Epifity doniczkowe. Rośliny epifityczne do uprawy w domu

Epifity doniczkowe to rośliny, które w przyrodzie najczęściej rosną na konarach drzew, służących im za podporę. Odżywiają się zazwyczaj samodzielnie. Wodę z opadów oraz składniki pokarmowe pobierają z zagłębień w korze, w których rozkładają się szczątki organiczne. Przedstawiamy najlepsze rośliny epifityczne do uprawy w domu i omawiamy ich wymagania.

Oplątwa - Tillandsia
Fot. depositphotos

Co to są epifity?

W naturalnych warunkach epifity najczęściej rosną w wilgotnych lasach tropikalnych klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego. Rośliny te wykształciły wiele różnorodnych mechanizmów, które pozwalają im rozwijać się w tych specyficznych warunkach. Ich liście często ułożone są w rozety, w których zbiera się woda deszczowa. System korzeniowy jest słabo rozwinięty, czasami tworzą go korzenie powietrzne, wychwytujące wilgoć z otoczenia.

Niektóre z epifitów posiadają organy wchłaniające i gromadzące wodę a pędy wielu z nich są zgrubiałe. Atrakcyjne i kolorowe kwiaty przyciągają owady zapylające, nietoperze oraz ptaki przenoszące ich nasiona. Najwięcej przedstawicieli epifitów znajdziemy wśród gatunków storczykowatych, bromeliowatych (z których wywodzi się ananas), paproci, obrazkowatych oraz kaktusowatych.

Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze rośliny epifityczne do uprawy w domu.

Grudnik

Grudnik (Schlumbergera trunctata) należy do rodziny kaktusowatych (Cactaceae). Inne jego nazwy to: szlumbergera, kaktus bożonarodzeniowy, zygokaktus. Zimową porą zdobi mieszkania kwiatami w kolorach od białego, poprzez różowe, fioletowe do czerwonych. Jego ojczyzną jest Brazylia, gdzie rośnie jako nadrzewny epifit w wilgotnych lasach równikowych.

Zygokaktus, grudnik

Ten epifit doniczkowy najlepiej rośnie w miejscach jasnych (lecz nie bezpośrednio nasłonecznionych) lub półcienistych. Lubi umiarkowane i regularne podlewanie oraz spryskiwanie miękką wodą. Przesuszanie ziemi może być przyczyną braku kwitnienia. Warto wiedzieć, że roślina ta preferuje ciasne doniczki.

By pobudzić grudnika do kwitnienia, od sierpnia aż do pojawienia się pąków należy ograniczyć zarówno podlewanie, jak i nawożenie. W tym czasie epifit ten przechodzi okres spoczynku i korzystniejsze jest dla niego miejsce chłodniejsze. Temperatury zbyt wysokie mogą zahamować kwitnienie.

Zapamiętaj!
W czasie kwitnienia grudnika nie wolno przestawiać ani przekręcać doniczki. Zmiana kąta padania światła powoduje opadanie pąków kwiatowych.

Frizea lśniąca

Frizea lśniąca (Vriesea splendens) przyciąga wzrok jaskrawym kwiatostanem w kształcie kłosa oraz paskowanymi liśćmi. Należy do rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). Jej naturalnym środowiskiem są tropikalne lasy Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie epifit ten rośnie przytwierdzony do konarów drzew.

Frizea lśniąca - Vriesea splendens
Fot. depositphotos

Frizea preferuje miejsca jasne lub półcieniste, z rozproszonym światłem. Zakwita najczęściej latem, zimą przechodzi okres spoczynku. Optymalna temperatura uprawy w tym czasie powinna się mieścić w zakresie 18-21°C. Ten epifit doniczkowy lubi wysoką wilgotność powietrza i stale wilgotne podłoże w okresie wegetacji. W tym czasie roślinę podlewamy 3 razy w tygodniu a nawozimy co 2 tygodnie połową zalecanej dawki.

W naturze deszcz wlewa się do środka rozety liści. Podobne warunki można stworzyć w domowej uprawie, wlewając do niej miękką wodę do poziomu ok. 3 cm i zmieniając ją na świeżą co 3 tygodnie. Zimą roślinę podlewamy 1-2 razy w tygodniu. Gdy kwiatostan zaczyna wyrastać, zaprzestajemy nalewania wody do rozety. Po kwitnieniu zasycha on w sposób naturalny, należy go wtedy wyciąć. Odrosty pojawiające się w tym czasie można ukorzenić.

Oplątwa

Oplątwa (Tillandsia) obejmuje ok. 500 gatunków z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). Rośliny te żyją na różnych wysokościach w obszarze zwrotnikowym i podzwrotnikowym Ameryki - od tropikalnych lasów, poprzez pustynie aż do stepów. Gatunki epifityczne żyją na drzewach i skałach, mają słabo rozwinięty system korzeniowy lub w ogóle go nie posiadają. Wilgoć z otoczenia wchłaniają przez ssawki na pędach.

Oplątwa niebieskawa - Tillandsia cyanea
Fot. depositphotos

Ich liście zazwyczaj są zielone lub szare o różnych szerokościach, zebrane w różnej wielkości rozety z kwiatostanem w kształcie kłosa. Oplątwy kwitną najczęściej wiosną lub jesienią. Umocowane na konarze, w koszyku lub szklanym naczyniu staną się oryginalną ozdobą pomieszczenia.

Te popularne epifity doniczkowe nie potrzebują wiele miejsca. Lubią stanowiska jasne z rozproszonym światłem, ciepłe i z wysoką wilgotnością powietrza. W okresie wzrostu należy zraszać je codziennie miękką wodą. Zimą zraszamy rzadziej, tj. 1-2 razy w tygodniu. Co 2 tygodnie roślinę można zasilać ¼ dawki nawozu dolistnego dla storczyków. Oplątwy najlepiej rosną w pomieszczeniach o temperaturze 20-25°C, zimą preferują chłodniejsze miejsca z temperaturą 15-16°C.

Polecanymi gatunkami oplątw do uprawy w domu są: oplątwa jonanta (Tillandsia ionantha), oplątwa duża (Tillandsia xerographica), oplątwa brodaczkowata (Tillandsia usneoides), oplątwa bulwiasta (Tillandsia bulbosa) oraz oplątwa niebieskawa (Tillandsia cyanea).

Łosie rogi (płaskla)

Liście tej egzotycznej rośliny przypominają poroże łosia, stąd nazwa - łosie rogi (Platycerium). Należy ona do rodziny paprotkowatych (Polypodiaceae). W naturze epifit ten rośnie w rozwidleniach gałęzi w wilgotnych lasach Ameryki, Australii, Chin i Afryki.

Łosie rogi, płaskla - Platycerium
Fot. pixabay

Do uprawy w domu najłatwiejsze są: płaskla łosioroga oraz płaskla wielka. Mogą rosnąć w doniczce z ziemią torfową i dobrym drenażem, podwieszanym koszyku lub na pniu. Roślina posiada dwa typy liści: płonne i zarodnionośne, osiągające nawet 1 m długości. Nie należy ich przecierać ani nabłyszczać.

Paproć ta lubi miejsca jasne lub półcieniste, z temperaturą do 24°C latem a zimą nie niższej niż 16°C. Najlepszą metodą na podlewanie tych epifitów jest zanurzenie całej doniczki w miękkiej, letniej wodzie na ok. 30 min - jeden raz w tygodniu latem, zimą co 10 dni. Innym sposobem jest nalewanie wody do zagłębień w liściach płonnych. Podłoże pomiędzy podlewaniami powinno przeschnąć. Od kwietnia do sierpnia można roślinę nawozić. Płaskla lepiej niż inne gatunki paproci znosi suche powietrze, ale korzystnie na jej wzrost wpłynie nawilżacz powietrza ustawiony w pobliżu.

Echmea wstęgowata

Echmea wstęgowata (Aechmea fasciata), należąca do rodziny ananasowatych, pochodzi z tropikalnych lasów deszczowych Ameryki Południowej. Wygięte, prążkowane i pokryte kolcami liście tworzą lejek, w którym zbiera się woda. Ze środka rozety wyrasta różowy kwiatostan, który może utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy, jednak po przekwitnięciu cała rozeta zamiera. U jej podstawy wyrastają młode rośliny, które można ukorzenić w ziemi torfowej.

Echmea wstęgowata

Echmea potrzebuje miejsca jasnego z rozproszonym światłem o temperaturze w zakresie 18-24°C. Od kwietnia do października roślinę należy podlewać do środka rozety miękką, odstałą wodą lub deszczówką. W lejku rozety powinno być ok. 3 cm wody, zmienia się ją na świeżą średnio co 3 tygodnie. Od listopada do marca podlewanie należy ograniczyć, jednak bryła korzeniowa powinna być umiarkowanie wilgotna przez cały czas. W okresie wegetacji tę roślinę epifityczną można zasilać połową dawki nawozu co 2 tygodnie. Echmea jest tolerancyjna co do wilgotności powietrza, ale w upalne dni dobrze jest ją zraszać.

Warto wiedzieć!
Wiele epifitów kwitnie tylko raz, po czym roślina zamiera. U podstawy kwiatostanu pojawiają się w tym czasie młode rośliny, które można rozmnożyć.

Skrytokwiat

Ten epifit doniczkowy jest kolejnym przedstawicielem ogromnej rodziny bromeliowatych a jego nazwa wywodzi się od głęboko ukrytych pośród liści kwiatów. Wzorzyste, paskowane lub prążkowane liście tworzą rozetę i są jego ozdobą.

Skrytokwiat (Cryptanthus) w naturze rośnie w suchych lasach Brazylii, stąd jego wytrzymałość na ogrzane i suche powietrze w pomieszczeniach. Na stanowiskach naturalnych czasem rośnie na pniach drzew ale często ukorzenia się w podłożu, dlatego może być uprawiany w doniczce albo przytwierdzony do pnia.

Skrytokwiat - Cryptanthus
Fot. depositphotos

Skrytokwiat lubi miejsca jasne - im więcej światła, tym bardziej wyraziste są kolory liści. Optymalna temperatura uprawy mieści się w zakresie 18-24°C. Tę roślinę epifityczną latem należy podlewać 2-3 razy w tygodniu i spryskiwać w upalne dni, zimą podlewamy co 10 dni. Dobrym sposobem na podlewanie jest zanurzenie doniczki w miękkiej wodzie na ok. 30 min. Nie wolno dopuścić do zupełnego wyschnięcia bryły korzeniowej. Wiosną i latem skrytokwiat można zasilać co 2 tygodnie połową dawki nawozu. Jest to roślina długowieczna i nie wymaga częstego przesadzania.

Storczyk katleja

Do epifitów należy wiele gatunków storczyków. Jednym z nich jest katleja (Cattleya). W naturze rośnie na konarach drzew oraz przytwierdza się do skał w rejonie Ameryki Środkowej i Południowej.

Storczyk katleja - Cattleya
Fot. pixabay

Wśród storczyków katleja posiada jedne z najokazalszych kwiatów, dorastających nawet do 20 cm średnicy, często pachnących. Roślina ta wytwarza pseudobulwy magazynujące wodę i składniki pokarmowe. Z jednej pseudobulwy wyrasta jeden pęd kwiatowy. Storczyk katleja lubi miejsca jasne z rozproszonym światłem. W zależności od odmiany optymalny zakres temperatur mieści się od 14-21°C ale poradzą sobie także w wyższej temperaturze. Do wytwarzania nowych pąków kwiatowych roślinę pobudza różnica temperatur pomiędzy dniem a nocą wynosząca minimum 5°C.

Ważne!
Jak wiele gatunków storczyków, katleja wymaga aby podłoże nieco przeschło między kolejnymi podlewaniami

Latem wystarczy podlewanie katlei miękką wodą raz na 7-10 dni, zimą rzadziej. W okresie wzrostu ten storczyk epifityczny potrzebuje wysokiej wilgotności powietrza i podlewania połową dawki nawozu do storczyków, co drugie podlewanie.

Poza wymienionymi wyżej epifitami doniczkowymi, do uprawy domowej polecić można także niektóre gatunki anturium (Anthurium), bilbergię (Billbergia), neoregelię (Neoregelia), kaktusa wielkanocnego (Rypsalidopsis) czy zanokcicę gniazdową (Asplenium nidus).

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Kaktusy epifityczne - gatunki i uprawa
• Rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze
• Kwiaty doniczkowe kwitnące cały rok
• Pachnące kwiaty doniczkowe. 5 roślin o przyjemnym zapachu!

Opracowano na podstawie:
1. D. Longman, Pielęgnowanie roślin pokojowych, Multico i Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1992, s. 18-19, 74-75, 152-153,184-185;
2. H. Heitz, Jak kwitną i owocują najpiękniejsze rośliny doniczkowe, Wiedza i Życie, Warszawa 1992, s. 91, 134, 135, 156, 356, 202;
3. M. Schubert, R. Herwig, Mieszkamy wśród kwiatów, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1984, s. 184, 205, 307-308, 346-347, 352-353.