Cis pośredni - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Cis pośredni to zimozielona roślina łatwa w uprawie, mrozoodporna oraz tolerancyjna co do gleby i stanowiska. Iglak ten doskonale nadaje się na strzyżone żywopłoty a zieleń jego igieł tworzy atrakcyjne tło dla innych roślin w ogrodzie. Zobacz jak wygląda uprawa cisa pośredniego w ogrodzie. Wyjaśniamy jak rozmnożyć cisa i prezentujemy najlepsze odmiany cisa pośredniego polecane do sadzenia w ogrodach.

Cis pośredni 'Hicksii' - Taxus media Hicksii
Fot. depositphotos

Cis pośredni - pochodzenie

Cis pośredni (Taxus x media) to mieszaniec cisa pospolitego (Taxus baccata) i cisa japońskiego (Taxus cuspidata). Został wyhodowany w Stanach Zjednoczonych około 1900 roku.

Cis pośredni - jak szybko rośnie

W młodym wieku cis pośredni rośnie nieco szybciej niż cis pospolity. Jest też od niego bardziej odporny na niskie temperatury a cechę tę odziedziczył po cisie japońskim.

Tempo wzrostu cisu pośredniego różni się zasadniczo u poszczególnych odmian. I tak w zależności od odmiany w ciągu 10 lat uprawy cis pośredni może osiągnąć zaledwie 30 cm wysokości (karłowa odmiana 'Fairview') do nawet 2-3 m wysokości (np. odmiana 'Hatfieldi').

Cis pośredni - zastosowanie

Cisy pasują do wielu typów ogrodów. W zależności od odmiany, mogą być sadzone w grupach lub pojedynczo, w mniejszych lub większych ogrodach albo w parkach. Cis pośredni jest doskonałą rośliną na strzyżone żywopłoty (sadzi się po 2-3 szt./mb).

Uwaga!
Cis jest trujący, a jego czerwone owoce są bardzo kuszące. Dlatego lepiej nie sadzić cisów w miejscach, w których przebywają małe dzieci, psy i koty. Wszelkie prace pielęgnacyjne przy roślinie warto wykonywać w rękawicach. Więcej na ten temat: czy cis jest trujący?

Cis pośredni - odmiany

W sprzedaży jest wiele odmian cisa pośredniego o różnej wysokości, pokroju oraz długości i kolorze igieł. Wybierając roślinę, warto również zwrócić uwagę na polskie odmiany cisa, które dobrze sprawdzają się w naszych warunkach klimatycznych.

Wyróżniamy odmiany cisów męskie i żeńskie. Odmiany męskie nie zawiązują nasion. U odmian żeńskich nasiona otoczone są intensywnie czerwoną osnówką.

Cis pośredni 'Hatfieldi' - odmiana męska, doskonała na żywopłoty i szpalery. Pokrój krzewu przypomina wazon, w części wierzchołkowej jest szerszy. Tempo wzrostu umiarkowane, po 15 latach dorasta do wysokości ok. 3 m i szerokości 2 m. Sztywne, zorientowane pionowo pędy mają ciemnozielone igły.

Cis pośredni 'Hicksii' - bardzo popularna żeńska odmiana polecana na żywopłoty. Po 10 latach krzew dorasta do 2 m wysokości, stare okazy mogą osiągać do 5 m wysokości i ok. 4 szerokości. Ma pokrój odwrotnie stożkowaty. Wzniesione, sztywne pędy pokryte są ciemnozielonymi, błyszczącymi i dość długimi igłami (3 cm długości). Zawiązuje liczne nasiona.

Cis pośredni 'Hicksii'
Fot. David J. Stang, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Cis pośredni 'Hillii' - męska odmiana, doskonała na niezbyt wysokie, strzyżone żywopłoty. Ma kolumnowy pokrój i po 10 latach dorasta do 2 m wysokości i szerokości ok 80 cm. Pędy krzewu są wzniesione i sztywne a błyszczące igły mają intensywną, zieloną barwę.

Cis pośredni 'Wojtek' - polska, męska odmiana o wąskim, kolumnowym pokroju. Krzew ma wiele sztywnych, wyprostowanych pędów z ciemnozielonymi igłami. Rośnie niezbyt szybko i w wieku 10 lat dorasta do 2 m wysokości i 80 cm szerokości.

Cis pośredni 'Densiformis' - odmiana męska o gęstym, szerokim i zaokrąglonym pokroju. Krzew jest niski i po 10 latach dorasta do 1 m wysokości i 1,5 m szerokości. Intensywnie zielone igły mają ok. 2,2 cm długości. Jesienią młode przyrosty brązowieją.

Cis pośredni 'Densiformis'
Fot. David J. Stang, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Cis pośredni 'Krzysztof' - stara, polska odmiana nie zawiązująca nasion, dobra na niewysokie żywopłoty. Początkowo jej pokrój jest wąskokolumnowy, z czasem bardziej zaokrąglony. Po 10 latach osiąga ok. 1,5 m wysokości i 1 m szerokości. Jasnozielone igły mają żółtawe refleksy.

Cis pośredni 'Krzysztof'
Fot. Agnieszka Kwiecień, Nova, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Cis pośredni 'Książę' - polska, męska odmiana o gęstym, szerokolumnowym pokroju. Osiąga 2-3 m wysokości. Wzniesione pędy pokryte są szerokimi, zielonymi igłami. Młode przyrosty mają jasnozieloną barwę i żółtawy pasek.

Cis pośredni 'Oliwka' - polska, nowa odmiana żeńska o wąskokolumnowym pokroju, zawiązująca liczne owoce. Dorasta do 2-3 m wysokości i ok. 1 m szerokości. Ciemnozielone, wąskie igły przylegają do wyprostowanych pędów. Młode, wiosenne przyrosty mają oliwkową barwę.

Cis pośredni 'Farmen' - męska odmiana cisa pochodząca z Danii. Polecana jest na niskie ale szerokie żywopłoty. W wieku 10 lat roślina osiąga ok. 1 m wysokości i 1,5 m szerokości. Krzew ma pokrój gęsty i krzaczasty. Sztywne, wzniesione pędy posiadają ciemnozielone, nieco wygięte igły.

Cis pośredni 'Fairview' - męska odmiana o płaskokulistym, krzaczastym pokroju. Ma dosyć luźną formę i po 10 latach dorasta do 30 cm wysokości przy szerokości ok. 1 m. Pofalowane pędy główne wyrastające ze środka krzewu są dłuższe niż pędy boczne. Pokrywają je krótkie, jasnozielone igły.

Cis pośredni 'Virdis' - odmiana męska pochodząca ze Stanów Zjednoczonych. Ma wąski, kolumnowy pokrój. Rośnie dość silnie i w wieku 10 lat dorasta do 2 m wysokości i ok. 80 cm szerokości. Wzniesione, sztywne pędy mają jasnozielone, błyszczące igły o dł. 3 cm.

Cis pośredni 'Virdis'
Fot. David J. Stang, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Cis pośredni 'Thayerae' - żeńska, amerykańska odmiana o szerokim, nieregularnym pokroju, który z czasem mocniej się zagęszcza. Po 10 latach krzew osiąga ok. 1 m wysokości i 1,5 m szerokości. Zielone igły mają oliwkowy odcień i 2,5 cm długości. Tworzy wiele nasion.

Cis pośredni - uprawa

Cis pośredni jest tolerancyjny co do gleby, jednak najlepiej będzie rósł na podłożu dość żyznym, próchniczym i przepuszczalnym o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Gatunek ten preferuje gleby umiarkowanie wilgotne, ale znosi okresową suszę. Lubi wilgoć w powietrzu, więc dobrze czuje się przy zbiornikach wodnych. Na glebach suchych i piaszczystych, glebach podmokłych oraz zbyt kwaśnych i silnie zasadowych cis pośredni nie radzi sobie zbyt dobrze, co odbija się na jego wyglądzie.

Po posadzeniu młode egzemplarze cisa pośredniego należy odchwaszczać. Obszar wokół nich warto wyłożyć ściółką (np. przekompostowaną korą sosnową), która zapobiegnie rozwojowi chwastów i ograniczy parowanie.

Do nawożenia cisa pośredniego można stosować wieloskładnikowe nawozy do iglaków. Krzew ten może rosnąć zarówno w słońcu (trzeba go wtedy więcej podlewać) jak i w cieniu, ale optymalnym stanowiskiem dla cisa będzie miejsce w półcieniu.

Cisy pośrednie są wytrzymałe na mróz (w zależności od odmiany rośliny należą do strefy mrozoodporności roślin 5A lub 5B). Zimą z ich pędów warto strząsać nadmiar śniegu, żeby gałązki nie wyłamywały się pod jego ciężarem. Formy o bardziej zwartym pokroju, np. odmiany kolumnowe, dla zabezpieczenia można na zimę obwiązać sznurem.

Szkodnikiem, który chętnie żeruje na pędach i igłach cisów jest misecznik cisowiec. Warto więc uważnie oglądać krzewy i sprawdzać czy nie ma na nich wypukłych, brązowych tarczek. W przypadku licznej populacji szkodników zastosować odpowiednie opryski (np. środkami: Emulpar 940 EC lub Siltac EC).

Cis pośredni - przycinanie

Cisy lubią przycinanie, które ładnie je zagęszcza. Przeprowadzamy je wiosną (najlepiej na przełomie marca i kwietnia) i w razie potrzeby także latem (na początku sierpnia). Rośliny można kształtować według uznania, tworzyć topiary i cięte żywopłoty. Jeśli chcemy aby krzew się zagęścił i uzyskał ładny pokrój, pędy można skracać o 1/3 lub nawet 1,2 ich długości, zawsze tnąc gałązkę nad pąkiem zewnętrznym.

Warto wiedzieć!
Cis dobrze regeneruje się ze starego drewna. Wybaczy więc nawet drastyczne błędy w przycinaniu.

Cis pośredni - rozmnażanie

Cisa pośredniego można rozmnożyć z nasion lub z sadzonek zdrewniałych.

Rozmnażanie cisa z nasion jest dosyć trudne i czasochłonne a rośliny nie zawsze powtarzają cechy rośliny matecznej. Dojrzałe nasiona zbiera się jesienią a wysiewa po zebraniu (podobnie jak to ma miejsce w naturze, gdy roznoszone są przez ptaki) lub wiosną następnego roku. Aby wykiełkowały, muszą być poddane stratyfikacji (przechłodzeniu). Przed wysiewem powinno się je oczyścić z czerwonej osnówki.

Prostszą metodą jest rozmnażanie cisa pośredniego z sadzonek zdrewniałych. Tak pozyskane okazy zachowają cechy rośliny matecznej. Sadzonki pobieramy jesienią. Ich dolną część oczyszczamy z igieł i zanurzamy w ukorzeniaczu. Umieszczamy je w podłożu składającym się z odkwaszonego torfu i piasku, następnie podlewamy. Sadzonki przechowujemy w inspekcie lub nieogrzewanej szklarni. Do oddzielnych doniczek sadzimy je wiosną a na miejsce stałe przenosimy późnym latem lub wiosną następnego roku.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Cięcie cisa pospolitego. Jak i kiedy przycinać cisy?
• Choroby i szkodniki cisów. Dlaczego cis brązowieje i gubi igły?
• Iglaki szybkorosnące na żywopłot

Opracowano na podstawie:
1. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016, s. 91-92;
2. Katalog ozdobnych roślin ogrodowych, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2018, s. 60-62;
3. J. Scott-Macnab, Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 652-653.