Jesion wyniosły - zastosowanie, odmiany, uprawa

Jesion wyniosły to dekoracyjne i niezwykle łatwe w uprawie drzewo o ażurowej koronie. Dzięki swoim walorom jesion wyniosły zastosowanie znalazł w dużych oraz małych ogrodach, a także na terenach zieleni miejskiej. Poznaj ciekawe odmiany jesionu wyniosłego polecane do sadzenia w ogrodach oraz wymagania uprawowe tego drzewa. Podpowiadamy także sprawdzone sposoby na rozmnażanie jesionu wyniosłego.

Jesion wyniosły - Fraxinus excelsior
Fot. pixabay

Jesion wyniosły - opis wyglądu

Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) to drzewo z rodziny oliwkowatych (Oleaceae). Jest to drzewo dorastające do 40 m wysokości, o jasnoszarej korze pokrytej siecią spękań. Charakterystyczne dla jesionu są czarne, duże pąki kwiatowe i liściowe. Liście jesionu osiągają długość do 35 cm i są ułożone naprzeciwlegle. Są one nieparzystopierzaste, złożone z 9-13 listków. Listki mają piłkowaną krawędź, są matowe i ciemnozielone z wierzchu, a jaśniejsze od spodu.

Owocem jesionu jest brązowy skrzydlak. Jesion wyniosły zakwita zazwyczaj od połowy kwietnia do końca maja. Kwitnienie rozpoczyna się jeszcze przed pojawieniem się liści. System korzeniowy drzewa jest płytki i szeroki, przez co wysusza i wyjaławia glebę w promieniu kilkunastu metrów.

Jesion wyniosły - zastosowanie

Szerokie zastosowanie jesionów zarówno na terenach miejskich, jak i w ogrodach wynika z wielości odmian oraz łatwości w uprawie. Rozmiary i dekoracyjny wygląd jesionu sprawiają, że nadaje się on do wykorzystania jako soliter sadzony w centralnym punkcie ogrodu. Może też być stosowany jako element oddzielający działkę lub wyznaczający alejki parkowe. Jego ażurowe gałęzie i regularna korona wyglądają dobrze o każdej porze roku.

Jesion wyniosły - liście
Fot. pixabay

Jesion wyniosły - kwiaty
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Jesion wyniosły - odmiany

Obfitość odmian jesionu, w tym szczepionych odmian karłowych powoduje, że nawet właściciele niewielkich ogrodów mogą znaleźć wśród nich coś dla siebie.

Jesion wyniosły 'Nana', syn. 'Globosa' - to karłowa odmiana o kulistej koronie osiągającej średnicę 1,5-2 m. Delikatne pędy tworzą regularną i zwartą strukturę. Niewielkie liście dorastają do 12 cm długości i składają się z 7-12 eliptycznych listków o ciemnozielonym kolorze. Odmiana ta nie kwitnie. Jest odporna na zanieczyszczone powietrze, dzięki czemu doskonale nadaje się do zarówno do ogrodów, jak i na tereny miejskie.

Jesion wyniosły 'Aarsee' - ta niezwykła odmiana jesionu przyciągająca wzrok ażurową strukturą. Cienkie pędy porośnięte są przez silnie zredukowane liście. Dzięki temu korona, mimo że gęsta, przepuszcza dużo światła. Drzewko dorasta do 10 m wysokości, a korona osiąga średnicę 4-7 m.

Jesion wyniosły 'Pendula'
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Jesion wyniosły 'Pendula' - dorasta do 10 m wysokości i 8 m szerokości. Parasolowata korona złożona jest z łagodnie zwieszających się, długich pędów. Może rosnąć zarówno w słońcu, jak i półcieniu, na wilgotnym stanowisku.

Jesion wyniosły 'Heterophylla Pendula' - jest to jedna z najbardziej dekoracyjnych, karłowych odmian. Szeroka, parasolowata korona złożona jest z długich pędów, sięgających ziemi. Nietypowe liście są pojedyncze, owalne i ząbkowane na brzegach. Zachowują ciemnozieloną barwę przez cały sezon. Jest to piękna odmiana świetnie sprawdzająca się jako soliter. Wymaga żyznej gleby, wilgotnego i słonecznego stanowiska.

Jesion wyniosły 'Jaspidea' - to odmiana szybkorosnąca i okazała - drzewo osiąga do 15 m wysokości. Duża korona ma luźny, stożkowy pokrój. Młode pędy odznaczają się żółtopomarańczowym kolorem. Duże, ciemnozielone liście latem stają się intensywnie żółte. Ta odmiana wymaga żyznego, ale niezbyt wilgotnego podłoża oraz stanowiska od słonecznego do półcienistego.

Jesion wyniosły 'Crispa' - wolno rośnie, by po 10 latach osiągnąć 3-4 m wysokości. Nieregularna korona złożona jest z cienkich, pionowo rosnących pędów. Gałęzie pokryte są liśćmi tylko w szczytowym odcinku nowych przyrostów. Karbowane, pozwijane, błyszczące liście tworzą gęstą plątaninę. Słoneczne, żyzne i wilgotne stanowisko jest niezbędne do uprawy tej niezwykłej odmiany.

Jesion wyniosły 'Allgold' - odznacza się złocistą barwą pędów. Również liście, zielone wiosną, jesienią zmieniają kolor na żółty. Ta odmiana jest wysoka, drzewo dorasta do 16 m, a jego korona ma regularny kulisty kształt.

Jesion wyniosły 'Pendula'
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Jesion wyniosły - uprawa

Stanowisko uprawy jesionu wyniosłego powinno być dobrze nasłonecznione, a gleba żyzna. Jesion wyniosły bardzo słabo rośnie na glebach piaszczystych i ubogich w próchnicę. Nie znosi także zasolenia gleb. Najlepiej czuje się na podłożu piaszczysto-gliniastym o odczynie zasadowym (zalecana ziemia o odczynie pH 7,0 lub wyższym).

Chociaż jesion bardzo lubi wilgotne podłoże, powinien być sadzony na niewielkim wzniesieniu o niskim poziomie wód gruntowych. Nadmiar stagnującej wody wpływa niekorzystnie na płytko rozmieszczone korzenie. Jesion wyniosły jest odporny na zanieczyszczone, miejsce powietrze. Jest także wysoce mrozoodporny (zaliczany do strefy mrozoodporności roślin 4), gdyż wytrzymuje temperatury do -40°C.

Jesion wyniosły 'Golden Desert'
Fot. Daderot, CC0, Wikimedia Commons

Żyzna, próchnicza gleba jest konieczna, aby jesion zachował piękny wygląd oraz odporność na choroby i szkodniki jesionu. Drzewa nawozimy wczesną wiosną i późną jesienią. W kwietniu stosujemy nawóz mineralny uniwersalny, a w październiku mineralne nawozy jesienne lub kompost.

Jesion wyniosły - rozmnażanie

Rozmnażanie jesionu przez wysiew nasion - nasiona zbiera się przed wyschnięciem na drzewie z egzemplarzy, które mają 20-30 lat. Wysiewa się je w zimnej szklarni od razu po zebraniu. Z reguły kiełkują na wiosnę. Siewki przesadzamy do pojedynczych doniczek. Gdy osiągną odpowiednią wysokość 5-10 cm sadzimy je na miejsce stałe późną wiosną lub jesienią.

Jesion wyniosły - owoce z nasionami
Fot. Daderot, CC0, Wikimedia Commons

Rozmnażanie jesionu przez sadzonki zielne - alternatywą dla siewu jest rozmnażanie jesionu przez sadzonki zielne. W tym celu w maju przygotowuje się sadzonki pędowe o długości 20-30 cm. Usuwamy z nich dolne liście i umieszczamy płytko w podłożu utrzymując temperaturę powietrza 20-25°C. Wiosną kolejnego roku młode rośliny będzie można posadzić na miejsce stałe.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Czekalski M., Drzewo roku 2004 - jesion (cz. III) w Szkółkarstwo 6/2004
2. Czekalski M., Drzewo roku 2004 - jesion (cz. I - Jesion wyniosły i jego odmiany) w Szkółkarstwo 2/2004
3. Bachofer M., Mayer J., Drzewa, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2007, s. 188-189
4. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016, s. 57.

Przeczytaj również:

Choroby i szkodniki jesionu. Dlaczego jesion usycha i gubi liście
Jesion to żywotne drzewo dość odporne na choroby i szkodniki. Choć patogeny rzadko atakują to drzewo, to jednak chorób i szkodników, które mogą zagrażać jesionowi jest dość sporo. Warto je poznać i dowiedzieć się jak je rozróżnić aby zastosować właściwe metody leczenia drzewa. Więcej...

Ciekawe rośliny do ogrodu. Rzadko spotykane kwiaty i krzewy
Marzysz o niezwykłym ogrodzie, w którym rosną rośliny ciekawe, rzadko spotykane, o unikalnych walorach ozdobnych? Oto 7 ciekawych roślin do ogrodu o niezwykle efektownym wyglądzie! Więcej...

10 pięknych roślin, które warto mieć w ogrodzie
Wśród wielu pięknych roślin ogrodowych, można znaleźć takie, które w sposób szczególny zachwycają swą urodą - barwą kwiatów, fakturą liści czy ciekawym pokrojem. Zestawienie takich perełek przygotowała dla nas architekt krajobrazu Joanna Białowąs. Poznaj 10 pięknych roślin, które warto mieć w ogrodzie! Więcej...