Stihl Cash Back
Strona główna / Warzywnik i zielnik / Czosnaczek pospolity - właściwości, zastosowanie, uprawa

Czosnaczek pospolity - właściwości, zastosowanie, uprawa

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) to powszechnie występująca roślina zielna o wielu zastosowaniach. Choć dla wielu osób czosnaczek to po prostu wszędobylski chwast, warto docenić właściwości lecznicze czosnaczka oraz pikantny smak jego liści. W tym artykule szczegółowo omawiamy zastosowanie ziela czosnaczka w celach leczniczych i kulinarnych. Podpowiadamy też jak wygląda uprawa czosnaczka pospolitego w ogrodzie. Na końcu artykułu umieściliśmy ciekawe przepisy na dania z czosnaczka.

Czosnaczek pospolity
Czosnaczek pospolity - Alliaria petiolata
Fot. pixabay

Jak wygląda czosnaczek pospolity

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata), zwany także czosnaczkiem polnym i czosnkowym zielem, to dwuletnia roślina zielna z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). W pierwszym roku z mięsistego korzenia czosnaczka wyrasta rozeta liści, które pozostają zielone przez całą zimę. W drugim roku z rozety wyłaniają się wzniesione pędy dorastające do 80 cm wysokości.

Sztywne, kwadratowe łodygi czosnaczka pospolitego są gęsto ulistnione. Dolne liście, długoogonkowe, są nerkowate a górne, osadzone na krótkich ogonkach, mają kształt sercowaty. Zielone liście czosnaczka o ząbkowanych brzegach po roztarciu wydzielają ostry, czosnkowy zapach.

Drobne, białe, miododajne kwiaty czosnaczka są zebrane w grona i utrzymują się od kwietnia do maja. Niewielkie, brunatne nasiona znajdują się w łuszczynach osadzonych na długich szypułkach. Gdy nasiona dojrzeją, roślina obumiera.

Czosnaczek pospolity
Czosnaczek pospolity - Alliaria petiolata
Fot. pixabay

Czosnaczek pospolity - występowanie

Czosnaczek pospolity występuje w Europie, Azji Środkowej i Afryce Północnej. W Ameryce Północnej i Południowej jest uznawany za gatunek inwazyjny. W Polsce czosnaczek jest pospolitym chwastem rosnącym na łąkach, w lasach, zagajnikach, nadrzecznych zaroślach i ogrodach.

Czosnaczek pospolity - właściwości i zastosowanie

Czosnaczek to jadalny chwast zawierający witaminy: A, B, C, E, związki mineralne, olejki eteryczne, flawonoidy i sterole. Obecnie ma on głównie zastosowanie kulinarne.

Korzenie czosnaczka smakują jak chrzan i można je zarówno marynować, gotować jak i dusić. Ze zmielonych nasion otrzymujemy aromatyczny sos, a świeże liście czosnaczka są smacznym i zdrowym dodatkiem do sałatek, past i twarogów.

Czosnaczek pospolity
Sos śmietanowy z dodatkiem liści czosnaczka
Fot. depositphotos

W medycynie ludowej czosnaczek miał zastosowanie jako środek wzmacniający układ odpornościowy oraz układ krążenia. Związki siarkowe nadające liściom czosnaczka specyficzny, czosnkowy aromat mają także właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Właściwości czosnaczka pospolitego były wykorzystywane do obniżania poziomu cholesterolu oraz poprawy przemiany materii. Kąpiele z dodatkiem odwaru z ziela czosnaczka przyspieszają gojenie się ran oraz wspomagają leczenie zmian skórnych.

Czosnaczek pospolity - uprawa

Czosnaczek pospolity preferuje stanowiska cieniste, półcieniste i koniecznie wilgotne. Roślina dobrze sobie radzi w cieniu drzew oraz wysokich krzewów. Cieniolubny czosnaczek najlepiej rośnie na żyznych, próchniczych, wilgotnych i przepuszczalnych glebach o obojętnym odczynie.

Czosnaczek pospolity
Czosnaczek pospolity - Alliaria petiolata
Fot. pixabay

Czosnaczek nie potrzebuje specjalnej pielęgnacji. Wystarczy rośliny regularnie odchwaszczać, podlewać oraz zasilać wiosną nawozem mineralnym wieloskładnikowym lub kompostem.

Czosnaczek pospolity wytwarza bardzo dużo nasion, które łatwo kiełkują. Dzięki samosiewom jego uprawa jest łatwa - roślina samodzielnie się rozprzestrzenia i nie musimy jej rozmnażać.

Czosnaczek pospolity - kiedy zbierać

Liście czosnaczka pospolitego z biegiem czasu stają się gorzkie, dlatego najlepiej zbierać je, kiedy są młode, w okresie od kwietnia do czerwca. Nasiona czosnaczka, z których można przyrządzać pyszne sosy, zbieramy po osiągnięciu dojrzałości.

Czosnaczek pospolity
Czosnaczek pospolity - Alliaria petiolata
Fot. pixabay

Czosnaczek pospolity - przepisy

Czosnaczek pospolity to wszechstronna roślina, która ma wiele zastosowań w kuchni. Podajemy kilka prostych przepisów z jej udziałem do wykorzystania na co dzień.

Makaron z serem i czosnaczkiem

Składniki:

  • Duża garść ziela i łodyg czosnaczka
  • 30g masła
  • 25g mąki pszennej
  • 400 ml mleka
  • 100 g sera pleśniowego niebieskiego
  • pieprz i sól
  • makaron

Przygotowanie: Masło przełóż do rondelka i czekaj aż się roztopi. Następnie dodaj mąkę i mieszaj około minuty, pilnując by mąka się nie przypaliła. Zdejmij rondelek z ognia i dodawaj powoli mleko cały czas mieszając. Ponownie postaw garnek na ogniu i mieszaj aż sos zgęstnieje. Na koniec dodaj pokuszony ser pleśniowy, posiekane i sparzone wrzątkiem ziele czosnaczka i przyprawy. Gotowym sosem polej ugotowany makaron.

Czosnaczek pospolity
Pesto z czosnaczka pospolitego
Fot. depositphotos

Pesto z czosnaczka pospolitego

Składniki:

  • 10 garści posiekanych pędów i liści czosnaczka
  • 1/4 szklanki orzeszków piniowych lub nerkowców
  • 1 ząbek czosnku
  • 1/3 szklanki tartego parmezanu
  • 1 szklanka oliwy z oliwek
  • 1/2 łyżeczki soli
  • 1/2 łyżeczki cukru
  • sok z cytryny

Przygotowanie: W blenderze zmiksuj czosnek, orzeszki i parmezan. Dodaj czosnaczek i powoli wlewaj oliwę cały czas miksując całość aż do uzyskania kremowej konsystencji. Na koniec dodaj przyprawy oraz cytrynę do smaku.

Ten prosty, aromatyczny sos świetnie smakuje z makaronem, mięsem i rybami.

Przeczytaj również:

Opracowano na podstawie:
1. D. Rybak (red. Naukowy), Atlas. Rośliny lecznicze, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1993, s. 92;
2. S. Fleischhauer, J. Guthmann, R. Spiegelberger, Essbare Wildpflanzen einfach bestimmen, AT Verlag 2016, s. 41.