustawić doniczkę na podstawce z keramzytem i wodą lub w pobliżu nawilżacza powietrza. Zbyt ciepłe i suche powietrze może doprowadzić do brunatnienia wierzchołków liści palmy kokosowej.

W okresie wegetacji palmę tę nawozimy raz na dwa tygodnie małymi dawkami nawozu. Przesadzamy tylko w młodym wieku, u starszych okazów wymieniamy wierzchnią warstwę ziemi w doniczce. W nieodpowiednich warunkach uprawy palma kokosowa może być atakowana przez przędziorki, tarczniki i wełnowce.

Rozmnażanie tylko z wysiewu nasion. Ciekawostką może być informacja, że w orzechu kokosowym, znajduje się włóknista, napowietrzona warstwa, dzięki której utrzymuje się on na wodzie i wraz z prądami morskimi może przepłynąć setki kilometrów.

Liwistona okrągłolistna

Liwistona okrągłolistna (Saribus rotundifolius, dawniej Livistona rotundifolia) pochodzi z krajów Azji Południowo-Wschodniej. Jej ozdobą są duże, błyszczące liście w kształcie wachlarzy. W naturze osiąga imponujące rozmiary do 40 m wysokości ale w uprawie doniczkowej rośnie wolno i dorasta do ok. 2 m.

Palma liwistona okrągłolistna
Fot. depositphotos

Palmę liwistonę najlepiej uprawiać na stanowisku jasnym i osłoniętym przed bezpośrednim promieniowaniem słonecznym o temperaturze pokojowej. Zimą temperatura w pomieszczeniu może być nieco niższa (ok. 18°C). Latem można ją wystawić na lekko osłonięty od słońca taras. Preferuje ziemię przepuszczalną, żyzną, z domieszką perlitu lub piasku. Do sadzenia można również użyć gotowego podłoża do palm. Na dnie doniczki konieczny jest drenaż.

Liwistona wymaga regularnego podlewania oraz zraszania liści. Zimą podlewanie można ograniczyć. Nie toleruje zarówno przesuszenia jak i zalewania korzeni. Zbyt mała wilgotność powietrza może doprowadzić do zasychania końców liści. Palmę tę nawozimy raz na dwa tygodnie małymi dawkami nawozu. Rozmnaża się ją z nasion a przesadza, gdy jest to konieczne, ponieważ nie lubi naruszania bryły korzeniowej. Suche i ciepłe powietrze sprzyja pojawianiu się szkodników takich jak: przędziorki, wełnowce i tarczniki.

Takie same wymagania ma liwistona chińska (Livistona chinensis) o bardzo podobnym wyglądzie. W naturze dorasta do ok. 15 m wysokości a w uprawie doniczkowej do 3 m.

Palma paprociowa, sagowiec

Sagowiec odwinięty, Palma paprociowa (Cycas revoluta) pochodzi z południowo-wschodniej Azji i należy do najstarszych roślin na ziemi. Roślina ma brązowy pień (przypominający ananasa), oraz pióropuszowate liście o dł. do 90 cm. Rośnie powoli (stąd sadzonki są bardzo drogie) i rzadko kwitnie. Sagowiec odwinięty uprawiany w domu wymaga stanowiska jasnego, słonecznego i przewiewnego. Latem temp. do 20°C (gdy jest słonecznie roślinę można wystawiać na zewnątrz), zimą powyżej 5°C. Umiarkowana wilgotność podłoża, pozwolić aby podłoże przeschło między każdym kolejnym podlewaniem (nadmiar wilgoci powoduje pojawianie się na liściach brązowych plam, a niedobór wody przyczynia się do żółknięcia liści). Zimą podlewanie ograniczyć. Nawozić od kwietnia do września co 14 dni słabo stężonym roztworem nawozu. Przesadzać co 2 - 3 lata na wiosnę.

Szorstkowiec Fortunego

Szorstkowiec Fortunego (Trachycarpus Fortunei) - pochodzi z południowo-wschodniej Azji. Uprawiany w doniczce wyrasta do 2,4 m wysokości. Liście tej palmy w miarę wzrostu tworzą głęboko podzielone wachlarze, a z wiekiem roślina tworzy pień pokryty brązowymi włóknami. W uprawie szorstkowca zalecane jest stanowisko słoneczne o normalnej temp. pokojowej, a zimą temp. nie niższa niż 4°C. W sezonie podlewać umiarkowanie, zimą ograniczyć podlewanie. Wiosną i latem nawozić co 3 tygodnie nawozem płynnym. Na lato palmę można wystawić na zewnątrz w miejsce osłonięte od wiatru. Szorstkowiec Fortunego rozmnażany może być wyłącznie z nasion. Siewki jednak rosną jednak wolno, dlatego mniej cierpliwi ogrodnicy powinni raczej zakupić gotową sadzonkę.

Palma waszyngtonia

Waszyngtonia nitkowana (Washingtonia filifera) - roślina pochodząca z USA, wyrastająca w uprawie domowej do 3 m wysokości. Wytwarza szarozielone wachlarzowate liście, dobrze znosi centralne ogrzewanie w mieszkaniu. W uprawie domowej wymagane jest stanowisko słoneczne, pomieszczenie ciepłe, temp. min. 10°C. W okresie wzrostu podlewać obficie i co dwa tygodnie nawozić płynnym nawozem. Zimą podlewanie ograniczyć. Na lato można wystawić palmę na zewnątrz w miejsce osłonięte od wiatru. Gdy nad podłożem zaczynają być widoczne korzenie, roślinę przesadzić do większej doniczki z ziemią z dodatkiem torfu lub ziemi liściowej.

Palmy doniczkowe - uprawa

Palmy są roślinami tropikalnymi i najlepiej rosną w ciepłym, pełnym światła miejscu.

Do gatunków typowo światłolubnych należą:

daktylowiec kanaryjski,
szorstkowiec,
waszyngtonia,
karłatka.

Stanowisko pełne światła rozproszonego najlepsze będzie dla palm takich jak:

liwistona,
areka,
palma czerwona.

Palmy, które dobrze znoszą półcień i poradzą sobie przy oknie o wystawie północnej to:

kencja,
palma koralowa.

Palmy najlepiej rozwijają się w podłożu żyznym i przepuszczalnym. Wymagają wilgotnej gleby, ale bardzo źle reagują na przelanie. Nigdy nie należy dopuszczać do sytuacji, w której bryła korzeniowa palmy jest przelana. Najlepiej pomiędzy kolejnymi podlewaniami pozwolić ziemi przeschnąć. Zimą, w okresie spoczynku, ograniczamy polewanie palm do 1-2 razy w miesiącu.

Palmy powinny otrzymywać umiarkowaną ilość nawozów. Na większe dawki reagują szybszym wzrostem, co nie zawsze jest pożądane. Rośliny regularnie dokarmiamy, co 1-2 tygodnie w okresie od kwietnia do października. Najlepiej stosować nawozy dedykowane dla plam, zawierające większą dawkę potasu i manganu, których te rośliny potrzebują.

Palmy należy przycinać bardzo ostrożnie. W żadnym wypadku nie wolno uszkodzić rdzenia, z którego wyrastają liście tzw. „serca palmy”, gdyż roślina obumrze. Wiele gatunków palm czerpie składniki odżywcze ze starych liści jeszcze długo po tym, jak zaczną one żółknąć lub nawet brązowieć. Należy, więc usuwać tylko całkowicie zbrązowiałe liście i nigdy nie przycinać palmy zbyt mocno.

Przesadzanie palm wykonuje się wyłącznie wtedy, gdy to konieczne. Palmy często mają płytki system korzeniowy i nie lubią, gdy się go zbyt często narusza. Wiele z najchętniej hodowanych w domu gatunków może osiągać znaczne rozmiary i żeby spowolnić ich wzrost nie należy ich często przesadzać. Mała doniczka spowalnia wzrost rośliny.

Najlepsze donice dla palm to naczynia ceramiczne i wysokie – szersze u góry, a wąskie u podstawy. Na dno donicy zawsze wysypujemy warstwę drenażu, która zapobiegnie zastoinom wody. Jako drenaż doskonale sprawdza się keramzyt.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. J. Courtier, G. Clarke, Kwiaty w domu. Jak dobierać i pielęgnować rośliny doniczkowe, Reader's Digest, Warszawa 1998;
2. J. Scott-Macnab, Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest, Warszawa 2004;
3. K. Mynett, Rośliny doniczkowe w mieszkaniu, Chemil, Warszawa 1990.

Przeczytaj również: