Zioła dwuletnie. Przykłady, popularne gatunki ziół do ogrodu

Zioła dwuletnie to grupa roślin, która w pierwszym roku wykształca rozetę liści a zakwita dopiero w drugim. Czasami są to też byliny uprawiane jako rośliny dwuletnie. Wykorzystywane są w ziołolecznictwie, kuchni, kosmetyce a niektóre też jako rośliny ozdobne, przede wszystkim w ogrodach naturalistycznych. Poznaj popularne gatunki ziół dwuletnich, które idealnie nadają się do ogrodu!

Zioła dwuletnie - popularne gatunki ziół do ogrodu
Fot. depositphotos

Arcydzięgiel litwor

Arcydzięgiel litwor (Angelica archangelica) to roślina 2-3 letnia, dorastająca do 2 m wysokości. W pierwszym (lub drugim) roku tworzy przy ziemi rozetę pierzastych liści. W kolejnym roku pojawia się bruzdowana i pusta w środku łodyga. Żółtozielone kwiaty zebrane są w baldachy. Owocem jest żebrowana, żółtawa rozłupka.

To zioło dwuletnie ma korzenny zapach i korzenno-gorzki smak. Zawiera olejki eteryczne, gorycze, garbniki, flawonoidy i kwasy organiczne. Kłącza i korzenie mają działanie przeciwskurczowe, pobudzające trawienie i uspokajające. Ogonki liści, kwiaty i owoce stosowane są jako środek aromatyzujący w cukiernictwie i likiernictwie, suszone korzenie używane są jako przyprawa.

Arcydzięgiel litwor - Angelica archangelica
Fot. Bev Wagar, CC BY 2.0, Wikimedia Commons

Uprawa arcydzięgla uda się na glebie żyznej i próchniczej, dostatecznie wilgotnej.

Dziewanna wielkokwiatowa

Dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum) to dwuletnia roślina pokryta kutnerem i dorastająca do 2 m wysokości. W pierwszym roku tworzy rozetę dużych liści, w drugim wzniesiony pęd kwiatowy z licznymi, miododajnymi, żółtymi kwiatami.

Dziewanna wielkokwiatowa - Verbascum densiflorum
Fot. depositphotos

W ziołolecznictwie wykorzystywane są kwiaty dziewanny zawierające śluzy, flawonoidy, saponiny, olejki eteryczne i cukier. Roślina posiada właściwości wykrztuśne, ściągające i łagodzące podrażnienia. W ogrodzie dziewanna preferuje stanowisko słoneczne, suche i osłonięte z lekką, przepuszczalną glebą.

Kminek zwyczajny

Kminek zwyczajny (Carum carvi) zwany też karolkiem to kolejny przykład zioła dwuletniego, choć roślina ta może być też uprawiana jako bylina. Kminek dorasta do 80 cm wysokości. W pierwszym roku wytwarza rozetę pierzastych liści, w roku kolejnym pustą w środku łodygę i białe lub różowe kwiaty zebrane w baldachy.

Kminek zwyczajny - Carum carvi
Fot. depositphotos

Surowcem leczniczym są owoce kminku o gorzkawym smaku, zawierające olejek eteryczny, tłuszcze, białko, cukry oraz flawonoidy. Kminek pobudza wydzielanie soków trawiennych, ma działanie rozkurczowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Nasiona kminku stosowane są także w kuchni, przy produkcji likierów i wódek oraz w kosmetyce.

Miododajny kminek warto sadzić w ogrodzie. Uprawa kminku najlepiej udaje się w miejscu słonecznym, na zasobnej i umiarkowanie wilgotnej glebie.

Koper włoski

Koper włoski (Foeniculum vulgare) nazywany też fenkułem włoskim to roślina roczna lub dwuletnia. Jest silnie rozgałęziona i dorasta do 2 m wysokości. Pierzaste liście pochwiasto obejmują łodygę. Zwięzłe zgrubienie powstałe z nasady ogonków liściowych wykorzystywane jest w kuchni. Drobne, żółte kwiaty zebrane są w baldachy.

Fenkuł, koper włoski
Fot. depositphotos

Surowcem leczniczym tego dwuletniego zioła jest owoc (rozłupnia) o anyżkowym smaku. Nasiona zawierają olejek eteryczny, flawonoidy, białko, sterole, woski. Mają działanie przeciwskurczowe, wykrztuśne, wiatropędne i zwiększające laktację. Nasiona kopru włoskiego są powszechnie stosowane jako lek pobudzający trawienie i przy zaparciach u niemowląt.

W ogrodzie fenkuł preferuje miejsca słoneczne i osłonięte z glebą przepuszczalną, żyzną i umiarkowanie wilgotną.

Kozłek lekarski

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) zwany walerianą jest byliną często uprawianą jako zioło dwuletnie. Roślina ta dorasta do 2 m wysokości. Ma krótkie kłącze z licznymi cienkimi korzeniami. W pierwszym roku wykształca rozetę pierzastych liści, w kolejnym prostą łodygę i różowawe kwiaty zebrane w baldachy. Owocem są drobne niełupki.

Kozłek lekarski, waleriana - Valeriana officinalis
Fot. depositphotos

Korzenie kozłka zawierają olejki eteryczne, kwasy organiczne, garbniki i walepotrianty. Stosowane są jako środek uspokajający, przeciwbólowy, przeciwskurczowy, nasenny. Kozłek wykorzystywany jest także w kuchni jako przyprawa, w kosmetyce i jako roślina ozdobna. To dwuletnie zioło do ogrodu warto uprawiać w półcieniu, na żyznej, przepuszczalnej i dość wilgotnej glebie.

Pietruszka zwyczajna

Pietruszka zwyczajna (Petroselium crispum) to powszechnie uprawiana w ogrodach dwuletnia roślina posiadająca wiele odmian. Te wytwarzające smaczne i dorodne zgrubienia korzeniowe określamy jako pietruszkę korzeniową, zaś odmiany dające obfite zbiory naci, nazywamy pietruszką naciową. W pierwszym roku pietruszka tworzy korzeń i liście, w drugim wysoką łodygę z zielono-żółtymi kwiatami zebranymi w baldachy. Dorasta do 80 cm.

Korzeń i nać pietruszki
Fot. pixabay

Nać pietruszki jest bardzo bogata w witaminy (głównie A i C) oraz minerały. Korzenie i owoce (nasiona) zawierają olejek eteryczny, składniki mineralne i wiele cennych substancji. Pietruszka jest lubianym ziołem przyprawowym o szerokim zastosowaniu w kuchni. Natkę można mrozić i suszyć. Pietruszka wykazuje działanie moczopędne, przeciwskurczowe, pobudza wydzielanie soków trawiennych i pobudza apetyt.

Ogrodowa uprawa pietruszki udaje się na przepuszczalnej, próchniczej i lekko wilgotnej glebie.

Ślaz dziki

Ślaz dziki (Malva sylvestris) nazywany też malwą dziką to kolejny przykład zioła, które może być byliną lub rośliną dwuletnią. Ma owłosioną wzniesioną łodygę z pędami bocznymi, dorasta do 1 m wysokości. Liście na długich ogonkach są klapowane a kwiaty mają barwę w odcieniach różu.

Ślaz dziki - Malva sylvestris
Fot. pixabay

W ziołolecznictwie wykorzystuje się głównie kwiat ślazu ale też liście. Roślina zawiera śluz, antocyjany, kwasy organiczne i składniki mineralne. Posiada działanie osłaniające, powleka błony śluzowe i łagodzi stany zapalne, jest pomocna przy kaszlu i bólu gardła. Ślaz dziki może być także stosowany w kuchni i jako roślina ozdobna. Uprawa ślazu dzikiego uda się na stanowisku słonecznym z glebą przepuszczalną i niezbyt żyzną.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Zioła jednoroczne. Najpopularniejsze zioła w ogrodzie
• Zioła wieloletnie do ogrodu. Najpopularniejsze gatunki ziół
• Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie!
• Zioła na obniżenie cholesterolu

Opracowano na podstawie:
1. W. Olechnowicz-Stępień, E. Lamer-Zarawska, Rośliny lecznicze stosowane u dzieci, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1986;
2. I. Gumowska, Pożywienie Twoim lekarstwem, Agencja Wydawnicza Come, Warszawa 1994;
3. B. Hlava, D. Lánská, Rośliny przyprawowe, PWRiL, Warszawa 1983;
4. P. Czikow, J. Łaptiew, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, PWRiL, Warszawa 1983.