Dziurawiec zwyczajny - zastosowanie, właściwości lecznicze, uprawa

Dziurawiec zwyczajny to trwała roślina posiadająca cenne właściwości lecznicze i bogatą gamę zastosowań. Na świętego Jana Chrzciciela z kwitnących pędów dziurawca wito wieńce oraz snuto wróżby z ilości i barwy wyciekającego soku. Z rośliną tą łączono wiele przesądów, gdyż miała chronić przed czarami i złymi mocami. Poznaj więcej zastosowań i właściwości leczniczych dziurawca zwyczajnego. Dowiedz się jak wygląda uprawa dziurawca w ogrodzie i wykorzystaj jego magiczny potencjał!

Dziurawiec zwyczajny - Hypericum perforatum
Fot. ©Herbi, PoradnikOgrodniczy.pl

Dziurawiec zwyczajny - opis

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) jest potocznie określany jako "świętojańskie ziele". W Polsce można go spotkać na polach, łąkach, na skraju lasu, ale doskonale sprawdzi się też w ogrodzie jako roślina uzupełniająca słoneczną rabatę czy skalniak.

Dziurawiec zwyczajny dorasta do 100 cm wysokości. Jego pokrój jest wzniesiony, a liście naprzeciwległe, podłużne jajowate, zaokrąglone lub tępe, od spodu jaśniejsze. Na liściach dziurawca, patrząc pod światło, można zobaczyć obok nerwów wiele jasnych i kilka czarnych kropek - jasne to zbiorniki zawierające olejki eteryczne i żywicę, a ciemne są z czerwonym barwnikiem i olejkiem eterycznym.

Dziurawiec ma silnie rozwinięty system korzeniowy, dzięki temu mocno zakotwicza się w glebie. Kwiaty dziurawca w kolorze żółtym, czarno nakrapiane, pojawiają się od czerwca do sierpnia.

Dziurawiec zwyczajny - zastosowanie i właściwości lecznicze

Ziele dziurawca zawiera związki antranoidowe hiperycynę i jej pochodne m. in. hiperforynę, glikozydy flawonoidowe - hiperozyd, rutozyd, kwercetynę, ksantony, garbniki katechinowe, kwasy kawowy i chlorogenowy oraz olejek eteryczny.

Hiperycyna znajduje się w licznych gruczołach w płatkach kielicha i dużych przezroczystych komórkach gruczołowych w liściach. Przez co liście dziurawca obserwowane pod słońce, sprawiają wrażenie perforowanych. Hiperycyna sama w sobie jest żółta, ale ma fascynujące właściwości - w słońcu robi się purpurowoczerwona, przez co, gdy pocieramy kwiaty dziurawca nasze palce robią się czerwone.

Z dziurawca zwyczajnego otrzymuje się olejek
Fot. depositphotos

Wyciągi z dziurawca stosowane wewnętrznie działają przeciwskurczowo i ściągająco. W mieszankach do parzenia dziurawiec stosowany jest jako środek antydepresyjny, często łączony z głogiem czy rumiankiem.

Uwaga!
Jeśli stosujemy ziele dziurawca nie powinniśmy się opalać, gdyż zawarta w nim hiperycyna sprawia, że skóra jest bardzo wrażliwa na słońce.

Ziele dziurawca jest składnikiem wielu preparatów stosowanych w chorobach przewodu pokarmowego i wątroby. Wyciąg olejowy z dziurawca stosowany jest także jako środek gojący rany.

Samemu także można przygotować cenny olej z dziurawca. Do jego przygotowania potrzebne będą:

• dwie garści świeżych kwiatów rozdrobnionych,
• litr tłoczonej na zimno oliwy z oliwek,
• jasna butelka, ciemna butelka, papier pergaminowy lub chusteczka.

Świeże kwiaty dziurawca zwyczajnego zalewamy oliwą, po czym przelewamy zaczyn do jasnej butelki, a otwór zatykamy chusteczką. Mieszaninę stawiamy na słońcu na 3-4 tygodnie i co 3 dni mieszamy. Stopniowo słońce pobudza hiperycynę i z czasem staje się jasnoczerwona a wreszcie purpurowa. Po tym czasie mieszaninę odcedzamy i czerwony olej wlewamy do ciemniej butelki.

Łagodzący ból, wzmagający krążenie olej z dziurawca używamy przy kontuzjach sportowych, rwie kulszowej i innych dolegliwościach reumatycznych.

Kiedy zbierać ziele dziurawca?

W lecznictwie stosowane jest ziele dziurawca zwyczajnego. Zbiór przeprowadza się w czasie kwitnienia dziurawca od końca czerwca do września, gdy jest słoneczna pogoda, a pędy są suche. Dziurawca możemy zbierać dwa razy w roku. Młode, świeżo rozkwitnięte pędy ścina się w połowie wysokości i suszy w warunkach naturalnych (w cieniu i przewiewie) lub w suszarniach w temp. ok. 40°C.

Dziurawiec zwyczajny - Hypericum perforatum
Fot. Javier martin, Public Domain, Wikimedia Commons

Dziurawiec zwyczajny - uprawa

Dziurawiec zwyczajny jest wytrzymałą rośliną, która najlepiej czuje się w pełnym słońcu. Doskonale będzie rósł w ogrodzie skalnym lub na naturalnej rabacie w stylu rustykalnym.

Ogrodowa uprawa dziurawca najlepiej udaje się na glebach piaszczystych i lekko kwaśnych. Jeśli w ogrodzie mamy ciężką ziemię, należy ją rozluźnić piaskiem. Dziurawiec nie lubi wapnowania i nadmiernego nawożenia. W bezśnieżną zimę warto okryć dziurawca przed mrozem i ostrym wiatrem osłoną z gałązek świerkowych. Dziurawca zwyczajnego rozmnażamy z nasion oraz przez podział kłącza.

mgr inż. Joanna Białowąs

Opracowano na podstawie: Strzelecka H., Kowalski J., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, PWN, Warszawa 2000, s.124; Hohenberger E., Zioła lecznicze i przyprawy, Świat Książki 1998, s. 36-37.

Przeczytaj również:

Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie!
Rośliny lecznicze i prozdrowotne są stosowane od setek, a nawet tysięcy lat. Współczesna nauka tylko potwierdziła to, o czym od dawna wiedzieli zielarze, znachorzy i szamani. Doniczka na balkonie albo grządka w ogródku może stać się Twoją własną domową apteką. Oto 5 roślin, które pomogą zadbać o Twoje zdrowie, kondycję i dobry wygląd! Więcej...

Mniszek lekarski - opis, zastosowanie, właściwości, przepisy
Mniszek lekarski to roślina przez wielu uważana za chwast. Tymczasem ma on wiele pożytecznych właściwości, które możemy wykorzystać w domu i w ogrodzie. Od lat mniszek lekarski ma szerokie zastosowanie w medycynie i ziołolecznictwie, a ogrodnicy na jego bazie przygotowują preparaty pomocne w ochronie roślin przed szkodnikami. Poznaj sekret jak wykorzystać tę roślinę, która tylko z pozoru jest chwastem! Więcej...

Czarnuszka siewna - uprawa, zastosowanie w kuchni i medycynie
Czarnuszka siewna to jednoroczna roślina zielna. Dorasta do ok. 40 cm wysokości, posiada pierzastosieczne liście, białe lub lekko niebieskawe kwiaty oraz ozdobne mieszki zawierające nasiona, cenione ze względu na możliwość wykorzystania w kuchni i medycynie. Więcej...