Owocnica jabłkowa - objawy, opryski, zwalczanie

Owocnica jabłkowa (Hoplocampa testudinea) jest błonkówką z rodziny pilarzowatych (Tenthredinidae). Jej larwy uszkadzają zawiązki owoców oraz obniżają wartość dekoracyjną dojrzałych jabłek. Gdy populacja owocnicy w sadzie jest duża, mogą doprowadzić do znacznego zmniejszenia plonów. Poznaj objawy żerowania owocnicy jabłkowej oraz sprawdź jak wygląda ten szkodnik w różnych fazach rozwoju. Z tego artykułu dowiesz się także jak prowadzić zwalczanie owocnicy jabłkowej w przydomowym sadzie i jakie opryski są polecane na tego szkodnika jabłek.

Zawiązki owoców uszkodzone przez owocnicę jabłkową
Fot. Jaime Pinero, University of Massachusetts, CC BY 3.0 US, Bugwood.org

Jak wygląda owocnica jabłkowa?

Owocnica jabłkowa to szkodnik, który upodobał sobie przede wszystkim jabłonie. Larwy owocnicy mają ok. 2 cm długości, ciało w kolorze białawym lub jasnoróżowym i brązową głowę. Poczwarka owocnicy o podobnym kolorze ma widoczne części ciała rozwijającego się owada. Błonkówka czyli dorosła postać szkodnika ma żółte ciało długości ok. 7 mm z ciemniejszym rysunkiem. Błoniaste skrzydła w czasie spoczynku ułożone są dachówkowato wzdłuż ciała.

Owocnica jabłkowa - objawy i szkodliwość

Larwa owocnicy po wylęgu minuje zawiązek owocu czyli żeruje, wyjadając chodniki w tkankach rośliny (tzw. miny) nie naruszając ich zewnętrznej warstwy. Gniazda nasienne niszczone są przez starsze larwy, wgryzające się do wnętrza zawiązków. Oznaką obecności larwy są ich rdzawe odchody o nieprzyjemnym zapachu, pojawiające się na zewnątrz i widoczne, skorkowaciałe ślady na zawiązku.

Podczas naturalnego dla jabłoni, czerwcowego świętojańskiego opadu zawiązków owoców, uszkodzone przez owocnicę zawiązki opadają z drzew. Te, w których uszkodzona została tylko powierzchnia, pozostają na drzewie. Oznaki żerowania owocnic na dojrzałych jabłkach widoczne są w postaci rdzawego, skorkowaciałego śladu o wężowatym kształcie, który widoczny jest na skórce owocu. Czasami przebiega on dookoła owocu.

Działanie owocnicy jabłkowej podobne jest do działania kwieciaka jabłkowca - obydwa szkodniki jabłoni przy obfitym kwitnieniu redukują liczbę zawiązków.

Warto wiedzieć!
Owocnica jabłkowa w dużych ilościach pojawia się w starych, zaniedbanych sadach, w których nie stosuje się ochrony chemicznej.

Owocnica jabłkowa - cykl życiowy

Larwy owocnicy zimują ok. 10-20 cm pod powierzchnią gleby w kokonach pozlepianych z grudek piasku i ziemi. Wiele z nich pozostaje w glebie nawet przez dwa lata w okresowym stanie zahamowania rozwoju, czyli w diapauzie. Wylot błonkówek następuje w kwietniu, oblatują kwitnące kwiaty jabłoni pożywiając się ich nektarem oraz pyłkiem. Po kilku dniach rozpoczynają składanie jaj na najwcześniej kwitnących odmianach jabłoni, przenosząc się następnie na te zakwitające w późniejszym terminie.

Błonkówki posiadają pokładełko czyli narząd służący do składania jaj. Wykonują nim podłużne nacięcia na działkach kielicha i w tym miejscu składają białawe jajo o nerkowatym kształcie i długości ok 1 mm. Jedna samica może złożyć ok. 100 jaj, po jednym w każdym wnętrzu kwiatu.

Larwy wylęgają się pod koniec kwietnia i żerują przez blisko miesiąc, na początku pod skórką zawiązku, minując go a następnie przemieszczają się do jego wnętrza. Pojedyncza larwa przenosi się na kolejne zawiązki i potrafi uszkodzić ich nawet pięć. Uszkodzone zawiązki opadają na ziemię wraz z larwami, które następnie zagrzebują się w ziemi. W ciągu roku występuje jedno pokolenie szkodnika, ale larwy owocnicy mogą pozostawać w ziemi przez dwa lata. Część z nich zjadana jest przez faunę glebową oraz porażana przez grzyby.

Szkodniki minujące liście
Czasem zdarza się, że możemy zaobserwować na powierzchni liści różnych roślin swojego rodzaju "ścieżki" w postaci nieregularnych, pokręconych, podłużnych plam. Te ślady, zwane minami na liściach, powstają w wyniku żerowania na liściu gąsienic, larw lub poczwarek. Zobacz jak rozpoznać i zwalczać szkodniki minujące liście. Więcej...

Owocnica jabłkowa - zwalczanie i opryski

Owocnice jabłkowe zwalcza się, gdy ich ilość przekroczy próg zagrożenia. Aby go określić, tuż przed kwitnięciem jabłoni, na drzewach należy zawiesić białe tablice lepowe. Pomogą one ustalić termin wylotu szkodników, czyli czas, w którym można je zwalczać. Progiem zagrożenia jest 20 - 30 błonkówek, które odłowione zostaną na jedną tablicę lepową.

Jeśli opryski chemiczne okażą się niezbędne, przeprowadza się je w czasie wylotu owocnic, przed kwitnieniem lub 7-9 dni po kwitnieniu, gdy na ziemię opadnie większość (ok. 80%) płatków kwiatów. Przykładowymi preparatami do zwalczania owocnic jabłkowych są: Karate Gold oraz Mospilan 20 SP. Opryski wykonuje się bezpośrednio po kwitnieniu lub po opadaniu płatków, dlatego mając w sadzie kilka odmian jabłoni, należy dobrać odpowiednie terminy oprysku.

Owocnica jabłkowa - zwalczanie ekologiczne

Ekologiczną metodą zwalczania owocnicy jabłowej jest zastosowanie wyciągu z wrotyczu pospolitego. Aby go przygotować 300 g świeżego ziela lub 30 g suszu z wrotyczu zalewamy 10 litrami zimnej wody i pozostawiamy na 24 godziny (wytworzy się lekka piana). Następnie przecedzamy i rozcieńczamy z wodą w stosunku 1:2. Używa się go w fazie różowego pąka oraz pod koniec kwitnienia jabłoni.

Liście oraz zawiązki owoców z widocznymi objawami żerowania owocnicy należy usuwać z drzew oraz grabić te, które opadły. Powyższe zabiegi pomagają ograniczyć przemieszczanie się larw do gleby a tym samym zmniejszają liczebność szkodników. Warto nadmienić, ze istnieją także drapieżne owady i zwierzęta (np. pająki), których pożywieniem są larwy i dorosłe owocnice.

Monika Chwała

Opracowano na podstawie:
1. K. Wiech, Szkodniki drzew owocowych, Plantpress, Kraków 2008, s. 77-80;
2. M. Hampel, Owady minujące, Działkowiec nr. 08/2019, s. 58-59;
3. W. Danelski, Ekologiczne metody zwalczania szkodników w sadach owocowych, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, Barzkowice 2014;
4. Ulotki informacyjne i etykiety środków ochrony roślin Mospilan 20 SP oraz Karate Gold.

Przeczytaj również:

Opryski jabłoni. Kiedy i czym pryskać jabłoń?
Zobacz kiedy i czym pryskać jabłonie aby uzyskać duży plon zdrowych jabłek oraz pobierz darmowy kalendarz oprysków jabłoni opracowany na potrzeby uprawy amatorskiej w ogrodach! Więcej...

Owocówka jabłkóweczka - zwalczanie, oprysk na robaki w jabłkach
Robaki w jabłkach, w postaci niewielkich gąsienic z czarną główką, które zanieczyszczają owoc swoimi odchodami, to owocówka jabłkóweczka. Szkodnik ten uszkadza także gruszki. Zobacz jaka jest szkodliwość tego szkodnika i jak wygląda zwalczanie owocówki jabłkóweczki. Więcej...

Zwijanie się liści i pajęczynki na jabłoni. Co to za szkodniki i jak je zwalczyć?
Pod koniec maja i w czerwcu często można zaobserwować zwijanie się liści jabłoni oraz widoczne wokół delikatne pajęczynki lub znacznie gęste oprzędy. Objawy te mogą być powodowane przez 3 różne szkodniki atakujące jabłonie. Więcej...