Dlaczego lawenda usycha i żółknie? Choroby i szkodniki lawendy

Lawenda zazwyczaj zachwyca nas bujnym wzrostem, obfitym kwitnieniem i aromatycznym zapachem. Czasem jednak dzieje się z nią coś złego - pędy ogołacają się z listków, roślina żółknie i usycha. W tym artykule wyjaśniamy dlaczego lawenda usycha i żółknie oraz jakie błędy w pielęgnacji lawendy prowadzą do takiego stanu rośliny. Przedstawiamy też najczęściej pojawiające się choroby i szkodniki lawendy oraz sposoby na ich zwalczanie.

Lawenda wąskolistna - Lavandula angustifolia
Fot. depositphotos

Choroby fizjologiczne lawendy

Najczęściej lawenda zapada na choroby fizjologiczne, wynikające z nieodpowiednio dobranego stanowiska uprawy oraz błędów w pielęgnacji tej rośliny. Zanim sięgniemy po opryski ochronne, warto zastanowić się, czy aby nie wystarczy po prostu lepiej zadbać o lawendę.

Lawenda usycha z braku wilgoci

Lawenda w naturze rośnie na stanowiskach słonecznych i dość suchych. Posadzona w gruncie z okresową suszą radzi sobie bardzo dobrze, ale uprawiana w donicach może zamierać z powodu braku wody. Podłoża w pojemnikach jest mniej i przesycha ono szybciej. Wszelkie rośliny, a szczególnie młode sadzonki sadzone w pojemnikach, są wrażliwe na przesuszenie i wymagają większej uwagi.

Przesuszoną lawendę obficie podlewamy lub doniczkę zanurzamy w pojemniku z wodą aby podłoże dobrze nasiąkło wilgocią. W następne dni podlewamy lawendę małymi ilościami wody, gdy ziemia przeschnie. Jeśli pędy lawendy całkowicie wyschły, przycinamy je, po czym obserwujemy, czy się regenerują.

Podłoże do lawendy w donicach warto wymieszać z hydrożelem, który skutecznie zatrzyma wodę, albo przesadzić roślinę do nieco większego pojemnika, pamiętając o otworach odpływowych w dnie doniczki i dobrym drenażu z keramzytu.

Zamieranie lawendy z powodu zakwaszenia podłoża

Lawenda potrzebuje ziemi o odczynie zasadowym, z wysoką zawartością wapnia. Idealny odczyn gleby dla lawendy wynosi pH 6,5 - 7,5. Aby ustalić czy pH gleby pod lawendą jest właściwe, można użyć dostępnych w sklepach ogrodniczych zestawów do pomiaru pH gleby lub nieco dokładniejszych mierników elektronicznych.

Lawenda posadzona w zbyt kwaśnej glebie nie będzie mogła pobierać składników pokarmowych, potrzebnych jej do rozwoju. Będzie osłabiona oraz mniej odporna na ataki chorób i szkodników. Aby utrzymywać zasadowy odczyn podłoża można używać dolomit lub domowym sposobem mieszać ziemię wokół lawendy z pokruszonymi skorupkami jajek. Jeśli skorupek nie mamy w wystarczającej ilości, w sklepach ogrodniczych można zakupić debris wapniowy. Warto też stosować specjalistyczne nawozy do lawendy lub podsypywać roślinę mączką bazaltową.

Lawenda zamiera, a jej korzenie gniją, bo ziemia jest zbyt mokra

Lawenda nie toleruje zbitego, zwięzłego i stale mokrego podłoża (np. ziemi gliniastej). Powodem więdnących pędów lawendy może być przelanie. Woda zalegająca w okolicy korzeni może doprowadzić do ich gnicia i obumarcia rośliny.

Zalaną lawendę przestajemy podlewać, by ziemia obeschła, później podlewamy z umiarem. Lawendy posadzone w nieodpowiednim miejscu przesadzamy na inne stanowisko lub wykopujemy odpowiedniej wielkości dołek, sypiemy na dno drenaż i dopiero na to przepuszczalne podłoże, w którym sadzimy lawendę.

Podczas przesadzania lawendy warto sprawdzić stan korzeni. Jeśli gniją, należy je przyciąć do zdrowych tkanek, a po posadzeniu na nowe miejsce podlać rośliny środkiem grzybobójczym, np. Scorpion 325 SC.

Dobra rada!
Jeśli lawenda jest osłabiona, choruje lub ją przesadzamy, warto przyciąć jej kwiaty, by cała energia rośliny skierowana została na regenerację i przyjęcie się w nowym miejscu.

Lawenda usycha z powodu suszy fizjologicznej

Susza fizjologiczna pojawia się w czasie bezśnieżnej zimy, gdy podłoże jest przemarznięte i wieją wysuszające, mroźne wiatry. Woda znajduje się w podłożu ale z zamarzniętej ziemi roślina nie jest w stanie jej pobrać. Lawenda jest rośliną zimozieloną, woda z jej pędów transpiruje przez cały czas, musi więc być uzupełniana.

Aby uniknąć skutków suszy fizjologicznej, w czasie zimowej odwilży lawendę podlewamy. Sadzimy ją w miejscach osłoniętych od wiatru a podłoże ściółkujemy.

Lawenda zamiera z powodu niewłaściwego cięcia

Lawendę przycina się zazwyczaj w dwóch terminach - na wiosnę, w kwietniu, oraz w drugiej połowie lata. Zupełnie niecięta wyłysieje od dołu. Jednak niewłaściwe przycinanie lawendy również może oszpecić roślinę.

Lawenda przycięta wiosną zbyt wcześnie, może przemarznąć, dlatego wiosenne cięcie lawendy najlepiej wykonać nie wcześniej jak w pierwszej połowie kwietnia. Końcówki gałązek skracamy jedynie o kilka cm, nadając roślinie foremny, zaokrąglony pokrój.

Przycinanie lawendy wiosną
Rys. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Jeśli po zimie lawenda wygląda bardzo kiepsko i wyraźnie widać, że jej gałązki przemarzły, trzeba je skrócić mocniej. Na każdej gałązce powinny jednak pozostać co najmniej po 2-3 pąki lub liście. Jeśli gałązki zetniemy zbyt nisko, już się nie odrodzą i pozostaną z nich suche kikuty.

Drugie cięcie lawendy wykonuje się latem, gdy pędy kwiatowe są zbyt długie i zaczynają się pokładać. Ścinamy przekwitające kwiaty i górną część gałązek z liśćmi. Po tym cięciu lawenda powinna zakwitnąć ponownie na jesieni.

Przycinanie lawendy latem
Rys. ©PoradnikOgrodniczy.pl

W żadnym wypadku nie wolno letniego cięcia lawendy opóźniać bardziej niż do września. Po cięciu lawenda wypuszcza nowe przyrosty, które przy zbyt późnym terminie cięcia nie zdążą zdrewnieć przed zimą. To z kolei naraża roślinę na przemarznięcie.

Choroby grzybowe lawendy

Choć lawenda jest ogólnie dość odporną rośliną, czasem i ona może być porażana przez choroby. Najczęściej lawendę atakują dwie choroby grzybowe: fytoftoroza oraz szara pleśń. W niekorzystnych warunkach uprawowych mogą one pojawiać się na roślinach przez cały okres rozwoju.

Pędy lawendy porażone chorobami warto na bieżąco wycinać
Fot. depositphotos

Fytoftoroza lawendy

Fytoftoroza jest najgroźniejszą chorobą lawendy. Uwalnianiu zarodników patogenu (Phytophthora sp.) sprzyja wysoka wilgotność i temperatura powyżej 20°C. Grzyb najczęściej bytuje w zakażonym podłożu ale sadzonki pobrane z chorej rośliny także mogą być zainfekowane.

Ukorzeniane sadzonki lawendy porażone przez fytoftorozę nie wytwarzają korzeni, żółkną, brązowieją i zamierają. Na sadzonkach, które zdążyły wykształcić korzenie, ale też są zainfekowane, pojawia się zgnilizna podstawy pędu rozszerzająca się ku górze. U starszych roślin nekrozy początkowo widoczne są tylko na niektórych pędach, później obejmują całą roślinę. Chore pędy rosną wolniej i są jaśniejsze, następnie przybierają kolor brunatny.

Czasem lawenda choruje bezobjawowo, dlatego warto kupować ją w sprawdzonych miejscach i nie pobierać sadzonek z roślin zainfekowanych. W zwalczaniu fytoftorozy na lawendzie konieczne są zarówno opryski całych roślin, jak i podlewanie ich doglebowo. Do tego celu można użyć środków: Proplant 722 SL, Magnicur Energy lub Scorpion 325 SC. Jeżeli nie chcemy używać chemicznych środków grzybobójczych, możemy zastosować także biologiczny preparat Polyversum WP.

Szara pleśń lawendy

Szarą pleśń wywołuje grzyb (Botrytis cinerea). Objawy choroby na roślinach pojawiają się przy wysokiej wilgotności powietrza i temperaturze powyżej 10°C ale zarodniki rozwijają się już w temperaturze powyżej 4°C. Pierwsze objawy szarej pleśni widoczne są na młodych pędach lawendy, które brązowieją i wyginają się do dołu, później nekroza obejmuje całą roślinę. Na porażonych pędach widoczny jest szary nalot grzybni. Zarodniki wraz z powietrzem i wodą przenoszone są na inne rośliny.

Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się szarej pleśni należy lawendę sadzić w odpowiedniej rozstawie (4-5 sztuk na 1 m², odstępy między roślinami nie mniejsze jak 30 cm), w miejscu przewiewnym i suchym. Nie spryskiwać roślin podczas podlewania (najlepiej podlewać bezpośrednio na ziemię).

Chcąc pobrać pędy na sadzonki najlepiej kilka dni wcześniej wykonać oprysk rośliny matecznej środkiem Biosept Active. Młode, zainfekowane sadzonki należy usuwać. W czasie deszczowego lata, gdy panuje duża wilgotność powietrza, zapobiegawczo, co kilka lub kilkanaście dni, stosuje się oprysk preparatem Biosept Active a po wystąpieniu pierwszych objawów choroby środkiem Signum 33 WG.

Szkodniki lawendy

Lawenda posadzona na optymalnym stanowisku i odpowiednio pielęgnowana jest dość odporna na szkodniki, a niektóre wręcz odstrasza. Zapach lawendy dezorientuje mszyce i przyciąga owady pożyteczne. Dlatego warto lawendę sadzić np. przy warzywniku. Istnieją jednak szkodliwe owady, które żerują właśnie w lawendzie.

Mszyce

Choć lawenda jest znana jako roślina odstraszająca mszyce, to niektóre gatunki mszyc nalatują także na lawendę. W wyniku ich żerowania pędy lawendy ulegają deformacji a roślina wolniej rośnie. Jako oprysk przeciwko mszycom na lawendzie można wykorzystać naturalne preparaty olejowe, takie jak Emulpar 940 EC. Ponieważ do lawendy przylatuje dużo trzmieli i innych owadów pożytecznych, nawet taki naturalny oprysk należy wykonać późnym wieczorem, po godzinach oblotu zapylaczy.

Pienik ślinianka

Pienik ślinianka (Philaenus spumarius) to mały pluskwiak, który pozostawia na pędach pienistą substancję. Żerują pod nią larwy, doprowadzając do zahamowania wzrostu, deformacji i żółknięcia liści lawendy. W celu zwalczenia tych owadów wykonuje się oprysk środkami owadobójczymi np. Deltam lub Mospilan 20 SP. Zanim jednak opryskasz lawendę, zetnij z niej kwiaty aby do pryskanych roślin nie przylatywały owady pożyteczne. Lawenda przycięta latem, zdąży jeszcze ponownie zakwitnąć.

Węgorek chryzantemowiec

Węgorek chryzantemowiec (Aphelenchoides ritzemabosii) to gatunek nicienia, który doprowadza do brunatnienia, schnięcia i opadania liści lawendy. Aby ochronić lawendę przed tym szkodnikiem należy zachowywać odpowiednią rozstawę sadzenia (4-5 sztuk na 1 m²), usuwać chwasty, resztki obumarłych roślin i zaschnięte liście. Do zwalczania nicieni można użyć środka pochodzenia naturalnego P-Drakol.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Lawenda wąskolistna - odmiany, uprawa, zastosowanie
• Lawenda francuska - uprawa, przycinanie, zimowanie
• Uprawa lawendy w doniczkach na balkonie
• Dlaczego lawenda nie kwitnie?
• Zimowanie lawendy. Jak zabezpieczyć lawendę na zimę

Opracowano na podstawie:
1. L. Orlikowski, Ochrona lawendy przed chorobami, Hasło ogrodnicze nr 10/2004;
2. A. Wojdyła, M. Ptaszek, A. Jarecka-Boncela, Fytoftoroza i inne choroby lawendy, Pod Osłonami 1/2019, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, s. 43-45;
3. Program ochrony lawendy pod redakcją dr Katarzyny Wielgusz, Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, PIB;
4. S. Szczepaniak, Czar lawendy, Działkowiec nr 07/2020, s. 38-41.