Jodła kalifornijska - odmiany, uprawa, choroby
Jodła kalifornijska (Abies concolor), określana też jako jodła jednobarwna, ze względu na odporność, szeroki wachlarz odmian (w tym karłowe odmiany jodły do mniejszych ogrodów) oraz piękny pokrój zyskuje coraz większą popularność wśród ogrodników. Zobacz jakie odmiany jodły kalifornijskiej warto sadzić, jak wygląda uprawa jodły w ogrodzie, a także jakie choroby i szkodniki mogą atakować tę roślinę.
Jodła kalifornijska - Abies concolor
Fot. depositphotos
Jak wygląda jodła kalifornijska?
Jodła kalifornijska to pochodzące ze Stanów Zjednoczonych duże drzewo. W naszym klimacie dorasta ono do 25 m wysokości. Odznacza się bujną koroną o kształcie piramidalnym lub kolumnowym. Jej ozdobne szaroniebieskie lub srebrzysto niebieskie igły pod wpływem słońca łukowato wyginają się do góry, a uszkodzone, wydzielają silny cytrynowy zapach. Niezwykle dekoracyjne są też duże, walcowate szyszki kontrastujące ze srebrzystym igliwiem swoją nietypową fioletową barwą. Drzewo wyróżnia się gładką, szarawą korą, która z wiekiem pokrywa się podłużnymi pęknięciami.
Jodła kalifornijska - zastosowanie
Jodła jednobarwna jako roślina sporych rozmiarów uprawiana jest głównie w parkach i dużych ogrodach. Sadzona jako soliter lub w grupie drzew iglastych, bądź liściastych, o kontrastujących barwach (jesiony, klony, olsze), stanowi piękną ozdobę. Karłowe odmiany jodły kalifornijskiej sprawdzą się w małym ogrodzie sadzone na skalniakach, w ogrodach wrzosowych lub w towarzystwie różnobarwnych bylin.
Jodła kalifornijska - Abies concolor
Fot. edulkot, forum.PoradnikOgrodniczy.pl
Jodła kalifornijska - odmiany
Karłowe odmiany jodły kalifornijskiej do mniejszych ogrodów:
Jodła kalifornijska 'Scooter' - ta interesująca odmiana charakteryzuje się kopulastą koroną uformowaną ze zwisających pędów. Rośliny szczepione nisko przy ziemi rosną praktycznie jak rośliny okrywowe. Charakteryzuje się piękną srebrzystą barwą igieł, natomiast młode przyrosty mają kontrastującą jasnozieloną barwę.
Jodła kalifornijska 'Archer's Dwarf' - niska odmiana, początkowo kulista z czasem przyjmująca formę stożka. Po 10 latach dorasta do 1 m wysokości.
Jodła kalifornijska 'Compacta' - to bardzo popularna kompaktowa odmiana o koronie w kształcie szerokiego stożka o szaroniebieskich i nieco krótszych niż u innych odmian igłach. Po 30 latach osiąga wysokość 3-4 m.
Jodła kalifornijska 'Compacta'
Fot. Agnieszka Kwiecień, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons
Jodła kalifornijska 'Globe' - karłowa, kulista odmiana wolno rosnąca, dorastająca po 10 latach do 1 m średnicy. Posiada typowe, szaro zielone wybarwienie delikatnych igieł. Najczęściej w szkółkach można spotkać drzewka szczepione nisko, tworzące kuliste formy bezpośrednio od ziemi, dobrze komponujące się na rabatach, skalniakach, wrzosowiskach, na rabatach i w pojemnikach. Podobnie prezentuje się odmiana jodły kalifornijskiej 'Piggelmee', która dzięki zwartemu pokrojowi przyjmuje kształt spłaszczonej kuli.
Wysokie odmiany jodły kalifornijskiej do ogrodów dużych:
Jodła kalifornijska 'Argentea' - po 30 latach osiąga 10-12 m wysokości. Jest jedną z najładniej wybarwionych odmian jodły jednobarwnej o regularnej, stożkowatej koronie. Jej igły długie są długie, miękkie, srebrzysto niebieskie, z obu stron jednakowo zabarwione.
Jodła kalifornijska 'Aurea' - to odmiana dorastająca do 5-8 m wysokości. Igły na młodych przyrostach cytrynowożółte, w lecie zielenieją. Jak u innych odmian o żółtej barwie jej jasne igły mogą ulec poparzeniu słonecznemu.
Jodła kalifornijska 'Violacea' - ma regularną, stożkowatą, gęstą koronę. Po 30 latach osiąga 10-12 m wysokości. Igły biało-szare. Wzbogaci wygląd parków oraz dużych ogrodów.
Jodła kalifornijska 'Wintergold' - ma wąskie igły. w lecie szarozielone, niekiedy z żółtymi plamkami, zimą jaśniejące do wyraźnie złocistożółtej barwy. Osiąga wysokość 5 - 10 m.
Jodła kalifornijska - uprawa
Jodła jednobarwna jest gatunkiem łatwym w uprawie. Dobrze znosi suche i zanieczyszczone powietrze, okresowy niedobór wody oraz mrozy. Drzewa należy sadzić na stanowiskach słonecznych, co sprzyja tworzeniu gęstej, regularnej korony oraz utrzymaniu dolnych gałęzi. Jodła kalifornijska najlepiej rośnie na glebach żyznych, wilgotnych i przepuszczalnych, o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 7,0-8,0) ale udaje się też na dużo słabszych glebach piaszczystych.
Jodła kalifornijska nie ma wygórowanych wymagań pielęgnacyjnych, rośnie zdrowo, bardzo rzadko ulega porażeniu przez choroby lub szkodniki. Roślina ta jest wysoce mrozoodporna (strefa mrozoodporności roślin 4) i nie wymaga okrywania na zimę.
W okresie wegetacji warto zasilić jodłę nawozami mineralnymi, które zapewnią jej szybszy wzrost i ładniejsze wybarwienie igieł. Najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystanie nawozów wieloskładnikowych zawierających komplet niezbędnych do wzrostu makro - i mikroelementów. Można użyć produktu o wszechstronnym zastosowaniu albo specjalistyczny nawóz do iglaków.
Jodła kalifornijska - Abies concolor
Fot. USDA-NRCS PLANTS Database, domena publiczna, Wikimedia Commons
Nawożenie jodły kalifornijskiej rozpoczynamy wczesną wiosną, gdy tylko ruszy wegetacja. W marcu lub kwietniu podajemy pierwszą część rocznej dawki nawozu granulowanego, a w czerwcu drugą część dawki. Takie rozwiązanie poprawia wykorzystanie substancji przez rośliny, a jednocześnie ogranicza straty z powodu ich wypłukiwania. W późniejszym okresie, od sierpnia do września, można też zastosować dodatkowo nawozy jesienne, które nie zawierają azotu. Dzięki temu nie pobudzą one rośliny do wzrostu ale pomogą jej przygotować się do zimy.
Przycinanie jodły kalifornijskiej zazwyczaj nie jest konieczne, gdyż rośliny same uzyskują swój regularny kształt. Wczesną wiosną można przycinać końcówki pędów jodły aby roślina się zagęściła. Nowe gałązki wyrosną z pąków ukrytych na pędach między igłami. Czasem na czubku rośliny wyrastają dwa przewodniki (gałązki rosnące pionowo ku górze). Wówczas jeden z nich usuwamy. Wycinamy go w miejscu, z którego wyrasta.
Przycinanie iglaków. Jak i kiedy przycinać iglaki?
Przycinanie iglaków jest konieczne dla zachowania ładnego pokroju i zdrowego wzrostu roślin. Jednak nie wszystkie iglaki dobrze znoszą przycinanie. Bardzo ważny jest też odpowiedni termin przycinania iglaków. Poznaj wszystkie sekrety jak i kiedy przycinać iglaki. Więcej...
Jodła kalifornijska - sadzenie
Sadzonki jodły sprzedawane w donicach można sadzić na miejsce stałe przez niemal cały rok. Ograniczeniem mogą być tylko niekorzystne warunki atmosferyczne (zamarznięta ziemia w okresie zimowym). Sadzonki kopane z gruntu sadzimy na początku jesieni (wrzesień) lub wczesną wiosną (od marca do kwietnia).
Przed sadzeniem jodły kalifornijskiej warto wzbogacić glebę w składniki pokarmowe zasilając ją materiałem organicznym, takim jak kompost lub dobrze przekompostowany obornik. Można stosować też obornik granulowany, powszechnie dostępny w sklepach ogrodniczych.
Następnie wykopujemy dół dla sadzonki jodły średnicy o 40-50 cm większej niż średnica bryły korzeniowej rośliny i o 15-30 cm głębszy niż jej wysokość. Po wyjęciu rośliny z doniczki sprawdzamy stan systemu korzeniowego. W razie potrzeby przycinamy uszkodzone korzenie.
Sadzonkę jodły kalifornijskiej wsadzamy na taką głębokość, aby szyjka korzeniowa znajdowała się równo z powierzchnią gruntu. Przestrzeń w dołku wypełniamy ziemią do iglaków lub ziemią kompostową, ubijamy i obficie podlewamy. Aby zabezpieczyć sadzonkę przed wysychaniem, warto ziemię wokół niej ściółkować materiałami organicznymi lub agrowłókniną. Ściółkę najlepiej rozłożyć bezpośrednio po posadzeniu drzewa. Warstwa materiału organicznego (kompost, kora sosnowa) powinna wynosić ok. 10 cm. Po posadzeniu, rośliny podlewamy przez dłuższy okres - także jesienią, w bezśnieżne zimy i wczesną wiosną, jeśli brakuje opadów. W tym okresie rośliny są narażone bowiem na tzw. suszę fizjologiczną.
Jodła kalifornijska - choroby i szkodniki
Mszyce osłabiają rośliny, często przenosząc choroby wirusowe i sprzyjają zakażeniom grzybowym. Na jodle mogą występować specyficzne gatunki mszyc - zrostek jodłowy oraz ochojnik jodłowy. W wyniku żerowania tych szkodników dochodzi do deformacji i wyginania się igieł jodły, pokrywania igieł i pędów białą wydzieliną woskową produkowaną przez mszyce oraz ogólnego osłabienia wzrostu roślin. Mszycom zapobiegamy wykonując wczesną wiosną opryski preparatami olejowymi Emulapr 940 EC oraz Treol 770 EC. Po zauważeniu objawów żerowania szkodników w okresie wegetacyjnym można również użyć naturalny Emulpar 940 EC, a jeśli to nie wystarczy, sięgnąć po środki owadobójcze Karate Gold lub Mospilan 20 SP.
Przędziorki to drobne roztocza wysysające soki z rośliny. Objawy żerowania przędziorków na jodle to drobne, żółte i brązowe przebarwienia na igłach, które następnie zamierają i opadają. Objawem żerowania jest również delikatna pajęczyna. Przędziorki na jodle kalifornijskiej można zwalczać w sposób naturalny preparatem Emulpar 940 EC. Opryski wykonuje się po zauważeniu objawów żerowania szkodnika oraz na przedwiośniu w celu zlikwidowania form zimujących na roślinie. Spośród chemicznych środków owadobójczych pomocne będą Karate Gold oraz Ortus 05 SC.
Niedobór żelaza na jodle kaliforniskiej objawia się żółknięciem końcówek igieł. Spowodowany jest najczęściej słabą przyswajalnością tego pierwiastka. Winna może być zbyt ciężka, podmokła i zasadowa gleba. Pomocna może okazać się poprawa struktury gleby poprzez nawożenie organiczne (torf, kora) oraz stosowanie nawozów wzbogaconych o żelazo, takich jak nawóz do iglaków z mikroskładnikami. Najszybciej jednak niedobór żelaza uzupełnimy wykonując oprysk nawozem dolistnym Help Plant Fe.
Fytoftoroza jodły to choroba nazywana też zgnilizną podstawy pędów i korzeni. W skutek porażenia roślina traci igły, a jej wzrost zostaje zahamowany. Zazwyczaj przy podstawie pędu, tuż nad ziemią, widać nekrotyczne zmiany na pędzie. Fytoftoroza atakuje jednak przede wszystkim korzenie rośliny, a efektem tego są zmiany obserwowane na częściach nadziemnych. Przyczyną często jest zbyt ciężkie podłoże oraz za gęste nasadzenie. Rozwojowi choroby sprzyja też wysoka temperatura. Pierwsze objawy fytoftorozy na jodle zwalczać naturalnym preparatem biologicznym Polyversum WP, którym roślinę się opryskuje i podlewa. Pomocne będą też fungicydy Scorpion 325 SC, Proplant 722 SL, Magnicur Energy 840 SL.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Opracowano na podstawie:
1. Mika E., Uprawa drzew i krzewów ozdobnych. Poradnik dla ucznia., Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom, 2007, s. 34;
2. Bloom A., Iglaki. Ozdoba ogrodu, Elipsa, Warszawa, 2002, s. 85;
3. Zagórska I., Encyklopedia ogrodnictwa. Iglaki, Skarbnica Wiedzy s. 27;
4. Jarosz Z., Iglaki. Pielęgnacja, w Działkowiec 4/2009, s. 40-42;
5. Wojciechowska A., Iglaki. Sadzenie, w Działkowiec 4/2009, s. 38-39.
Przeczytaj również:
Jodła kaukaska - uprawa, odmiany, choroby
Jodła kaukaska, nazywana też jodłą Nordmana lub jodłą normandzką, pochodzi z zachodniego Kaukazu i północno-zachodniej Turcji. W Polsce jest jednym z najpopularniejszych gatunków jodeł uprawianych jako rośliny ozdobne. Dzięki swojemu regularnemu pokrojowi często wykorzystywana jest jako drzewko bożonarodzeniowe. Więcej...
Jodła koreańska - uprawa, odmiany, rozmnażanie
Jodła koreańska to bardzo dekoracyjne drzewo o stożkowatym pokroju i powolnym wzroście. Ceniona jest za dwukolorowe igły i bardzo ładne szyszki koloru niebieskiego. Zobacz jak wygląda uprawa jodły koreańskiej w ogrodzie, wybierz najlepsze ogrodowe odmiany jodły koreańskiej i poznaj sposoby na rozmnażanie tego drzewa. Więcej...
Choroby jodły koreańskiej. Dlaczego jodła żółknie i gubi igły?
Chodź piękna i na pozór łatwa w uprawie, zdarza się, że jodła koreańska żółknie i gubi igły, tracąc swój urok. Dlaczego tak się dzieje? Jak zapobiec żółknięciu i gubieniu igieł przez jodłę? Poznaj 3 najczęściej spotykane choroby jodły koreańskiej i dowiedz się jak z nimi walczyć. Więcej...
