Gwiazdnica pospolita - właściwości, zastosowanie w kuchni, zwalczanie

Gwiazdnica pospolita to uciążliwy chwast, którego trudno pozbyć się z ogrodu, ale też roślina o zastosowaniu leczniczym oraz kulinarnym. Poznaj właściwości gwiazdnicy pospolitej oraz przepisy na zdrowe potrawy z wykorzystaniem tego jadalnego chwastu. Jeśli jednak nie chcesz wykorzystać gwiazdnicy a jedynie się jej pozbyć, podpowiadamy sprawdzone sposoby na zwalczanie gwiazdnicy pospolitej w ogrodach.

Gwiazdnica pospolita - Stellaria media
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Jak wygląda gwiazdnica pospolita?

Gwiazdnica pospolita (Stellaria media), zwana też ptasią miętą, jest przedstawicielką rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Ta jednoroczna roślina zielna pospolicie występuje na łąkach, nieużytkach i brzegach lasów. Jest także uciążliwym chwastem upraw ogrodniczych i rolniczych. Gwiazdnica jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie i od niepamiętnych czasów była stosowana w celach leczniczych oraz jako pokarm dla ptactwa domowego. Na przedwiośniu stanowiła cenne źródło witamin i minerałów.

Gwiazdnica pospolita tworzy długie, rozgałęzione, pokładające się pędy pokryte niewielkimi, jajowatymi listkami. Kwitnie od maja do października małymi, białymi, miododajnymi kwiatami. Jedna roślina może wytworzyć nawet kilkanaście tysięcy nasion, które są przenoszone na duże odległości przez wiatr, owady oraz zwierzęta.

Nasiona gwiazdnicy pospolitej kiełkują już w temperaturze nieco powyżej 0°C i zachowują zdolność kiełkowania nawet przez kilkadziesiąt lat. Płożące łodygi ukorzeniają się w węzłach co sprawia, że roślina jest tak trudna do zwalczania. Gwiazdnica pospolita bardzo dobrze przystosowuje się do otoczenia. Poradzi sobie zarówno w słońcu jak i w cieniu, zarówno na glebie żyznej i wilgotnej, jak też na słabej i suchej. Trudna do zwalczania i uważana za uciążliwy chwast jest niedoceniana i rzadko wykorzystywana, choć ma wiele cennych właściwości prozdrowotnych.

Gwiazdnica pospolita - Stellaria media
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Gwiazdnica pospolita - właściwości lecznicze

Gwiazdnica pospolita jest bogata w składniki odżywcze, takie jak: witaminy: A, D, B, C, rutynę, wapń, potas, fosfor, cynk, mangan, sód, miedź, żelazo i krzem, a także saponiny, kumaryny, terpentyny i flawonoidy. Skład chemiczny ziela gwiazdnicy sprawia, że jest ona niezwykle cenna dla naszego zdrowia.

W medycynie ludowej właściwości lecznicze gwiazdnicy pospolitej miały zastosowanie w leczeniu otyłości, cukrzycy, infekcji skórnych, stanów zapalnych i wrzodów żołądka. Tonik z gwiazdnicy służył do oczyszczania nerek i wątroby oraz do leczenia problemów skórnych. Wyciąg z ziela stanowił gwiazdnicy pospolitej stanowił skuteczne remedium na wszelkiego rodzaju bóle i stany zapalne w organizmie. Stosowany jako okład wspomagał gojenie skaleczeń, oparzeń, ropni i owrzodzeń.

Uwaga!
Gwiazdnica przyjmowana w nadmiernych dawkach może powodować biegunkę i wymioty. Preparaty z tej rośliny nie powinny być stosowane przez kobiety w ciąży.

Gwiazdnica pospolita - zastosowanie w kuchni

Wysoka zawartość witamin i minerałów sprawia, że gwiazdnica już w starożytności była cennym ich źródłem, zwłaszcza wczesną wiosną. Młode liście gwiazdnicy mogą być spożywane na surowo lub po obróbce termicznej. Są ciekawym dodatkiem do sałatek i zielonych koktajli, a duszone przypominają szpinak. Zmielone nasiona gwiazdnicy bywają dodawane do wypieków oraz służą do zagęszczania zup i sosów.

Gwiazdnica pospolita - przepisy

Ziele gwiazdnicy ma dość neutralny smak, więc pasuje do wielu potraw. Poznaj łatwe przepisy na wykorzystanie tego jadalnego chwastu.

Zielony koktajl z gwiazdnicą

Aby przygotować zielony koktajl z gwiazdnicą weź garść umytych, świeżych liści gwiazdnicy i zmiksuj je w blenderze razem z młodymi liśćmi mniszka lekarskiego, selerem naciowym oraz garścią owoców jagodowych, takich jak: truskawki, porzeczki lub borówki. Dodaj wody lub naturalnego soku owocowego.

W celu oczyszczenia organizmu pij szklankę koktajlu dwa razy dziennie.

Przetarte ziele gwiazdnicy. Doskonałe do pesto!
Fot. depositphotos

Pesto z gwiazdnicy pospolitej:

Składniki:

• 6 szklanek liści gwiazdnicy pospolitej,
• 10-15 ząbków czosnku,
• 1 łyżka oliwy z oliwek,,
• 1 łyżka soli morskiej,
• Pół szklanki prażonych orzechów włoskich, orzechów pekan i pestek słonecznika,
• skórka z 1 cytryny

Przygotowanie: wszystkie składniki utrzyj w blenderze i podawaj wraz z makaronem. Pesto można także wykorzystać jako sos do sałatek oraz dodatek do kanapek. Możesz je przechowywać w lodówce do 7 dni, albo zamrozić w torebkach strunowych lub tackach na kostki lodu.

Pasta kanapkowa z dodatkiem gwiazdnicy

Składniki:

• pół szklanki świeżych liści gwiazdnicy pospolitej,
• 1 jajko na twardo,
• 50g masła,
• pół łyżeczki musztardy,
• sól i pieprz

Przygotowanie: utrzyj na gładką masę żółtko z musztardą i masłem. Gwiazdnicę i białko drobno posiekaj i wymieszać z pastą z żółtka.

Gwiazdnica pospolita - Stellaria media
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Gwiazdnica pospolita - zwalczanie i opryski

Gwiazdnica pospolita jest bardzo trudna do zwalczenia. Chwast ten szybko się roznosi się za pomocą nasion oraz błyskawicznie ukorzenia. Jest także odporny i mało wymagający co do warunków wzrostu. Nie istnieje doskonały sposób, żeby na stałe pozbyć się gwiazdnicy z ogrodu. Tylko konsekwentne i regularne stosowanie zabiegów uprawowych pomoże na ograniczenie jej występowania.

Usuwanie mechaniczne gwiazdnicy pospolitej

Zwalczanie gwiazdnicy może odbywać się mechanicznie, ponieważ posiada ona płytki system korzeniowy. Niestety zazwyczaj jest to działanie krótkotrwałe, rośliny szybko odrastają. Wyrywanie i koszenie chwastów należy przeprowadzić zanim rośliny zdążą wydać nasiona. Najlepiej nie dopuścić by chwasty osiągnęły więcej niż 10 cm wysokości, gdyż wtedy nie mają szans na rozprzestrzenienie się oraz na zawiązanie nasion.

Ściółkowanie przeciw chwastów

Każda roślina do przetrwania i rozwoju potrzebuje tlenu i światła słonecznego. Aby pozbyć się gwiazdnicy pospolitej warto odciąć jej dostęp do tych niezbędnych czynników środowiskowych. W tym celu należy przykryć zagony warstwą grubej folii, agrowłókniny antychwastowej lub ściółki organicznej (np. z kory ogrodowej, słomy lub wysuszonej trawy). Jeśli stosujesz ściółkę organiczną, upewnij się, że jest jej tyle, aby utworzyć grubą, szczelną pokrywę, która zapobiegnie kiełkowaniu chwastów. Prawidłowe ściółkowanie gleby zapobiegnie rozprzestrzenianiu się gwiazdnicy, jednocześnie zapewniając więcej wody i składników odżywczych dla roślin, które chcesz uprawiać. Ściółkę z tworzyw sztucznych utrzymujemy od dwóch tygodni do nawet dwóch miesięcy.

Opryski na gwiazdnicę pospolitą

Do oprysków na gwiazdnicę pospolitą możesz wykorzystać bezpieczne preparaty oparte na naturalnym kwasie pelargonowym. AntyChwast TOTAL HOBBY oraz Effect 24H to środki niszczące skutecznie chwasty, w tym gwiazdnicę pospolitą. Nie przenikają do gleby i ulegają całkowitej biodegradacji.

W/w naturalne preparaty chwastobójcze niszczą głównie nadziemne części zielone niechcianych roślin. Dlatego efekt zwalczania nie jest długotrwały i opryski trzeba powtarzać gdy chwasty odrastają. Jeśli oczekujemy bardziej długotrwałego efektu, konieczne jest sięgnięcie po herbicydy, takie jak Avans RTU, który już po 24 godzinach od zastosowania powoduje zahamowanie wzrostu i rozwoju chwastów. Całkowite zamieranie roślin następuje po ok. 3 tygodniach. Polecane do amatorskiego zwalczania gwiazdnicy pospolitej w ogrodzie są także: Sprinter 350 SL i Stomp Aqua 455 CS.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. O. Oladejia, A. Oyebamiji, Stellaria media (L.) Vill. W A plant with immense therapeutic potentials: phytochemistry and pharmacology w Heliyon 6/2020;
2. A.Yogendra, N.Arun K.Tripathi, Lipid constituents from stellaria media w Phytochemistry 39/1995 s. 709-711;
3. C. Bańkowski, J. Serwatka, Pożyteczne chwasty, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1977, s. 36-37.

Przeczytaj również:

Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie
Rośliny lecznicze i prozdrowotne są stosowane od setek, a nawet tysięcy lat. Współczesna nauka tylko potwierdziła to, o czym od dawna wiedzieli zielarze, znachorzy i szamani. Doniczka na balkonie albo grządka w ogródku może stać się Twoją własną domową apteką. Więcej...

Domowe sposoby na chwasty
Domowe sposoby na chwasty są rozwiązaniem dla tych z nas, którzy unikają stosowania herbicydów. Ze składników znajdujących się w każdym domu w prosty sposób możemy przygotować skuteczne domowe preparaty na chwasty lub ekologiczne ściółki. Więcej...

Ocet na chwasty w kostce brukowej. Jak stosować, zalecane proporcje, opinie
Ocet na chwasty w kostce brukowej to dobry sposób, jeśli chcesz pozbyć się chwastów bez stosowania szkodliwych dla środowiska herbicydów. Zobacz jak stosować ocet na chwasty i poznaj zalecane proporcje, w których oprysk z octu jest rzeczywiście skuteczny. Więcej...