Sosna pospolita - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Sosna pospolita to wspaniałe drzewo występujące w rodzimych lasach i doskonałe także do ogrodów. Jest wytrzymałe, mało wymagające i ma wiele ozdobnych odmian o zróżnicowanym pokroju i tempie wzrostu. W sprzedaży znajdziemy zarówno szybko rosnące, duże sosny, jak i karłowe odmiany do niewielkich ogrodów. Poznaj najciekawsze odmiany sosny pospolitej i przekonaj się jak łatwa jest uprawa sosny w ogrodzie. Podpowiadamy też sposoby na samodzielne rozmnażanie sosny, dzięki którym w łatwy sposób możesz powiększyć kolekcję posiadanych drzewek.

Sosna pospolita - Pinus sylvestris
Fot. pixabay

Jak wyglÄ…da sosna pospolita?

Sosna pospolita (Pinus sylvestris) może przybierać formę drzewa lub krzewu. Jest gatunkiem szybkorosnącym, który po 10 latach osiąga wysokość 3-4 m. Docelowo sosna pospolita może dorastać nawet do 35 m wysokości. Korona drzewa jest zaokrąglona, często kopulasta. U drzew rosnących blisko siebie korona zaczyna się wysoko na pniu, zaś drzewa rosnące pojedynczo odznaczają się nisko osadzoną, szeroko rozgałęziona koroną.

Igły sosny pospolitej, umieszczone po 2 w pęczku, są sztywne i kłujące, dość długie (osiągają od 4 do 7 cm długości). Igły są zielone, pokryte od spodu sinym nalotem, po 3 latach opadają. Ciemnozielone szyszki sosny pospolitej brązowieją z czasem i dojrzewają w drugim roku.

Sosna pospolita - zastosowanie w ogrodzie

Sosna pospolita wydaje się być niedoceniana przez ogrodników, choć jest gatunkiem, który może mieć szerokie zastosowanie. Sosnę z powodzeniem możemy wykorzystywać na terenach zieleni miejskiej, w parkach oraz w przydomowych ogrodach. Pod sosną warto posadzić rośliny cebulowe, takie jak: szafirek armeński, narcyzy, krokosmia, karłowe tulipany oraz byliny, np.: goździk, dzwonek, bodziszek, rozchodnik, bergenia, agapant, rudbekia czy tymianek. Ogrody skalne lub wrzosowe można wzbogacić o karłowe lub płożące odmiany sosny pospolitej, która dostosuje się właściwie do każdych warunków glebowych.

Szyszki sosny pospolitej
Fot. pixabay

Pojedyncze egzemplarze sosen o niskim pniu i szerokiej koronie znajdą swoje miejsce w ogrodach japońskich lub minimalistycznych. W otoczeniu traw ozdobnych (turzyce, ostnica wąskolistna, imperata cylindryczna, kostrzewa sina), kamieni oraz elementów małej architektury, które podkreślą jej surowe piękno, sosna pospolita będzie stanowić oryginalną ozdobę ogrodu.

Co posadzić pod sosną?
Gdy w ogrodach rosną stare i wysokie sosny, zazwyczaj pod nimi pozostaje pusta, niezagospodarowana przestrzeń. W takich przypadkach warto się zastanowić co posadzić pod sosną aby to miejsce atrakcyjnie zaaranżować. Więcej...

Sosna pospolita - odmiany

Sosna pospolita ma wiele odmian, powstałych w toku prac hodowlanych. Do odmian szczególnie wartych polecenia należą te o mniejszych rozmiarach, nadające się do ogrodów przydomowych, czy nawet do uprawy w donicach i pojemnikach. Oto szczególnie popularne ogrodowe odmiany sosny pospolitej:

Sosna pospolita 'Ksawerów - odmiana sosny pospolitej o bardzo powolnym wzroście i stożkowatej, zwartej koronie. Po 10 latach osiąga zaledwie 1 m wysokości. Docelowo dorasta do 2-3 m i 1,5 m średnicy. Długie igły są lekko poskręcane i zielone, dzięki czemu drzewo wygląda bardzo delikatnie. Szyszek nie zawiązuje. Najlepiej prezentuje się sadzona pojedynczo, jako soliter, lub w centralnym miejscu na rabatach i w ogrodach skalnych.

Sosna pospolita 'Ksawerów'
Fot. depositphotos

Sosna pospolita 'Fastigiata' - jest odmianą o oryginalnym strzelistym, smukłym, kolumnowym pokroju. Nie ma potrzeby formowania korony. Docelowo osiąga 10 - 15 m wysokości, przy średnicy do 2 m. Piękne, niebieskawe wybarwienie długich igieł czyni z niej odmianę popularną i pożądaną.

Sosna pospolita 'Aurea' - to odmiana osiągająca w wieku 10 lat ok 2,5 m wysokości. Zielone igły w okresie zimowym stają się intensywnie żółte. Zmiana nie jest trwała, igły ponownie robią się zielone wiosną, gdy drzewo rozpoczyna wegetację. Wymaga stanowiska widnego, ale zbyt intensywne promienie słoneczne mogą popalić igły. Podobnie wygląda odmiana sosny pospolitej 'Gold Coin', lecz ma intensywniejsze wybarwienie, wolniejszy wzrost i nieco krótsze igły.

Sosna pospolita 'Globosa Viridis' to odmiana karłowa dorastająca do 100 cm wysokości i podobnej średnicy. Jej korona ma regularny, piramidalny kształt i odznacza się intensywnie zieloną barwą. Polecana do ogrodów skalnych i wrzosowych.

Sosna pospolita 'Albyns' - to odmiana wolno rosnąca, płożąca, o gęstych, sztywnych pędach. Po dziesięciu latach osiąga ok. 30 cm wysokości i rozrasta się na szerokość 100 cm. Polecana do ogrodów skalnych, do obsadzania murków i suchych skarp. Może być stosowana, jako roślina okrywowa.

Sosna pospolita 'Hillside Creeper' - to odmiana płożąca. Świetnie wygląda posadzona na murkach i skarpach i w donicach, tak by jej gałęzie spływały w dół. Jej niebieskawe igły, na zimę zmieniają kolor na zielony, by wraz z wiosną powrócić do pierwotnej barwy. Korzenie tej odmiany są tak mocne, że dobrze nadają się do umacniania terenu.

Sosna pospolita - uprawa

Sosna pospolita nie ma dużych wymagań uprawowych. Koniecznie jednak należy zapewnić jej dużo słońca. Może rosnąć na każdej suchej i przepuszczalnej glebie. Preferuje gleby o kwaśnym odczynie i jest go w stanie zapewnić sobie sama - wystarczy nie zgrabiać opadłych z drzewa igieł, które rozkładając się, zakwaszają glebę.

Sosna pospolita dobrze znosi zarówno niskie, jak i wysokie temperatury. Jest też wytrzymała na suszę glebową i atmosferyczną. Pomimo wysokiej odporności, sosna nie toleruje zanieczyszczonego powietrza, więc nie nadaje się do sadzenia na terenach miejskich o wysokim stężeniu zanieczyszczeń atmosferycznych.

Sadzonki sosen kupowane w pojemnikach możemy sadzić przez cały rok, natomiast kupowane z odkrytą bryłą korzeniową najlepiej sadzić wczesną wiosną lub jesienią. Termin jesienny jest korzystniejszy z powodu większej ilości opadów, których młode drzewka wymagają, aby się prawidłowo ukorzenić.

MÅ‚ode przyrosty sosny pospolitej
Fot. depositphotos

Sosna pospolita nie wymaga nawożenia. Wyjątkiem są młode okazy, które zasilamy nawozami organicznymi, takimi jak: kompost (wiosną lub jesienią) lub mineralnymi (wiosną lub latem) w pierwszych latach po posadzeniu. Potem nie ma to sensu, gdyż przenawożona sosna jest nadmiernie narażona na choroby grzybowe atakujące sosny.

Sosna pospolita jest całkowicie mrozoodporna (strefa mrozoodporności roślin 3) i może być sadzona na terenie całej Polski. Nie wymaga osłon na zimę, przy czym wyjątkiem są młode rośliny. W czasie suchych i słonecznych zim, rośliny narażone są na suszę fizjologiczną. Warto je osłonić przed wiatrem i słońcem, oraz zapobiec utracie wody poprzez ściółkowanie gleby pod roślinami zaraz po posadzeniu. Idealnie jako ściółka sprawdzi się kora sosnowa.

Sosna pospolita - przycinanie

Sosna dobrze znosi delikatne formowanie. Przycinamy co roku młode przyrosty, utrzymując w ten sposób pożądany kształt i gęstość korony. Zabieg najlepiej wykonywać wiosną, w trakcie wzrostu pędów, ale przed wykształceniem się igieł. Skraca się świeże, zielone przyrosty, tzw. "świeczki". Wtedy roślina jest w stanie wykształcić nowe pędy poniżej miejsca cięcia, a igły nie są uszkadzane. "Świeczki" możemy skracać aby spowolnić wzrost rośliny ale można je też całkowicie wyłamywać, jeśli sosna osiągnęła już oczekiwany rozmiar.

Przycinanie sosny. Jak i kiedy przycinać sosnę?
Zobacz jak przycinać sosnę aby ograniczyć jej wzrost i kiedy jest najlepszy termin na przycinanie sosny. Z tym poradnikiem sprawisz, że sosny w Twoim ogrodzie będą rosły tak jak chcesz i z łatwością nadasz im oczekiwany kształt. Więcej...

Sosna pospolita - rozmnażanie

W uprawie ogrodowe sosny możemy rozmnażać na 2 sposoby:

Rozmnażanie sosny przez wysiew nasion - najczęściej nowe roÅ›liny sosny pospolitej pozyskujemy przez wysiew nasion. Nasiona sosny pospolitej wymagajÄ… miesiÄ™cznego okresu stratyfikacji, czyli wybudzania ze spoczynku poprzez utrzymanie nasion w wilgotnym podÅ‚ożu w temperaturze do 5°C.Tak przygotowane nasiona siejemy, gdy pojawiÄ… siÄ™ pierwsze kieÅ‚ki. Najlepiej umieszczać nasiona w doniczkach wypeÅ‚nionych kwaÅ›nym torfem lub substratem torfowym z dodatkiem piasku (w stosunku 1:1) przykrywajÄ…c je 2 cm warstwÄ… torfu, a nastÄ™pnie piaskiem. Doniczki ustawiamy w ocienionym miejscu i dbamy o to, aby podÅ‚oże nie wyschÅ‚o. WiosnÄ… nasiona zaczynajÄ… kieÅ‚kować. Na miejsce staÅ‚e najlepiej mÅ‚ode roÅ›liny sadzić wczesnym latem, gdy temperatura powietrza bÄ™dzie wnosiÅ‚a ok. 20-25°C.

Sadzonki sosny pospolitej
Fot. depositphotos

Rozmnażanie sosny przez sadzonki - sadzonki sosny pospolitej pozyskujemy w okresie od połowy sierpnia do końca września. Wybieramy pędy boczne, odrywając tegoroczny przyrost z piętką. Długość sadzonek powinna wynosić około 10 cm, a u odmian karłowych około 3-5 cm. Sadzonkę umieszczamy na głębokość 2-3 cm w doniczce wypełnionej kwaśnym torfem lub substratem torfowym z dodatkiem piasku (w stosunku 1:1). Pojemniki z sadzonkami przykrywamy folią lub szkłem, pamiętając o częstym wietrzeniu, aby zapobiegać pojawieniu się chorób grzybowych. Począwszy od połowy marca, sadzonki zaczynają się ukorzeniać. Po 1-2 latach młode rośliny można posadzić na miejsce stałe.

Gdy oderwiemy sadzonki z piętką od rośliny matecznej, pamiętajmy aby na starej sośnie miejsca po oderwaniu sadzonek zabezpieczyć maścią ogrodniczą.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Bugała W., Drzewa i krzewy iglaste, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2003, s. 195-198;
2. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016 , s. 85-86;
3. Bloom A., Iglaki. Ozdoba ogrodu, Elipsa, Warszawa, 2002, s. 149-150;
4. Chojnowska E., Iglaki, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2008, s. 94-109;
5. A. Grabowska, L. Grabowska, Szkoła cięcia, Twój Ogrodnik, Filipowice 2018, s. 166-167.

Przeczytaj również:

Opadanie igieł sosny. Dlaczego sosna gubi igły?
Opadanie igieł sosny może być zarówno procesem naturalnym, jak i związanym z atakiem choroby lub szkodnika. Jak jednak rozpoznać naturalne zrzucanie igieł od infekcji? Zobacz dlaczego sosna gubi igły i co wówczas robić! Więcej...

Gąsienice na sośnie. Co to jest i czym zwalczyć?
Gąsienice na sośnie można zaobserwować wiosną i latem. Aby odpowiednio walczyć z gąsienicami na sośnie, warto dowiedzieć się co to jest za szkodnik, jaki ma cykl życiowy, a także nauczyć się rozróżniać poszczególne rodzaje gąsienic. Zobacz jakich preparatów użyć do oprysku i czym zwalczać gąsienice na sośnie! Więcej...

Sosna górska, kosodrzewina - uprawa i polecane odmiany
Sosna górska (to bardzo zmienny gatunek, który dziko rośnie w wysokich górach Europy Środkowej. Sosna górska, określana też jako kosodrzewina, spotykana jest w wielu ciekawych odmianach, o różnej sile wzrostu i pokoju. Poznaj najbardziej polecane odmiany sosny górskiej oraz zobacz jak wygląda uprawa kosodrzewiny w ogrodzie. Więcej...