Jodła - gatunki i odmiany polecane do ogrodu

Jodła (Abies) to rodzaj roślin iglastych obejmujący ponad 50 gatunków. Łatwe w uprawie i odporne na mróz jodły dobrze rozwijają się na terenach o chłodniejszym klimacie i wilgotnych glebach. Różnorodność gatunków i odmian sprawiają, że te zimozielone drzewa cieszą się dużą popularnością. Karłowe i miniaturowe odmiany jodły doskonale wyglądają w niewielkich ogrodach, na skalniakach, a nawet w donicach. Przedstawiamy gatunki i odmiany jodeł polecane do ogrodów.

Jodła koreańska - Abies koreana
Fot. pixabay

Jodła pospolita

Jodła pospolita (Abies alba), zwana też jodłą białą, to wiecznie zielone drzewo iglaste o koronie stożkowatej lub kolumnowej dorastające do 20-50 m wysokości. Jest długowieczna i może dożyć nawet 400 lat. Igły o długości 1,5 do 3,0 cm są tępo zakończone, zielone po górnej stronie, a srebrzyste z dwoma białymi paskami od spodu. Jodła kwitnie wiosną. Walcowate, stojące, zielone szyszki dojrzewając zmieniają barwę na brązową.

Jodła pospolita dobrze rośnie w miejscach cienistych i wilgotnych. Nie toleruje suszy oraz zanieczyszczeń środowiska. Ziemia dla jodły powinna być wilgotna i świeża o lekko kwaśnym odczynie. Jodła pospolita jest dość wrażliwa na niskie temperatury (należy do strefy mrozoodporności roślin 5B) i w rejonach o ostrzejszych zimach młode drzewa mogą przemarzać.

Jodła pospolita - Abies alba
Fot. Daderot, domena publiczna, Wikimedia Commons

W ogrodach spotykane są najczęściej odmiany jodły pospolitej o ograniczonej sile wzrostu:

Jodła pospolita 'Brinar' - to odmiana mrozoodporna osiągająca 2-3 m wysokości. Ma ładną, stożkową koronę o ciemnozielonym kolorze. Dobrze prezentuje się na klombach, w ogrodach skalnych i wrzosowych.

Jodła pospolita 'Compacta' - ma zwartą koronę o stożkowatym kształcie i dorasta 2-4 m wysokości. Dobrze rośnie w cieniu, ale do uformowania ładnej korony potrzebuje sporo słońca. Najlepiej udaje się w rejonach o łagodniejszym i wilgotnym klimacie.

Jodła pospolita 'Franta' - to miniaturowa odmiana osiągająca po 10 latach zaledwie 0,5 m wysokości. Mocno się rozkrzewia, tworząc zwartą, gęstą koronę. Młode, jasnozielone przyrosty ładnie kontrastują z ciemną zielenią starszych igieł. Odmiana dobrze rośnie i w cieniu, i w słońcu i jest w pełni mrozoodporna.

Jodła pospolita 'Ibergeregg' - to karłowa odmiana dorastająca do 1,5 m wysokości, o nieregularnym, szerokim pokroju. Nastroszone igły i niewielkie rozmiary sprawiają, że świetnie prezentuje się w skalnych i wrzosowych ogrodach.

Jodła pospolita 'Pendula' - jest niewysoka, dorasta do 2 m i wyróżnia się malowniczym pokrojem. Kolumnowy pokrój pięknie komponuje się ze zwisającymi pędami bocznymi.

Jodła pospolita 'Pyramidalis' - to wolno rosnąca odmiana o wąskim, kolumnowym pokroju. Po wielu latach może osiągnąć do 10 m wysokości. Jest wrażliwa na mróz, suche wiatry i niedobory wody.

Jodła kaukaska

Jodła kaukaska (Abies nordmanniana) w stanie naturalnym występuje w północno zachodniej Turcji i w górach Kaukazu. Dość szybko rośnie dorastając w naszym klimacie do 10 m wysokości. Odznacza się kształtną koroną, początkowo piramidalną, wraz z wiekiem stożkowatą. Poziomo układające się gałęzie utrzymują się aż do samej ziemi. Długie, ciemnozielone igły od spodu mają dwa białe paski.

Jodła kaukaska - Abies nordmanniana 'Golden Spreader'
Fot. pixabay

Jodła kaukaska, podobnie jak inne gatunki jodły, preferuje gleby świeże i wilgotne i stanowiska osłonięte od wiatru. Najlepiej rośnie w okolicy zbiorników wodnych, wymaga wysokiej wilgotności powietrza. Nie jest w pełni mrozoodporna - strefa mrozoodporności 6B. Nie toleruje zanieczyszczonego powietrza. W Polsce jest jednym z popularniejszych iglastych gatunków uprawianych w ogrodach oraz jako drzewka bożonarodzeniowe.

Odmiany jodły kaukaskiej polecane do ogrodów:

Jodła kaukaska 'Aurea' - odmiana wolno rosnąca o stożkowatym pokroju dorastająca do 7-8 m wysokości. Cechą charakterystyczną jest złocistożółty kolor młodych igieł, ciemniejący z czasem. Odmiana wymaga słonecznego stanowiska i żyznej, dość wilgotnej gleby.

Jodła kaukaska 'Barabits Compact' - ma kulisty pokrój i dorasta po 10 latach zaledwie do 0,5 m wysokości. Młode przyrosty mają intensywny jasnozielony kolor. Wyłącznie w miejscach słonecznych zachowuje zwarty pokrój i atrakcyjny wygląd. Wrażliwa na mróz (strefa mrozoodporności 6B).

Jodła kaukaska 'Golden Spreader' - to karłowa odmiana osiągająca po 10 latach 1 m wysokości. Odznacza się zwartą koroną z charakterystycznym zagłębieniem na szczycie. Błyszczące, złociste igły, od spodu są prawie białe. Strefa mrozoodporności roślin 7A.

Jodła kaukaska 'Munsterland - jest odmianą o szerokim pokroju, osiągającą do 0,5 m wysokości. Nie wytwarza przewodnika, korona płoży się, tworząc gęsty, zielony dywan.

Jodła kaukaska 'Pendula' - dorasta do 4-5 m wysokości, a jej boczne pędy zwisają wzdłuż pnia. Doskonale prezentuje się jako soliter. Dość wrażliwa na mróz, klasyfikowana do strefy mrozoodporności 7A.

Jodła kaukaska 'Robusta' - to odmiana szybkorosnąca dorastająca do 10 m wysokości i 1 m szerokości. Smukła, nieregularna korona wygląda jak przysypana śniegiem. Dzieje się tak za sprawą grubych, sztywnych igieł, przekręconych białą, spodnią stroną na wierzch.

Jodła górska

Jodła górska (Abies lasiocarpa) występuje naturalnie w górskich rejonach Ameryce Północnej. Osiąga 20 m wysokości a jej długie igły mają ciekawy szary lub niebieski odcień zieleni. Jodła górska rodzi szyszki dopiero, gdy przekroczy wiek 50 lat. Dobrze rośnie w miejscach słonecznych lub lekko ocienionych, na podłożu żyznym i wilgotnym. Jest gatunkiem prawie całkowicie mrozoodpornym (strefy mrozoodporności 4-5), ale w naszych warunkach, wiosenne przymrozki mogą uszkadzać młode pędy.

Jodła górska - Abies lasiocarpa
Fot. depositphotos

Odmiany jodły górskiej polecane do ogrodów:

Jodła górska 'Argentea' -wolno rośnie by po wielu latach osiągnąć 15 m wysokości. Piękna, regularna i stożkowa korona oraz wyjątkowo długie, srebrzyste igły to wielkie zalety tej odmiany. Dobrze rośnie na żyznych, dość wilgotnych glebach, w słońcu oraz półcieniu. Pięknie prezentuje się jako soliter. Jest wystarczająco mrozoodporna (strefa mrozoodporności roślin 5A) oraz wytrzymuje nawet długotrwałe susze.

Jodła górska 'Compacta' - wolno rośnie, osiągając wysokość 1 m po 10 latach uprawy. Regularna, stożkowa korona oraz srebrzyste igły stanowią ciekawą dekorację nawet niewielkich ogrodów. Odmiana wymaga lekkiej, dość kwaśnej gleby i słonecznego oraz lekko ocienionego stanowiska. Strefa mrozoodporności 5A.

Jodła górska 'Glauca' - docelowo dorasta do 20 m wysokości, ale rośnie wolno i po 10 latach osiąga 1,5 m. Regularna i gęsta korona przybiera barwę srebrzystoniebieską. Odmiana najlepiej wygląda sadzona jako soliter. Najlepiej udaje się na glebie wilgotnej o obojętnym lub zasadowym odczynie.

Jodła górska 'Green Globe' - to odmiana karłowa dorastająca do 1,5 wysokości, o kulistym pokroju. Niebieskozielone igły są długie i gęsto pokrywają pędy. Najlepiej rośnie na glebach przepuszczalnych i lekko wilgotnych oraz w miejscu nieco osłoniętym od słońca.

Jodła kalifornijska

Jodła kalifornijska (Abies concolor), zwana też jodłą jednobarwną, w stanie naturalnym występuje głównie w górskich rejonach Ameryki Północnej. Jest dużym drzewem o stożkowatej, regularnej koronie. Stare okazy mają tendencję do gubienia najniższych gałęzi. Gatunek ten jest popularny ze względu na długie, miękkie, niebieskozielone, jasne igły, które pięknie pachną.

Jodła kalifornijska jest łatwa w uprawie, znosi okresowe susze, zanieczyszczone powietrze oraz mrozy (strefa mrozoodporności roślin 4). Wilgotne, żyzne, przepuszczalne gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego oraz słoneczne stanowiska stanowią klucz do sukcesu w uprawie tego gatunku jodły. W takich warunkach drzewo ma piękny pokrój i wybarwienie oraz nie traci najniższych gałęzi.

Jodła kalifornijska - Abies concolor
Fot. depositphotos

Polecane odmiany jodły kalifornijskiej:

Jodła kalifornijska 'Archer's Dwarf' - to odmiana karłowa po 10 latach dorastająca do 1 m wysokości. Dobrze rośnie zarówno w słońcu, jak i w półcieniu, odporna na zanieczyszczenia powietrza i na wiosenne przymrozki.

Jodła kalifornijska 'Argentea' - dorasta do 10-12 m wysokości i tworzy regularną, stożkową koronę. Jest pięknie wybarwiona, długie igły mają srebrzystoniebieską barwę. Jest bardzo odporna na mróz, suszę i zanieczyszczenie powietrza.

Jodła kalifornijska 'Compacta' - jej regularna i stożkowa korona oraz dość krótkie igły w szaroniebieskim kolorze stanowią dobry duet. Dorasta maksymalnie do 3-4 m wysokości. Strefa mrozoodporności roślin 5A.

Jodła kalifornijska 'Compacta'
Fot. Agnieszka Kwiecień, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Jodła kalifornijska 'Fastigiata' - tworzy smukłą, wąską koronę a jej gęsto ułożone pędy porośnięte są przez długie, szarozielone igły. Ta odmiana ma niewielkie wymagania glebowe, urośnie nawet na piaszczystych glebach. Jest mrozoodporna (strefa mrozoodporności roślin 5A) i doskonale znosi zanieczyszczone powietrze.

Jodła kalifornijska 'Globe' - to karłowa odmiana, której kulista korona osiąga do 1 m średnicy. Ma niewielkie wymagania glebowe oraz wysoką mrozoodporność, można ją sadzić na terenie całej Polski. Dobrze wygląda na rabatach, skalniakach, wrzosowiskach oraz w pojemnikach.

Jodła kalifornijska 'Wintergold' - dorasta do 5 -10 m wysokości. Igły szarozielone latem zimą jaśnieją do złocistożółtej barwy. Wymaga stanowiska słonecznego, a ziemi uboższej i niezbyt wilgotnej. Dobrze rośnie na otwartych przestrzeniach, znosi silne wiatry.

Jodła koreańska

Jodła koreańska (Abies koreana) ten pochodzi z górskich rejonów Korei Południowej i odznacza się smukłą koroną o stożkowatym kształcie. Dorasta do 3-4 m wysokości. Krótkie igły są dość sztywne, ciemnozielone z wierzchu i białe od spodu. Niezwykle dekoracyjne są walcowate, sterczące fioletowoniebieskie szyszki.

Jodła koreańska wymaga słońca lub półcienia oraz gleb zasobnych, piaszczysto-gliniastym. Jest rośliną wrażliwą na suszę, zanieczyszczenia powietrza oraz mroźne, suche wiatry. Jest dostatecznie mrozoodporna (strefa mrozoodporności roślin 5B), ale młode przyrosty mogą być wiosną uszkadzane przez przymrozki.

Jodła koreańska 'Kohout's Icebreaker'

Odmiany jodły koreańskiej polecane do ogrodów:

Jodła koreańska 'Aurea' - ma kulisty, spłaszczony pokrój i dorasta do 1 m wysokości. Wyjątkowo dekoracyjne są zielonożółte igły. Źle znosi zarówno suszę, jak i nadmierną wilgoć.

Jodła koreańska 'Brilliant' - to miniaturowa odmiana o niskim, nieregularnym, gęstym pokroju. Po 10 latach osiąga 0,5 m wysokości i 0,8 m szerokości. Wymaga żyznej, wilgotnej gleby oraz jasnego stanowiska. Charakteryzuje się wysoką mrozoodpornością.

Jodła koreańska 'Cis' - ma puszysty, kulisty pokrój, jest miniaturowa i wolno rośnie. Krótkie, delikatne igły są intensywnie zielone. Odmiana jest mało wymagająca, a do tego całkowicie mrozoodporna.

Jodła koreańska 'Green Carpet' - odmiana o rozłożystym, szerokim pokroju dorastająca do 1 m wysokości. Igły intensywnie zielone, od spodu z białymi paskami. Jest całkowicie mrozoodporna, dobrze rośnie na średnio zasobnych, lekko wilgotnych glebach. Lubi miejsca nasłonecznione i zaciszne.

Jodła koreańska 'Kohout's Icebreaker' - osiąga 0,2-0,3 m wysokości i podobną średnicę. Grube igły są skręcone wokół pędów, tak że widoczna jest ich biała, spodnia strona. Odmiana mrozoodporna. Często prowadzona w formie małego drzewka z kulistą koroną.

Jodła koreańska 'Kórnik' - to polska, karłowa odmiana przystosowana do znoszenia polskich zim. Dobrze sobie radzi z zanieczyszczonym powietrzem.

Jodła koreańska 'Luminetta' - dorasta do 2 m wysokości, a jej korona jest zwarta i gęsta. Młode przyrosty mają intensywne, złociste wybarwienie. Odmiana jest całkowicie mrozoodporna, preferuje gleby żyzne, dość wilgotne i kwaśne.

Jodła koreańska 'Silberlocke' - odmiana wolno rosnąca osiągająca 1,5-2 m wysokości. Ma dość szeroką koronę oraz igły wygięte w taki sposób, że widoczna jest ich spodnia, jasna strona. Odmiana ta wymaga słonecznego stanowiska oraz żyznych, wilgotnych gleb. Jest mrozoodporna - strefa mrozoodporności roślin 5B.

Jodła koreańska 'Silver Show' - osiąga 5 m wysokości i ma stożkowatą, regularną koronę. Podobnie jak odmiana 'Silberlocke' ma wygięte igły, których spodnia strona jest biała.

Jodła koreańska 'Silberlocke'
Fot. depositphotos

Jodła balsamiczna

Jodła balsamiczna (Abies balsamea) pochodzi z północnych rejonów Ameryki Północnej i wyróżnia się smukłą, strzelistą koroną. Dorasta do 25 wysokości. Igły są ciemnozielone z wierzchu i szare od spodu. Szyszki pokryte żywicą, purpurowofioletowe. Gatunek mrozoodporny w naszych warunkach (strefa mrozoodporności roślin 6A), wymaga wilgotnych, cięższych gleb oraz słonecznego lub półcienistego stanowiska. Źle znosi suszę, wiatry, zanieczyszczenia powietrza i zasolenia gleby.

Jodła balsamiczna - Abies balsamea
Fot. depositphotos

Jodła balsamiczna 'Nana' - wolno rośnie by po 10 latach osiągnąć 0,4 m wysokości. Ma gęsty, kulisty kształt i ciemnozielone igły. Dobrze rośnie w półcieniu, znosi także miejsca całkiem zacienione. Jest w pełni mrozoodporna.

Jodła balsamiczna 'Piccolo' - to kolejna miniaturowa odmiana jodły balsamicznej, która po 10 latach dorasta do 0,4-0,5 m wysokości. Ma kulisty, dość nieregularny pokrój. Dobrze rośnie w słońcu lub półcieniu, jest mrozoodporna. Polecana do uprawy w pojemnikach.

Jodła hiszpańska

Jodła hiszpańska (Abies pinsapo) pochodzi z Hiszpanii oraz Maroka. Dorasta do 12-15 m wysokości tworząc wąską, stożkową, nieregularną koronę. Poziome gałęzie porastają pień od samej ziemi. Sztywne, zakrzywione, ciemnozielone igły rosną promieniście pod kątem prostym do gałązek. Cylindryczne, sterczące fioletowe szyszki z czasem brązowieją. Jest to gatunek jodły lubiący cieniste stanowiska o przepuszczalnej, nawet mało urodzajnej glebie. Odporny na upały ale umiarkowanie mrozoodporny.

Polecane odmiany jodły hiszpańskiej:

Jodła hiszpańska 'Aurea' - wolno rośnie osiągając 1, 5 - 2 m w ciągu 10 lat. Ma stożkową koronę oraz złociste młode przyrosty. W miejscu słonecznym igły będą miały atrakcyjną, złocistą barwę przez cały rok. Preferuje lekko wilgotne gleby. Strefa mrozoodporności 6A.

Jodła hiszpańska 'Fastigiata' - ma kolumnowy pokrój i sztywne, niebieskawe igły. Rośnie dość szybko osiągając po 10 latach 1,5m wysokości. Niezbyt wymagająca, może przemarzać w ostre, bezśnieżne zimy.

Jodła hiszpańska 'Glauca' - dorasta do 5 - 6 m wysokości. Korona jest dość nieregularna, a igły mają barwę srebrzystoniebieską. Najlepiej rośnie w miejscu zacisznym, na glebach żyznych i wilgotnych.

Jodła hiszpańska 'Glauca'
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Jodła hiszpańska 'Horstmann' - nieprzycinana może dorosnąć do 2-3 m wysokości, natomiast regularnie cięta może rosnąć w postaci nieregularnej kuli. Odznacza się ładnymi, niebieskoszarymi igłami. Dobrze rośnie na średnio zasobnych, wilgotnych glebach w miejscach słonecznych i osłoniętych.

Jodła hiszpańska 'Kelleris' - silnie rośnie osiągając 5-10 m wysokości. Tworzy stożkową koroną o szaroniebieskiej barwie. Preferuje gleby żyzne, wilgotne, a stanowisko słoneczne do półcienistego. Jest jedną z najbardziej mrozoodpornych odmian tego gatunku.

Jodła Veitcha

Jodła Veitcha (Abies veitchii) pochodzi z Japonii. Drzewa mają wąski, stożkowy, regularny pokrój i ciemnozielone igły. Cylindryczne szyszki mają purpurowobrązową barwę. Jodła Veitcha dobrze rośnie na słonecznym i półcienistym stanowisku oraz na żyznej i świeżej glebie. Jest wrażliwa na suszę i zanieczyszczenia powietrza. Jest całkowicie mrozoodporna - strefa mrozoodporności 4-5.

Jodła Veitcha 'Heddergott'
Fot. Daderot, CC0, Wikimedia Commons

Polecane odmiany jodły Veitcha:

Jodła Veitcha 'Glauca' - wolnorosnąca, osiąga 3-4 m wysokości. Odznacza się pięknym, srebrzystoniebieskim odcieniem igieł. Najlepiej rośnie w słońcu, ale poradzi sobie także na stanowisku lekko zacienionym.

Jodła Veitcha 'Pendula' - wyróżnia się zwisającymi pędami oraz jasnozielonymi, młodymi przyrostami. Wymaga zasobnych gleb i słonecznego stanowiska. Najlepiej wygląda sadzona jako soliter.

Jodła Veitcha 'Schneverdingen' - odmiana miniaturowa o zwartej, asymetrycznej koronie. Igły jasnozielone z wierzchu od spodu są białe. Odmiana nie ma szczególnych wymagań, dobrze rośnie w świeżej, żyznej glebie, w słońcu i cieniu.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. M. Marosz, Jodły w Szkółkarstwo 6/2002;
2. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016 , s. 13-14;
3. Bloom A., Iglaki. Ozdoba ogrodu, Elipsa, Warszawa, 2002, s. 84-88.

Przeczytaj również:

Szkodniki jodły koreańskiej. Ochojnik i przędziorek na jodle
Szkodniki jodły koreańskiej powodują żółknięcie i opadanie igieł, przez co jodła wygląda nieestetycznie i traci swe walory ozdobne. Najczęściej na jodle pojawia się ochojnik lub przędziorek. Jak rozpoznać te szkodniki i co robić gdy już je zauważymy? Więcej...

Choroby jodły koreańskiej. Dlaczego jodła żółknie i gubi igły?
Chodź piękna i na pozór łatwa w uprawie, zdarza się, że jodła koreańska żółknie i gubi igły, tracąc swój urok. Dlaczego tak się dzieje? Jak zapobiec żółknięciu i gubieniu igieł przez jodłę? Poznaj 3 najczęściej spotykane choroby jodły koreańskiej i dowiedz się jak z nimi walczyć. Więcej...

Świerk pospolity - opis, odmiany, sadzenie, uprawa
Świerk pospolity to nasz rodzimy gatunek, w warunkach naturalnych rosnący jako wysokie drzewo. W ogrodach zaś możemy sadzić rozmaite, ciekawe odmiany świerka pospolitego o ograniczonym wzroście, ciekawym pokroju czy bardziej odporne na niekorzystne warunki uprawy. Więcej...