Czarnuszka siewna - uprawa, zastosowanie w kuchni i medycynie

Czarnuszka siewna (Nigella sativa) jest to jednoroczna roślina zielna. Dorasta do ok. 40 cm wysokości, posiada pierzastosieczne liście, białe lub lekko niebieskawe kwiaty oraz ozdobne mieszki zawierające cenne nasiona. Naturalnie występuje w Europie i zachodniej Azji. Nie należy mylić jej z czarnuszką damasceńską lub polną. Jest ceniona ze względu na możliwość wykorzystania w kuchni i medycynie. Zobacz jak wygląda uprawa czarnuszki siewnej w ogrodzie, a także jakie może być zastosowanie czarnuszki siewnej w kuchni i medycynie.

Czarnuszka siewna

Czarnuszka siewna - uprawa

Czarnuszka siewna może być uprawiana na surowiec zielarski jak i w celach ozdobnych, jako roślina rabatowa, a także na kwiat cięty do wiązanek i bukietów.

W naszym kraju panują odpowiednie warunki klimatyczne do uprawy czarnuszki siewnej. Najlepszym stanowiskiem jest miejsce dobrze nasłonecznione, o wystawie południowej. Uprawa czarnuszki siewnej najlepiej udaje się na glebach żyznych, średnio zwięzłych i zasobnych w wapń. Należy unikać gleb kwaśnych, zalewanych, podmokłych lub mocno piaszczystych i zbyt suchych.

Uprawę czarnuszki rozpoczyna się wiosną - w kwietniu wysiewa się nasiona wprost do gruntu. Należy zachować odstępy ok. 15 cm w rzędzie oraz 30-40 cm między rzędami i wciskać nasiona na głębokość ok. 1,5 cm. Pierwsze wschody pojawiają się już po ok. 2 tygodniach od wysiewu nasion. Uprawę czarnuszki siewnej należy regularnie odchwaszczać, zwłaszcza w początkowym okresie wzrostu, gdyż rośnie ona znacznie wolniej niż chwasty i może z łatwością zostać przez nie zagłuszona.

Roślina nie wymaga intensywnego nawadniania, gdyż dobrze znosi suszę i nawet lepiej czuje się na glebach suchych lub tylko umiarkowanie wilgotnych. Częste opady deszczu mogą jej wręcz zaszkodzić. Trzeba natomiast regularnie nawozić czarnuszkę siewną stosując nawóz do roślin kwitnących lub naturalny biohumus.

Nasiona czarnuszki siewnej zbiera się w fazie pełnej dojrzałości, która przypada na połowę sierpnia. Wtedy to większość owoców zaczyna brunatnieć, a łodygi żółkną. Należy wtedy wyrywać całe rośliny, wiązać je w niewielkie snopki i zostawić na ok. 2-3 dni, w jasnym, suchym i przewiewnym miejscu do przesuszenia. Jeśli jest sucho i ciepło snopki możemy zostawić bezpośrednio w miejscu uprawy. Na koniec z roślin pozyskuje się czarne, aksamitne nasiona.

Czarnuszka siewna - zastosowanie w kuchni

Zastosowanie czarnuszki siewnej jest bardzo szerokie zarówno w kuchni jak i w medycynie. Jak już wcześniej wspomniano głównym surowcem pozyskiwanym z uprawy czarnuszki siewnej są jej nasiona. To właśnie one zawierają duże ilości różnych substancji aktywnych, które pozytywnie wpływają na nasze zdrowie jak również poprawiają smak wielu potraw.

Nasiona czarnuszki siewnej są dość ostre w smaku, przypominające pieprz. Charakteryzują się też korzennym zapachem. Niektóre osoby uważają, że mają też nieco posmaku nasion kawy.

Czarnuszkę siewną w kuchni stosuje się przede wszystkim do potraw z delikatnego mięsa, takiego jak jagnięcina lub drób. Nasiona stanowią doskonały składnik dla wszelkiego rodzaju sałatek, marynat i twarożków z białego sera. Czarnuszkę siewną stosuje się również do wypieków chleba i bułek.

Warto wiedzieć! Aby wzmocnić wyrazisty smak nasion czarnuszki siewnej, należy je delikatnie prażyć na suchej patelni, uważając jednak aby ich nie przypalić!

Czarnuszka siewna - zastosowanie w medycynie

Nasiona czarnuszki siewnej są także stosowane w medycynie. Już starożytni Egipcjanie cenili tę roślinę. Jej nasiona stosowali niemal na wszystkie schorzenia. Do czasów obecnych przeprowadzono wiele naukowych badań aby potwierdzić możliwość stosowania czarnuszki siewnej w leczeniu chorób. Lecznicze właściwości czarnuszki siewnej mają głównie związek z olejkami eterycznymi i związkiem zwanym tymochinon, zawartymi w nasionach czarnuszki.

Dzięki temu wiemy obecnie, iż stosowanie czarnuszki siewnej przynosi bardzo dobre efekty w walce z cukrzycą (obniża poziom glukozy i wzmaga wydzielanie insuliny). Nasiona czarnuszki siewnej obniżają również nadciśnienie tętnicze oraz pomagają zmniejszyć objawy astmy. Stosowanie czarnuszki siewnej łagodzi depresję (substancje w nasionach oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy). Warto również stosować czarnuszkę siewną w walce z przeziębieniem, gdyż łagodzi kaszel, zmniejsza katar i ułatwia odksztuszanie wydzieliny w gardle.

Zazwyczaj nasiona czarnuszki siewnej przyjmuje się w formie roztartych nasion maksymalnie pół lub jedna łyżeczka 2 razy dziennie lub w formie naparu 1-2 razy dziennie. Z nasion wytwarza się też olejek z czarnuszki siewnej.

Katarzyna Marcinkowska

Przeczytaj również:

Stewia - uprawa, właściwości, zastosowanie
Galopujący rozwój cywilizacji oraz łatwy dostęp do medykamentów pochodzących z laboratoriów chemicznych, odsunął w cień dobrodziejstwa płynące z natury. A przecież wiele związków zawartych w roślinach niczym nie ustępuje siłą działania ich chemicznym odpowiednikom. Przy czym zioła stosowane umiejętnie, nie niosą ryzyka wystąienia skutkó ubocznych. Jedną z takich niedocenionych w Europie wspaniałych roślin jest stewia - niezwykle skuteczny i bezpieczny naturalny słodzik. Więcej...

Żeń-szeń - działanie, właściwości, uprawa
Żeń-szeń to jedna z najbardziej znanych roślin na świecie, posiadających cenne właściwości lecznicze. W medycynie wykorzystywany jest przede wszystkim korzeń żeń-szenia. Poznaj bliżej lecznicze działanie żeń-szenia i dowiedz się jakie właściwości żeń-szenia przyczyniły się do takiej jego popularności. Zobacz także czy możliwa jest uprawa żeń-szenia w ogrodzie i jak się do tego zabrać. Więcej...

Zioła na obniżenie cholesterolu
Zioła na obniżenie cholesterolu to doskonała alternatywa dla tradycyjnych leków stosowanych przez osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu lub problemami z układem krążenia. Oto 6 najlepszych ziół na obniżenie cholesterolu i dwa wspaniałe przepisy na herbatki z ziół obniżających poziom cholesterolu! Więcej...

Opracowano na podstawie: Poradnik dla Plantatorów uprawa ziół, Barbara Kołodziej, PWRiL, Poznań 2010; Rośliny lecznicze świata, Ben-Eryk van Wyk, Michael Wink, MedPharm Polska, Warszawa 2008. Fot. k yamada from Yokohama, Japan, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons.