Paulownia puszysta, cesarskie drzewko szczęścia - uprawa, wymagania, choroby
Paulownia puszysta, określana też jako paulownia omszona lub cesarskie drzewko szczęścia, to jedno z najszybciej rosnących drzew. Ogromne, dekoracyjne liście oczyszczają powietrze i dają sporo cienia, a efektowne i miododajne kwiaty paulowni stanowią pożytek dla pszczół. Niestety ta ciekawa roślina ma także wady, o których należy wiedzieć przed posadzeniem jej w ogrodzie. Zobacz jak wygląda uprawa paulowni puszystej w Polsce i jakie wymagania trzeba spełnić aby drzewo to obficie kwitło.
Paulownia puszysta, cesarskie drzewko szczęścia - Paulownia tomentosa
Fot. pixabay
Paulownia puszysta, omszona - pochodzenie
Paulownia puszysta (Paulownia tomentosa), nazywana także paulownią omszoną, drzewem cesarzowej czy cesarskim drzewkiem szczęścia, jest drzewem należącym do rodziny paulowniowatych (Paulowniacea). Łacińska nazwa Paulownia została nadana przez szwajcarskiego botanika na cześć Anny Pawłowny, córki cara Pawła I.
Paulownia puszysta pochodzi z południowo-wschodniej części Chin, gdzie jest uprawiana od ponad 2000 tysięcy lat. Do rodzaju Paulownia należą także: paulownia wielkolistna, paulownia surmiolistna oraz paulownia tajwańska - wszystkie charakteryzuje bardzo silny wzrost oraz duże liście. W uprawie dostępne są także liczne mieszańce paulowni uprawiane na biomasę, z których najpopularniejsze to: Shang Tong Hybrid F1 oraz Clon in Vitro 112 o handlowej nazwie Oxytree czyli drzewo tlenowe.
Paulownia puszysta, omszona - zastosowanie
Cesarskie drzewko szczęścia stanowi w Chinach symbol dobrobytu - jego drewno jest wykorzystywane do produkcji mebli, instrumentów muzycznych, rzeźb, garnków, mis i łyżek. Drewno paulowni jest bowiem bardzo łatwe w obróbce, mocne i odporne na gnicie oraz szkodniki. Ze względu na szybki wzrost paulownia ma zastosowanie nie tylko w celach dekoracyjnych - służy do produkcji biomasy, doskonale oczyszcza powietrze (dlatego zyskała określenie drzewa tlenowego), a jej liście stanowią paszę dla zwierząt.
Paulownia puszysta, cesarskie drzewko szczęścia - Paulownia tomentosa
Fot. Tangopaso, Public domain, Wikimedia Commons
Paulownia omszona - jak szybko rośnie
To dekoracyjne drzewo liściaste dorasta w naszych warunkach do 10 m wysokości. Roczne przyrosty paulowni omszonej mogą osiągać do 3-4 m u roślin przycinanych wiosną.
Paulownia puszysta, omszona - jak wygląda
Szeroka, luźna korona paulowni jest nisko osadzona na pniu o gładkiej, brunatnej korze. Sercowate, zielone liście paulowni puszystej mogą mieć nawet 50 m średnicy. Delikatnie omszone są zarówno liście, kwiaty i pędy tego drzewa.
Paulownia omszona, paulownia puszysta - kwiaty
Fot. pixabay
W kwietniu i maju, z pąków kwiatowych zawiązywanych jesienią poprzedniego roku, rozwijają się niezwykle piękne kwiaty paulowni puszystej. Zebrane w wiechy przypominają kwiatostany naparstnicy. Jasnofioletowe, dzwonkowate i miododajne kwiaty paulowni mają prążkowane wnętrze i osiągają do 6 cm długości. Owoce w postaci torebek mogą się utrzymywać nawet przez kilka lat.
Paulownia omszona, paulownia puszysta - owoce
Fot. Chhe, Public domain, Wikimedia Commons
Paulownia puszysta - kiedy kwitnie
Paulownia puszysta kwitnie w kwietniu i maju. Stanowi wówczas wspaniały widok za sprawą wiechowatych, dekoracyjnych kwiatostanów o długości nawet do 50 cm. Drzewo po raz pierwszy kwitnie około 6-10 lat po posadzeniu, w zależności od tego w jaki sposób zostało wyhodowane. Drzewa otrzymane z nasion zakwitają później niż te wyhodowane z sadzonek.
Paulownia puszysta - uprawa w Polsce
Paulownia omszona może być uprawiana w strefie mrozoodporności roślin 7B oraz strefach cieplejszych. Paulownia uprawiana w Polsce najlepiej rozwija się w rejonie Pomorza Zachodniego, gdzie panuje najłagodniejszy klimat. Jest rośliną, która nie jest w pełni mrozoodporna - jej pędy przemarzają przy temperaturze ok -20°C, a pąki kwiatowe przy -15°C.
W związku z tym, przy ostrzejszych mrozach, w najlepszym wypadku nasza roślina nie zakwitnie a w najgorszym zostanie uszkodzona przez mróz i zimny wiatr. Na szczęście cesarskie drzewko szczęścia jest gatunkiem, który szybko się regeneruje i odrasta nawet z niewielkiego fragmentu korzenia.
Paulownia puszysta, cesarskie drzewko szczęścia - Paulownia tomentosa
Fot. pixabay
Paulownia puszysta, omszona - sadzenie
Sadząc paulownię w ogrodzie należy pamiętać, że może okazać się bardzo inwazyjna ze względu na samoistne rozmnażanie wegetatywne. Poza tym rośliny o tak intensywnym wzroście w sprzyjających warunkach szybko zdominują inne rośliny w sąsiedztwie konkurując z nimi o wodę, składniki pokarmowe i słońce. Między innymi z tego powodu w USA i Austrii uprawa paulowni jest zabroniona. Także inne kraje sukcesywnie obejmują paulownię monitoringiem obserwując jej aklimatyzację w lokalnych warunkach.
Jak na razie doświadczenie pokazuje, że paulownia może być bezpiecznie sadzona jako drzewo uliczne, doskonale sprawdzające się w miejskich warunkach. Roślina oczyszcza powietrze ze spalin i pyłów i wprowadza do atmosfery duże ilości tlenu, doskonale radząc sobie w chodnikowej nawierzchni. Wśród zabudowań gatunek ten nie stwarza takiego zagrożenia jak na otwartej przestrzeni.
Paulownia puszysta, cesarskie drzewko szczęścia - Paulownia tomentosa
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
W sprzedaży dostępna jest także paulownia omszona w doniczce. Jednak, biorąc pod uwagę niezwykle rozbudowany system korzeniowy rośliny oraz jej potrzeby wodne, hodowla doniczkowa paulowni nie jest najlepszym pomysłem.
Jeżeli zdecydowaliśmy się posadzić paulownię puszystą w ogrodzie, najlepiej zrobić to w miejscu osłoniętym, zacisznym, ciepłym i słonecznym, najlepiej przy ogrodzeniu czy ścianie budynku.
Paulownia puszysta, omszona - wymagania glebowe
Co prawda paulownia jest tolerancyjna wobec różnych rodzajów gleby jednak preferuje wilgotne, przepuszczalne i umiarkowanie żyzne podłoże o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego.
Paulownia puszysta, omszona - podlewanie
Ze względu na błyskawiczny przyrost masy zielonej, paulownia w ogrodzie wymaga bardzo obfitego podlewania. Jek zapotrzebowanie na wodę wynosi ok. 800 mm na m² rocznie. Tymczasem w Polsce średnie opady w skali roku to ok. 600 mm na m². Niedobór wody trzeba więc uzupełniać. Gdy rośliny się już zadomowią, będą potrzebowały mniej wody i zniosą krótkotrwałe susze.
Paulownia puszysta, omszona - nawożenie
Mimo wytwarzania dużej masy zielonej liści i dość szybkiego wzrostu, paulownia omszona zazwyczaj nie wymaga nawożenia. Jeżeli gleba jest wyjątkowo uboga, można wiosną zastosować wieloskładnikowy nawóz mineralny. Należy przy tym pamiętać, żeby oszczędnie stosować nawozy azotowe, gdyż nadmiar tego pierwiastka może zmniejszyć odporność roślin na mróz.
Paulownia puszysta, omszona - liście
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Paulownia omszona - zimowanie
W uprawie paulowni omszonej istotne jest zabezpieczenie roślin przed zimnem - temperatury poniżej -15°C powodują uszkodzenia pędów i pnia oraz sprawiają, że roślina nie kwitnie. Dlatego, wraz z nadejściem zimy, należy starannie owinąć pień drzewa słomianymi matami, a koronę osłonić zimową agrowłókniną.
Paulownia puszysta - przycinanie
Paulownia puszysta błyskawicznie rośnie, dlatego wymaga regularnego przycinania w celu ograniczenia i skorygowania wzrostu. Cięcie paulowni omszonej wykonujemy wiosną lub latem już po kwitnieniu. Przycinana tuż nad ziemią przybiera formę rozłożystego krzewu o bardzo dużych liściach. Pamiętajmy, że krzew tak przycięty wiosną nie zakwitnie w danym roku, ponieważ pąki kwiatowe zawiązują się jesienią roku poprzedniego.
Jeżeli natomiast ograniczymy przycinanie paulowni, uzyskamy niewysokie, atrakcyjne drzewo o szerokiej koronie.
Paulownia puszysta - rozmnażanie
Rozmnażanie paulowni puszystej nie stwarza wielkich problemów. Nasiona paulowni można wysiewać do doniczek przez cały rok umieszczając je w słonecznym i ciepłym miejscu. Sadzonki na miejsce stałe wysadzamy późną wiosną, gdy osiągną 15-20 cm wysokości.
Popularne jest także rozmnażanie paulowni z sadzonek pędowych pobieranych latem oraz z sadzonek korzeniowych pobieranych zimą i wczesną wiosną.
Paulownia puszysta, cesarskie drzewko szczęścia - Paulownia tomentosa
Fot. Daderot, CC0, Wikimedia Commons
Paulownia puszysta - choroby
Paulownia omszowa uprawiana w Polsce jest w zasadzie odporna na choroby i szkodniki. W chwili obecnej najczęściej obserwuje się na drzewach deformacje związane z powstawanie gęstych skupień młodych pędów zwanych czarcimi miotłami. W wyniku deformacji wzrost drzewa zostaje zahamowany a korona traci regularny i ładny kształt. Etiologia powstawania czarcich mioteł nie jest do końca znana - mogą to być chorobotwórcze grzyby, wirusy lub zmiany mogą mieć podłoże genetyczne.
Młode rośliny bywają także porażane przez antraknozę drzew liściastych nazywaną także plamistością zgorzelową. Chorobę tę wywołuje grzyb Apiognomonia errabunda, którego zarodniki są przenoszone przez wiatr i wodę. Antraknoza na paulowni objawia się w postaci żółtozielonych plamek na liściach, ogonkach liściowych i rzadziej na pędach. Wraz z rozwojem choroby plamki brunatnieją i zlewają się, obejmując coraz większą powierzchnię. Choroba prowadzi do przedwczesnego opadania liści oraz zmniejszenia przyrostów.
W zwalczaniu infekcji ważne jest usuwanie opadłych i porażonych liści. Można także zastosować profilaktycznie opryski preparatami podnoszącymi odporność roślin, takimi jak: Biosept Active na bazie wyciągu z grapefruita czy Limocide z olejkiem pomarańczowym.
mgr inż. Anna Błaszczuk
Przeczytaj również:
- Drzewa liściaste kwitnące wiosną
- Storczykowiec purpurowy, drzewo storczykowe - uprawa w doniczce
- Wiśnia japońska, piłkowana - odmiany, wymagania, cięcie, choroby
- Złotokap zwyczajny - uprawa, cięcie, choroby
Opracowano na podstawie:
1. M. Falencka-Jabłońska, Paulownia cesarska - rekordzistka tempa wzrostu i jej „kariera” w Polsce, w Nowa energia 1/2017, s. 27-29;
2. M. Kolasiński, Paulownia - drzewo tlenowe w Działkowiec 4/2020, s. 18;
3. R. Kostuch, Paulownia nowość w mieście w Aura 6/2003, s. 32-33;
4. M. Woźniak, A. Gałązka, M. Frąc, Paulownia - szybko rosnące, wielofunkcyjne drzewo bioenergetyczne w Kosmos 4/2018, s. 791-789.
