Kaktusy epifityczne - gatunki i uprawa

Kaktusy epifityczne w naturze rosną w rozgałęzieniach drzew. Wiele z nich nazywanych jest kaktusami liściastymi, ponieważ ich pędy nie posiadają typowych kolców. Nie mają dużych wymagań ale potrzebują określonych warunków, by zakwitnąć. Obsypane kwiatami zachwycają wyglądem i są niebanalną ozdobą wnętrz. Poznaj najciekawsze kaktusy epifityczne do uprawy w domu. Dowiedz się, jak wygląda uprawa kaktusów epifitycznych i jakie warunki należy im zapewnić, by co roku bujnie kwitły.

Kaktusy epifityczne

Kaktusy epifityczne - jak uprawiać

Kaktusy epifityczne w naturze zasiedlają inne rośliny, służące im za podpory. Rosną w zagłębieniach konarów pod koronami drzew, dlatego lubią rozproszone światło. Nie są pasożytami, korzystają z wody deszczowej i rosy, a składniki mineralne pobierają z rozkładającej się w zakamarkach kory materii organicznej.

Ze względu na obszar występowania, wymagania kaktusów epifitycznych mogą być różne. Zaczynając uprawę, warto dokładnie sprawdzić, czego dana roślina potrzebuje. Tylko stwarzając im warunki uprawy jak najbardziej zbliżone do naturalnych, możemy liczyć na zachwycające i obfite kwitnienie kaktusów epifitycznych. Aby tak się stało, trzeba zapewnić im okres spoczynku, który w zależności od gatunku przypada w różnych miesiącach.

Zapamiętaj!
Kaktusy epifityczne w okresie spoczynku potrzebują chłodniejszego miejsca i ograniczonego podlewania. Wpływa to korzystnie na zawiązywanie się pąków kwiatowych.

Do podlewania kaktusów epifitycznych najlepsza jest miękka woda, odstana w temperaturze pokojowej. Do zasilania w okresie wzrostu stosujemy nawozy do kaktusów, zaś w czasie spoczynku kaktusów nie nawozimy w ogóle.

• Epifity doniczkowe. Rośliny epifityczne do uprawy w domu
• Kaktusy i sukulenty. Gatunki i odmiany
• Jak dbać o kaktusy doniczkowe? Uprawa kaktusów w domu
• Podlewanie kaktusów. Jak często podlewać kaktusy?
• Kaktusy w szkle. Jak sadzić i jak o nie dbać

Kaktusy epifityczne - rozmnażanie i podłoże

Kaktusy epifityczne rozmnaża się z fragmentów pędów. U niektórych gatunków poszczególne segmenty wytwarzają małe korzenie, dzięki którym sadzonki przyjmują się bardzo szybko. Przed posadzeniem odcięte części powinny przeschnąć. Najszybciej ukorzenią się w wilgotnym, przepuszczalnym podłożu. Ziemia powinna być żyźniejsza niż w przypadku innych kaktusów. Może być mieszaniną uniwersalnego podłoża do kwiatów, piasku i torfu. Ważny jest otwór odpływowy w doniczce i dobry drenaż, ponieważ kaktusy epifityczne, choć lubią wilgoć, nie znoszą zalewania. W zbyt mokrej ziemi ich korzenie mogą gnić.

Kaktusy epifityczne najpiękniej prezentują się w wiszących doniczkach lub na kwietnikach, gdzie ich pędy mogą przewieszać się swobodnie w różnych kierunkach.

Zapamiętaj!
W czasie zawiązywania pąków i kwitnienia nie wolno roślin przestawiać ani obracać doniczki. Zmiana kąta padania światła przyczynia się do zrzucania pąków kwiatowych.

Kaktusy epifityczne - polecane gatunki

Wybór kaktusów epifitycznych do uprawy w domu nie jest zbyt duży, ale znajdzie się wśród nich kilka roślin wartych polecenia. Poniżej przedstawiamy najciekawsze gatunki kaktusów epifitycznych nadających się do uprawy doniczkowej.

Epifilum

Epifilum (Epiphyllum) w naturze rośnie jako epifit w tropikalnych lasach na terenie Meksyku oraz Ameryki Środkowej i Południowej. Dawniej znany był pod nazwą Phyllocactus. Łatwe w pielęgnacji mieszańce Epiphyllum należą do najpiękniejszych i najmniej wymagających kaktusów.

Kaktus zygzak - Epiphyllum anguliger
Fot. ©Agnieszka Lach

Przewieszające się pędy tych kaktusów epifitycznych zbudowane są z ząbkowanych na brzegach, płaskich segmentów, kanciastych u podstawy. Ze względu na ich kształt nazywane są kaktusami „liściastymi”. Mogą mieć różne kształty, np. pędy Epiphyllum anguliger przybierają kształt zygzaków dlatego nazywany jest on kaktusem zygzakiem.

Urodziwym i często dużym kwiatom rośliny te zawdzięczają określenie „kaktusów-orchidei”. Ich kolorystyka jest bardzo bogata, od białych, poprzez kremowe, żółte i pomarańczowe aż do różowych, czerwonych i fioletowych. Spotykane są też odmiany dwubarwne. Niektóre kaktusy z rodzaju Epiphyllum zakwitają w dzień, inne, jak np. epifilum ostropłatkowe - w nocy, stąd jego potoczna nazwa królowa jednej nocy. Podczas tworzenia się pąków kwiatowych nie wolno roślin przestawiać, ponieważ mogłyby je zrzucić.

Epifilum ostropłatkowe - Epiphyllum oxypetalum
Fot. pixabay

Kaktus ten najlepiej rośnie na stanowisku jasnym lub półcienistym z dużą ilością świeżego powietrza. Latem można go wystawić na zewnątrz do miejsca osłoniętego przed wiatrem i bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. W okresie wegetacji lubi podlewanie umiarkowane miękką, odstałą wodą i dość wysoką wilgotność powietrza. W tym czasie może być zasilany nawozem dla kaktusów. W okresie spoczynku, od listopada do marca, należy podlewać go oszczędniej i zapewnić niższą temperaturę (10-15°C) oraz bardziej suche powietrze.

Grudnik, zygokaktus

Grudnik (Schlumbergera trunctata) pochodzi z Brazylii, gdzie w wilgotnych lasach równikowych rośnie jako nadrzewny epifit. Wiele osób może pamiętać go z dzieciństwa, z domów babć i dziadków, w których ustawiony na szafie lub kredensie zakwitał w okresie Bożego Narodzenia. Ze względu na porę kwitnienia nazywany jest grudnikiem albo kaktusem bożonarodzeniowym. Bywa określany też jako Szlumbergera (spolszczenie nazwy łacińskiej) oraz zygokaktus.

Zygokaktus, grudnik - Schlumbergera trunctata
Fot. depositphotos

Ten kaktus epifityczny jest rośliną krótkiego dnia, lubi chłodne pomieszczenia i ciasne doniczki. Jeśli zapewnimy mu odpowiednie warunki, zimą będzie obsypany kwiatami. W sprzedaży dostępnych jest wiele mieszańców tego gatunku o kwiatach w barwach od białych, poprzez żółte, różowe, fioletowe do czerwonych. Posiadają ułożone warstwowo i wygięte do tyłu płatki oraz wystające pręciki. Pędy mają kształt spłaszczonych segmentów o ząbkowanych brzegach ale bez typowych kolców.

Zygokaktus, grudnik
Fot. depositphotos

Grudnik najlepiej rośnie w miejscach jasnych lub półcienistych z rozproszonym światłem. W okresie wzrostu (od marca/kwietnia) lubi umiarkowane i regularne podlewanie, spryskiwanie miękką wodą i zasilanie nawozem do kaktusów. Przesuszenie ziemi może być przyczyną braku kwitnienia. Od sierpnia roślina wchodzi w stan spoczynku, w tym czasie, aż do pojawienia się pąków, ograniczamy podlewanie i nie nawozimy. Więcej wody grudnik potrzebuje w okresie zawiązywania pąków i kwitnienia, które przypada zazwyczaj na grudzień i styczeń. Po przekwitnięciu roślinę znowu podlewamy oszczędniej, ponieważ przechodzi krótki stan spoczynku.

Gdy kwitnie, najkorzystniejsze jest dla niej miejsce chłodne o temperaturze nocnej od 15 do 18°C. Latem dobrze rośnie w temperaturze pokojowej. Gdy grudnik kwitnie, nie należy zmieniać ustawienia doniczki, ponieważ zgubi pąki i kwiaty. Dzieje się zatem podobnie, jak u innych kaktusów epifitycznych.

• Dlaczego grudnik nie kwitnie? Oto 5 częstych powodów!

Ripsalidopsis, Kaktus wielkanocny

Ripsalidopsis (Hatiora gaertneri), określany też jako kaktus wielkanocny, w naturze rośnie jako epifit w tropikalnych lasach na południu Brazylii. Z wyglądu podobny jest do grudnika i często bywa z nim mylony. Te dwie rośliny różnią się jednak porą kwitnienia, wyglądem kwiatów ale także warunkami uprawowymi.

Warto wiedzieć!
Kaktus wielkanocny o promieniście ułożonych, ostro zakończonych płatkach, zakwita wiosną. Kaktus bożonarodzeniowy, czyli grudnik, posiada natomiast kwiaty z wygiętymi do tyłu płatkami ułożonymi warstwowo, które pojawiają się zimą.

Kaktus wielkanocny kwitnie od marca do maja a kwiaty przybierają różne odcienie różowego, czerwonego i fioletowego. Pędy w kształcie segmentów o długości ok 5 cm są powcinane i lekko karbowane na brzegach. Ze względu na słabo rozwinięty system korzeniowy często szczepiony jest na innych kaktusach.

Kaktus wielkanocny - Rhipsalidopsis gaertneri
Fot. depositphotos

Najlepszym stanowiskiem dla tego kaktusa epifitycznego jest miejsce jasne (ale nie bezpośrednio nasłonecznione) lub półcieniste i przez większość czasu ciepłe. Tylko w okresie spoczynku, od listopada do stycznia, potrzebuje on niższej temperatury (ok. 10-15°C), by obficiej kwitnąć. Gdy pąki kwiatowe będą widoczne, ponownie należy go przenieść w miejsce cieplejsze i tam pozostawić, nie ruszać ani nie przekręcać.

W okresie wzrostu, od lutego do października Ripsalidopsis należy regularnie podlewać oraz zraszać jego pędy miękką wodą o temperaturze pokojowej. W tym okresie nie wolno dopuścić do przeschnięcia podłoża. W okresie wzrostu 2-3 razy można zastosować nawóz do kaktusów. W okresie spoczynku i po kwitnieniu należy podlewać oszczędniej.

Kaktus Rhipsalis, patyczak

Pędy tego oryginalnie wyglądającego kaktusa epifitycznego przypominają gałązki lub patyczki pokryte szczeciniastymi włoskami stąd jego potoczna nazwa - patyczak. Kaktus Rhipsalis (Rhipsalis cassutha) w naturze rośnie jako epifit lub litofit (na skałach) w Ameryce Środkowej i Południowej, Afryce oraz w Indiach.

Kaktus Rhipsalis policarpa
Fot. ©Agnieszka Lach

Zwisające, podzielone na segmenty pędy mają wałeczkowaty lub spłaszczony kształt. W zależności od gatunku rozgałęziają się w różnym stopniu i mogą dorastać do kilku metrów długości. Jedną z bardziej popularnych odmian jest Rhipsalis baccifera 'Oasis', który wygląda jak zielone pukle włosów. Późną jesienią lub zimą kaktusa Rhipsalis zdobią drobne kwiaty o kształcie gwiazdek a następnie nieduże, kuliste owoce w żółtych, czerwonych lub czarnych barwach.

Dla tego kaktusa epifitycznego najlepsze jest miejsce jasne z rozproszonym światłem lub półcieniste. Roślina ta lubi regularne podlewanie (lecz nie przelewanie) miękką, odstałą wodą i zraszanie latem. Najlepiej podlewać go dopiero wtedy, gdy wierzchnia warstwa podłoża przeschnie. Zasilanie nawozem do kaktusów jest szczególnie istotne podczas zawiązywania pąków.

W okresie wegetacji minimalna temperatura uprawy to 16°C. Jesienią (wrzesień-październik) Rhipsalis przechodzi stan spoczynku. W tym czasie temperatura powinna być obniżona do 12-15°C a podlewanie ograniczone, co wpłynie na bujniejsze kwitnienie.

Aporokaktus

Łatwy w uprawie, niewymagający aporokaktus (Disocactus flaggelifortis) był kiedyś bardzo popularną rośliną pokojową. Posiada miękkie, rozgałęziające się u podstawy i zwisające pędy, które dorastają nawet do 1,5 m długości, mają ok 2 cm grubości i pokryte są kłującymi włoskami. Ten epifityczny kaktus pochodzi z Meksyku, gdzie rośnie w górach (powyżej 2500 m n.p.m.) na drzewach lub skałach.

Aporokaktus - Aporocactus flagelliformis
Fot. Captain-tucker, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

W odpowiednich warunkach, zazwyczaj w czerwcu, roślina wywarza mnóstwo różowoczerwonych kwiatów o długości ok. 10 cm, wyglądem przypominających kwiaty grudnika. Aby je zawiązała wymaga niższej temperatury (ok. 10-15°C) w okresie spoczynku - od października do lutego.

Aporokaktus lubi jasne, lecz nie bezpośrednio nasłonecznione miejsca i dość wilgotne ale przepuszczalne podłoże z drenażem. W okresie wzrostu należy podlewać go regularnie. W okresie spoczynku podlewanie powinno być mocno ograniczone ale nie wolno rośliny zasuszyć.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Choroby kaktusów. Dlaczego kaktus usycha, marszczy się i gnije?
• Szkodniki kaktusów. Przędziorki, tarczniki i wełnowce na kaktusach
• Storczyki epifityczne. Uprawa storczyków bez podłoża
• Kwiaty doniczkowe kwitnące zimą
• Opuncja figowa - właściwości, uprawa w doniczce, rozmnażanie

Opracowano na podstawie:
1. H. Heitz, Jak kwitną i owocują najpiękniejsze rośliny doniczkowe, Wiedza i Życie, Warszawa 1992, s. 226-227;
2. M. Schubert, R. Herwig, Mieszkamy wśród kwiatów, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1984, s. 130, 205, 320, 334, 356.