Cięcie jabłoni. Jak i kiedy przycinać jabłonie?

Cięcie jabłoni to jeden z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w jabłoniowym sadzie, gwarantujący obfity plon jabłek. Wyjaśniamy jak wykonać cięcie jabłoni po posadzeniu, na czym polega cięcie formujące jabłoni i jakie są najlepsze terminy cięcia jabłoni. Podpowiadamy jak wykonać cięcie zimowe jabłoni i dlaczego konieczne jest także przycinanie jabłoni latem. Zobacz jak i kiedy przycinać jabłonie by zdrowo rosły i obficie owocowały!

Prawidłowe cięcie jabłoni oraz właściwe uformowanie korony drzewka sprawią,
że zbieranie jabłek oraz dalsza pielęgnacja drzew będą znacznie łatwiejsze.

Dlaczego cięcie jabłoni jest tak ważne?

Jabłoń potrafi rosnąć i owocować bez cięcia. Z czasem jednak niecięte drzewo nadmiernie się rozrośnie, a gałęzie w jego koronie zbytnio się zagęszczą. Brak cięcia utrudnia pielęgnację jabłoni i zbiór jabłek. Owoce stają się drobne, słabo dojrzewają, a drzewo łatwo zapada na infekcje chorobowe. Po latach zaniedbań uratowanie takiej jabłoni stanie się bardzo trudne.

Dlatego jabłonie należy przycinać regularnie już od momentu posadzenia w ogrodzie. I to nie raz, a dwa razy w roku.

Właściwie wykonywane cięcie jabłoni umożliwi odpowiednie uformowanie korony drzewa, ułatwiające jego pielęgnację, oraz zapewni duże i obfite plony soczystych, dobrze dojrzałych jabłek.

Ważne!
Zanim rozpoczniemy cięcie drzew jabłoni, warto wiedzieć, że najlepiej jabłoń owocuje na dwu-, trzy- i czteroletnich pędach. Dlatego należy usuwać nadmiar cienkich pędów jednorocznych, a także umiejętnie zastępować starsze niż czteroletnie pędy nowymi.

Kiedy przycinać jabłonie?

Terminy cięcia jabłoni są bardzo ważne, ponieważ sposób cięcia jabłoni należy dostosować do terminu wykonywania tego zabiegu. Drzewo przycięte w nieodpowiednim terminie może zacząć chorować lub przemarznąć, a cięcie przyniesie efekt odwrotny od zamierzonego. Inaczej też tie się drzewa młode w okresie formowania ich korony (tzw. cięcie formujące jabłoni), a inaczej drzewa z koroną już w pełni wykształconą.

Nie ma zatem jednej najlepszej odpowiedzi na pytanie kiedy przycinać jabłonie. Zasadniczo są dwa terminy przycinania jabłoni:

• cięcie zimowe jabłoni, które wykonuje się pod koniec zimy lub na przedwiośniu, gdy minie ryzyko największych mrozów (od końca lutego do początku kwietnia). U młodych drzew w tym terminie wykonuje się cięcia formujące koronę drzew, a u starszych wykonuje się cięcia prześwietlające, których zadaniem jest usunięcie nadmiaru starych gałęzi i zapobieganie nadmiernemu zagęszczaniu się gałęzi wewnątrz korony drzewa,
• cięcie letnie jabłoni, którego zadaniem jest usunięcie młodych pędów wyrastających pionowo ku górze, tzw. wilków. Przycinanie jabłoni latem wykonujemy od lipca do sierpnia.

Cięcie jabłoni prowadzone nieprawidłowo lub całkowite zaniechane - brak
wyraźnego przewodnika,korony drzew nieregularne i wybujałe, nadmiernie
zagęszczone z wieloma krótkopędami wyrastającymi pionowo ku górze

Cięcie jabłoni po posadzeniu

Pierwsze cięcie jabłoni, jakie przyjdzie nam przeprowadzić, to przycięcie nowo posadzonego drzewka. Sadzenie drzew owocowych przeprowadza się wiosną lub jesienią, lecz nowo posadzone sadzonki drzew owocowych przycinamy zawsze na wiosnę - w marcu lub kwietniu. Jeżeli jabłoń sadzimy jesienią, to przycinamy ją najbliższej wiosny, zaś drzewa sadzone wiosną, tniemy od razu po posadzeniu. Cięcie jabłoni po posadzeniu jest jednocześnie pierwszym krokiem w formowaniu korony drzewa.

Uwaga!
Coraz częściej szkółkarze sprzedają sadzonki drzew owocowych już przycięte. Dlatego w momencie zakupu, warto się upewnić czy roślina nie była cięta i czy wymaga przycięcia po posadzeniu.

Drzewko nierozgałęzione (z jednym pędem głównym), czyli tzw. okulant nierozgałęziony, przycinamy na wysokość 70-90 cm. Od tego miejsca jabłoń zacznie wytwarzać pędy boczne, jest to wysokość ułatwiająca pielęgnację jabłoni. Jeżeli chcemy aby pod jabłonią było więcej miejsca, należy przyciąć sadzonkę wyżej.

Jeżeli sadzimy drzewko z koroną, czyli pędem głównym i kilkoma pędami bocznymi (tzw. okulant rozgałęziony), wtedy cięcie jabłoni po posadzeniu polega na pozostawieniu 3-7 pędów osadzonych poziomo lub lekko skośnie i usunięciu pozostałych pędów. Pozostawione pędy skracamy lekko o 1/4 lub 1/3 długości. Pęd główny również lekko skracamy aby pobudzić go do wzrostu. Jeżeli jest krzywy, należy przywiązać go do palika aby się wyprostował.

Jak przyciąć okulant nierozgałęziony (po lewej) i okulant rozgałęziony (po prawej)

Cięcie formujące jabłoni

Niezmiernie ważna jest właściwa pielęgnacja młodych drzew owocowych i uformowanie w tym okresie odpowiedniego kształtu korony drzewka, co w przyszłości ułatwi przeprowadzanie zbioru owoców i dalszą pielęgnację drzewa.

Cięcie formujące jabłoni prowadzi się przez 3-4 lata po posadzeniu. Przede wszystkim należy pamiętać o wysokości na jakiej rozpocznie się formowanie korony drzewa. Najlepiej zachować ok. 80 cm od ziemi do pierwszego rozgałęzienia, ponieważ w przyszłości znacznie ułatwi to pielęgnację jabłoni i zbiór owoców.

Najpopularniejszą koroną dla jabłoni jest korona wrzecionowa, zwana też stożkowatą lub piramidalną. Umożliwia ona równomierne doświetlenie owoców, a także sprawia, że gałęzie nie wyłamują się pod ciężarem owoców. Cięcia formujące koronę jabłoni przeprowadza się w okresie spoczynku drzew, najlepiej w ostatnich dniach zimy lub wczesną wiosną.

Cięcie jabłoni - klasyczna korona wrzecionowa jest dobrym sposobem formowania korony
w małych ogrodach dla jabłoni szczepionych na podkładkach karłowych i półkarłowych.

Cięcie zimowe jabłoni

U starszych drzew z końcem zimy lub wczesną wiosną wykonujemy cięcie prześwietlające jabłoni. Ułatwia ono przenikanie promieni słonecznych w głąb korony i zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się chorób grzybowych. Dzięki prześwietlaniu korony możemy również regulować owocowanie - przy mniejszej liczbie gałęzi owoce będą dorodniejsze, większe i smaczniejsze. Zbyt duże zagęszczenie gałęzi prowadzi do drobnienia owoców i obniżenia jakości plonu.

Cięcie zimowe jabłoni wykonuje się w okresie gdy drzewa owocowe znajdują się w stanie zimowego spoczynku ale minęło już ryzyko największych mrozów. Można je zatem rozpocząć z końcem lutego i kontynuować do momentu rozpoczęcia przez rośliny wegetacji (początek kwietnia). W przypadku upraw amatorskich wiele osób zabiera się za prace ogrodnicze dopiero z nadejściem wiosennego ocieplenia, należy jednak uważać aby cięcie jabłoni wiosną nie zostało wykonane zbyt późno.

Co ciekawe ostatnio coraz więcej sadowników zmienia termin tego zabiegu i wykonuje prześwietlające cięcie jabłoni jesienią, gdy z drzew opadną już liście i rośliny wejdą w stan spoczynku, ale jeszcze przed nadejściem dużych mrozów (zazwyczaj ma to miejsce na początku grudnia). Być może kierują się tym, że pod koniec zimy nie zdążyli by przyciąć wszystkich drzew w sadzie. W uprawach amatorskich jednak lepiej nie przesuwać zimowego cięcia jabłoni na jesień, gdyż ten termin cięcia jabłoni wiąże się z dużym ryzykiem przemarznięcia drzewa, jeżeli rany po cięciu nie zagoją się przed nadejściem większych zimowych mrozów.

Cięcie jabłoni będzie łatwiejsze, jeżeli użyjemy sekatora oburęcznego
o przedłużonych ramionach. Pozwoli on dosięgnąć dalej położonych
gałęzi, a siła cięć będzie większa.

Cięcie jabłoni latem

W lipcu i sierpniu wykonujemy letnie cięcie jabłoni, które również jest bardzo ważne. Cięcie jabłoni latem polega na wycinaniu silnych pędów letnich, tzw. wilków. Rosną one pionowo w górę, przeważnie w środku korony. Cięcie jabłoni latem powinno polegać na wycięciu najsilniejszych pędów rocznych, rosnących pionowo ku górze, a pozostawieniu tych słabszych o długości do 30-40 cm, które rosną w bok lub ukośnie, gdyż w przyszłości posłużą one do odbudowania korony i staną się pędami owoconośnymi.

Uwaga!
Jeżeli wykonamy letnie cięcie jabłoni na przełomie czerwca i lipca, wtedy jabłoń ponownie wykształci wilki i cały zabieg pielęgnacyjny jabłoni trzeba powtórzyć. Aby tego uniknąć należy przyciąć jabłoń nieco później - na przełomie lipca i sierpnia.

Termin cięcia jabłoni latem należy dostosować do terminu dojrzewania jabłek danej odmiany. Najwcześniej, bo już na początku lipca można wykonać letnie cięcie jabłoni takich odmian jak 'Early Genewa' (zwana czasem 'Czerwoną papierówką') czy 'Piros'. Odmiany takie jak 'Katja' czy 'Jerseymac' można przyciąć na przełomie lipca i sieprnia, natomiast odmiany później dojrzewające przycina się w drugiej połowie sierpnia. Ostatecznym terminem letniego cięcia jabłoni jest początek września. Później nie należy ciąć jabłoni, ponieważ pobudzi ją to do wzrostu w momencie, kiedy powinna przechodzić w stan zimowego spoczynku.

Letnie cięcie drzew owocowych - jabłoni, gruszy, śliwy
Letnie cięcie drzew owocowych jest bardzo ważnym zabiegiem u drzew, u których po cięciu zimowo-wiosennym wyrosło dużo silnych, pionowych pędów, zwanych "wilkami". Szczególnie ważne jest letnie cięcie jabłoni ale zabieg ten wykonuje się też u gruszy i śliw. Zobacz jaki jest najlepszy termin letniego cięcia drzew owocowych oraz które gałązki należy wyciąć. Więcej...

Narzędzia do cięcia jabłoni

Zanim przystąpi się do cięcia jabłoni należy zgromadzić odpowiednie narzędzia do cięcia drzew i krzewów. Przede wszystkim posługujemy się sekatorem i piłą ogrodniczą. Jeżeli chodzi o sekatory to najlepiej jest nabyć sekator oburęczny, którym sięgniemy do nieco wyższych gałęzi, a do tego będziemy mogli ciąć o wiele łatwiej grubsze gałęzie. Zwykły sekator ręczny przyda się szczególnie latem, gdy będziemy wycinać cienkie pędy, czyli wilki.

Piła posłuży nam do cięcia grubszych konarów, takich których nie będziemy w stanie przyciąć sekatorem. Przydatna będzie przede wszystkim podczas zimowego cięcia jabłoni, kiedy to usuwa się grube gałęzie.

Kupując narzędzia do cięcia jabłoni i innych drzew najlepiej wybrać te od renomowanych producentów i wykonane z najlepszych materiałów. Mimo, iż będą drożej nas kosztować, to wystarczą na o wiele dłużej niż narzędzia do cięcia z niższej półki cenowej, a cięcie drzew owocowych dobrymi narzędziami w naszym ogrodzie będzie przebiegać znacznie sprawniej.

W tym miejscu pragnę polecić narzędzia do pielęgnacji drzew i krzewów owocowych z oferty sklepu naszego poradnika. Wszystkie narzędzia, które wprowadzamy do sprzedaży, najpierw testujemy we własnym ogrodzie i wybieramy tylko te, które sprawdziły się w akcji.

Rany po cięciu zabezpieczamy maścią ogrodniczą
Fot. depositphotos

Na zaniedbanych narzędziach łatwo mogą być przenoszone choroby drzew owocowych. Dlatego pamiętajmy aby zawsze po zakończeniu cięcia jabłoni narzędzia umyć i odkazić. Dzięki temu zapobiegniemy rozprzestrzenianiu się chorób w ogrodzie lub sadzie.

Do czyszczenia narzędzi po cięciu jabłoni wystarczy zwykła woda z mydłem, a do odkażania spirytus lub denaturat. Jeżeli chcemy mieć takie dwa w jednym i przy okazji ma to być w pełni naturalne, polecam dostępne w sklepie naszego poradnika mydło ogrodnicze z czosnkiem, który ma właściwości bakterio- i grzybobójcze. Tym sposobem jednocześnie narzędzia umyjemy i usuniemy z nich ewentualne patogeny.

Poza narzędziami do cięcia przyda nam się także maść ogrodnicza, najlepiej z dodatkiem środka grzybobójczego. Maścią smaruje się wszystkie miejsca cięcia. Dzięki temu rany po cięciu szybciej się zagoją i zmniejszymy ryzyko wdarcia się chorób.

Nabierz pewności w przycinaniu roślin owocowych

Jeżeli nie masz pewności jak wykonać cięcie lub po prostu boisz się to robić, pomoże Ci fantastyczna książka „Szkoła cięcia 2” poświęcona przycinaniu drzew i krzewów owocowych.

Jest to druga część bestsellerowej książki „Szkoła cięcia”, w której Autorki Lucyna i Alicja Grabowskie w prosty i jasny sposób wyjaśniały tajniki cięcia roślin ozdobnych. Pierwszą książkę "Szkoła cięcia" za prosty język i wyraźne, dokładne rysunki pokochali posiadacze ogrodów w całej Polsce. Książka szybko stała się bestsellerem - 20 tysięcy sprzedanych egzemplarzy!

„Szkoła Cięcia 2” sprawi, że nabierzesz pewności w przycinaniu drzew i krzewów owocowych i nauczysz się tak ciąć rośliny, aby rosły zgodnie z Twoimi oczekiwaniami oraz obficie owocowały. Po lekturze tej książki prawdopodobnie całkowicie zmieni się Twoje podejście do cięcia roślin!



Katarzyna Matuszak

Opracowano na podstawie: A. Mika, Owoce z mojego ogródka - Jabłoń, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2002, s. 81-91. Fot. depositphotos, rys. korony wrzecionowej - mgr inż. Marta Lenort, pozostałe rys. - opracowanie własne.

Zobacz również:

• Cięcie gruszy - kiedy i jak przycinać grusze
• Zimowe cięcie drzew owocowych. Jakie drzewka przycinamy w lutym?
• Bielenie drzew owocowych. Jak, kiedy i czym bielić drzewka?
• Szczepienie drzew owocowych - sposoby, terminy, podkładki