Modrzew europejski - uprawa, przycinanie, choroby

Modrzew europejski (Larix decidua) to znane i rozpowszechnione drzewo spotykane zarówno w ogrodach, lasach jak i na terenach zielonych. Bardzo popularne są szczepione na pniu odmiany modrzewia europejskiego, występujące w formie niewielkich drzewek z pędami zwisającymi lub atrakcyjnie powykręcanymi. Podpowiadamy jakie są wymagania uprawowe modrzewia, jak prawidłowo wykonywać przycinanie tej rośliny, a także jak zwalczać choroby i szkodniki atakujące modrzewie.

Morzew europejski - Larix decidua
Fot. pixabays

Jak wygląda modrzew europejski?

Modrzew europejski to należące do rodziny sosnowatych (Pinaceae) drzewo iglaste występujące w stanie naturalnym w górzystych rejonach Europy Środkowej. W Polsce spotykany jest w górnych partiach Tatr.

W postaci czystej gatunkowo modrzew europejski dorasta do 40 m wysokości. Ma prosty pień i regularną, stożkową koronę, której boczne pędy oraz starsze gałęzie zwieszają się do dołu. Pędy modrzewia porośnięte są delikatnymi, cienkimi igłami, które na krótkopędach zebrane są w pęczki, natomiast na długopędach pojedyncze igły ułożone są skrętolegle. Modrzew jest wyjątkiem wśród iglaków, gdyż zrzuca igły na zimę. Drzewo zakwita wiosną, niepozornymi kwiatami przekształcającymi się w małe, jajowate szyszki.

Modrzew europejski - odmiany

Modrzew europejski dostępny jest w kilku ciekawych odmianach idealnych nawet do niewielkich ogrodów. Ogrodowe odmiany modrzewia europejskiego zazwyczaj są sprzedawane w formie szczepionej na pniu, jako niewielkie drzewka z koroną kulistą, pędami atrakcyjnie zwisającymi w dół lub też z pędami nieregularnie poskręcanymi. Rośliny te nadają się do niewielkich ogrodów, do sadzenia na skalniakach oraz jako solitery w miejscach dobrze wyeksponowanych.

Odmiany kuliste modrzewia europejskiego:

Modrzew europejski 'Globus' - wolno rosnący krzew o gęstej, kulistej koronie, bez przewodnika. Zazwyczaj można go kupić jako formę szczepioną, w postaci niewielkiego drzewka o kulistej koronie. Maksymalna osiągana średnica korony do 1 m. Igły tej odmiany modrzewia są jasno zielone, jesienią przebarwiające się na żółto.

Modrzew europejski 'Kórnik' - atrakcyjna odmiana o kulistym pokroju, zazwyczaj oferowana w formie piennej, jako niewielkie drzewko z kulistą koroną. Korona w ciągu 10 lat osiąga 1 m średnicy. Pędy krótkie z licznymi pąkami pokrytymi żywicą. Igły barwy zielonej.

Odmiany o pędach zwisających:

Modrzew europejski 'Pendula' - nazwa zbiorowa dla wielu typów modrzewia o pędach zwisających, zazwyczaj sprzedawanych jako formy pienne (szczepione na pniu) w postaci niewielkich płaczących drzewek. Wysokość drzewek uzależniona jest od wysokości szczepienia. Bardzo podobnymi odmianami są modrzewie europejskie Puli oraz Repens.

Morzew europejski 'Pendula'
Fot. depositphotoss

Odmiany o pędach nieregularnych, poskręcanych:

Modrzew europejski 'Horstman Recurved' - małe drzewko o nieregularnym pokroju i spiralnie poskręcanych pędach, które wyglądają bardzo atrakcyjnie również zimą, po opadnięciu igieł. Zazwyczaj sprzedawany w formie piennej, jako niewielkie drzewko. Igły zielone, jesienią żółte, na zimę opadają. Odmiana modrzewia idealna do sadzenia jako soliter w miejscach wyeksponowanych.

Modrzew europejski 'Krejci' - atrakcyjna odmiana modrzewia o poskręcanych, chaotycznie ułożonych pędach, dzięki którym roślina przypomina drzewko bonsai i z tego względu polecana na miejsca wyeksponowane oraz do ogrodów japońskich. Igły ciemnozielone, ułożone na pędach nieregularnie w gęstych kępkach. Roślina zazwyczaj sprzedawana jako szczepiona na pniu, w formie niewielkiego drzewka.

Modrzew europejski 'Little Bogle' - wolno rosnący krzew o nieregularnym piramidalnym pokroju i lekko powyginanych pędach, często z przewieszającymi się końcówkami. Zazwyczaj gałęzie układają się piętrami. Igły latem zielone, a jesienią żółte. W ciągu 10 lat uprawy roślina osiąga około 1,5 m wysokości.

Modrzew europejski - uprawa

Modrzew europejski nie stwarza problemów w ogrodzie, o ile spełnimy jego wymagania siedliskowe. Przede wszystkim modrzew nie znosi cienia. Koniecznie musimy zapewnić mu dużo słońca do prawidłowego rozwoju, gdyż w innym wypadku straci dolne gałęzie.

Gleba do uprawy modrzewia europejskiego musi być żyzna, przepuszczalna, próchnicza, umiarkowanie wilgotna i kwaśna. Roślina poradzi sobie także na innym stanowisku, oby nie było ono podmokłe ani zbyt lekkie. Modrzew europejski nie znosi przemysłowych zanieczyszczeń powietrza, dlatego nie powinno się go hodować w dużych, miejskich ośrodkach.

Morzew europejski - Larix decidua
Fot. depositphotoss

Modrzew jest wystarczająco mrozoodporny (strefa mrozoodporności roślin 4) i dobrze przystosowany do wahań temperatury w naszym kraju. Jedynie młode drzewka, w przypadku wyjątkowo niesprzyjających warunków pogodowych, mogą czasem przemarznąć.

Zalecany termin sadzenia modrzewia europejskiego to jesień, od końca sierpnia do października. Wówczas odpowiednio wilgotna gleba i umiarkowana temperatura sprzyjają ukorzenianiu. Ściółkowanie gleby od razu po posadzeniu roślin ograniczy parowanie wody, oraz będzie stanowiło ochronę bryły korzeniowej przez mrozami. Jako materiał ściółkujący świetnie nada się świeży kompost oraz kora sosnowa.

Modrzew europejski - przycinanie

Modrzew dobrze reaguje na cięcie, więc możemy bez obaw formować pożądany przez nas kształt. Jest to istotne zwłaszcza wtedy, gdy planujemy stworzenie żywopłotu z modrzewia. Żeby nadać roślinom odpowiedni kształt i pobudzić do zagęszczania, przycinanie modrzewia wykonujemy wiosną. W tym okresie można też przeprowadzić cięcie sanitarne, polegające na wycięciu uszkodzonych i przemarzniętych gałązek, oraz tych które krzyżują się ze sobą i nadmiernie zagęszczają koronę krzewu lub drzewka. Usuwamy wszystkie chore, połamane i uschnięte pędy.

Modrzew europejski - choroby

Modrzew jest gatunkiem odpornym na choroby i ataki szkodników. Najczęstsze z chorób to opadzina modrzewia oraz rak modrzewia.

Opadzina modrzewia to choroba wywoływana przez grzyba Meria laricis. Szczególnie narażone na tę chorobę modrzewia są młode drzewa oraz sadzonki 1-2 letnie. Igły żółkną, brunatnieją, po czym przedwcześnie, najczęściej latem, opadają z drzewa. Wysoka wilgotność powietrza sprzyja rozwojowi choroby, więc przy deszczowej pogodzie, zwłaszcza, gdy drzewa zaczynają wypuszczać igły, należy zastosować oprysk fungicydami, np. Topsin M 500 SC lub Scorpion 325 SC.

Rak występujący na modrzewiu wywoływany jest przez grzyba Lachnellula willkommii. Młode modrzewie stają się osłabione i dochodzi do zamierania całych roślin. W przypadku porażenia przez grzyb starszych okazów na pędach powstają liczne naroślą obejmujące nawet cały pęd. Pędy powyżej narośli obumierają. Żeby poradzić sobie z tą chorobą modrzewia wycinamy porażone części, rany smarujemy pastą Funaben Plus 03 PA, a dodatkowo stosujemy oprysk fungicydem np. Scorpion 325 SC.

Do najczęściej atakujących modrzewie szkodników należą mszyce i gąsienice motyli.

Ochojnik świerkowo-modrzewiowy (Adelges laricis) to mszyca żerująca na świerku oraz modrzewiu. Żerując na modrzewiu szkodnik ten uszkadza igły, które żółkną i przedwcześnie opadają. Ochojnika można zwalcza środkami owadobójczymi Karate Gold lub Mospilan 20 SP. Jeżeli preferujemy preparaty naturalne, skuteczny przeciw ochojnikom będzie Emulpar 940 EC.

Pochwik modrzewiaczek (Coleophora laricella) to motyl, który w fazie larwalnej minuje igły. Na przełomie maja i czerwca samice składają jaja na spodniej stronie igieł modrzewi, z których po ok 2 tyg. wylęgają się gąsienice i wgryzają się w igły. Pod koniec lata z wyjedzonych igieł sporządzają pochewki, w których zimują po przyczepieniu ich do pąków krótkopędów lub w spękaniach kory. Uszkodzone igły żółkną i skręcają się. W celu ochrony można zastosować dyspenser feromonowy do wabienia szkodnika w pułapkę lub oprysk insektycydem, np. Mospilan 20 SP.

Brudnica mniszka (Lymantria monacha) to motyl z rodziny brudnicowatych, którego larwy żerują na liściach drzew. Początkowo niszczą wierzchołki igieł jednorocznych, a w miarę wzrostu rozszerzają żerowanie na igły dwuletnie. Gąsienice często uszkadzają również pąki, a nawet wierzchołki młodych pędów.

Wiosną (najpóźniej w kwietniu) warto rozwiesić opaski lepowe na pniach drzew zagrożonych inwazją. Można też dorosłe samice wyłapywać do pułapek feromonowych, zawieszanych na drzewach.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Bugała W., Drzewa i krzewy iglaste, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2003, s. 117;
2. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016 , s. 59-60;
3. Bachofer M., Mayer J., Drzewa, Oficyna wydawnicza Multico, Warszawa 2007, s. 220;
4. Stocki J., Kinelski S., Dzwonkowski R., Drzewa iglaste i owady na nich żerujące, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2008, s. 153-176.

Przeczytaj również:

Modrzew japoński - odmiany, uprawa, przycinanie
Modrzew japoński swoją popularność zyskał dzięki ciekawemu pokrojowi i łatwej uprawie. Ponieważ bardzo dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza, świetnie nadaje się do nasadzeń w miastach. Poznaj najbardziej polecane odmiany modrzewia japońskiego oraz zobacz jak wygląda uprawa modrzewia w ogrodzie. Więcej...

Krzewy ozdobne szczepione na pniu
Krzewy ozdobne szczepione na pniu to ciekawa propozycja dla wszystkich osób, które chcą aby ich ogród zachwycał niezwykłymi kształtami i formami roślin. Pozwalają uzyskać ciekawy efekt miniaturowych drzewek, które możemy uprawiać nawet na niewielkiej powierzchni małego ogródka przydomowego, tarasu czy balkonu. Więcej...

Pielęgnacja iglaków wiosną. Jak zadbać o iglaki po zimie?
Iglaki po zimie często nie zachwycają swoim wyglądem. Gdy obejrzymy je dokładniej, okazuje się że pędy straciły swój soczyście zielony kolor, a niektóre gałązki całkowicie uschły. W takich sytuacjach konieczne jest właściwa pielęgnacja iglaków wiosną, która przyspieszy regenerację roślin. Więcej...