Seler naciowy - właściwości, uprawa, odmiany

Seler naciowy (Apium graveolens var. dulce) uprawiany jest ze względu na delikatne, aromatyczne ogonki liściowe, które posiadają cenne właściwości odżywcze. Spożywa się je na surowo lub po ugotowaniu. Zobacz jak wygląda uprawa selera naciowego w ogrodzie, a także jakie odmiany selera są polecane do upraw amatorskich. Oto wszystko o wymaganiach tego warzywa!

Seler naciowy
Fot. depositphotos

Seler naciowy - właściwości i zastosowanie

Zaliczany do warzyw liściowych seler naciowy jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku tworzy rozetę liści, a w kolejnym kwiaty oraz nasiona. Częścią jadalną selera naciowego są grube i soczyste ogonki liściowe. W odróżnieniu od selera korzeniowego (Apium graveolens var. rapaceum), seler naciowy nie tworzy zgrubiałego korzenia spichrzowego, a jego częścią jadalną są wyłącznie mięsiste, grube i sztywne łodygi liściowe.

Ogonki liściowe selera naciowego są żebrowane i mają rynienkowaty kształt oraz długość 40-70 cm. W zależności od odmiany liście przybierają barwę od żółtawej do ciemnozielonej. Odmiany selera naciowego o jasnych liściach, tzw. samobielące, szybko tracą gorycz, ale źle się przechowują, w przeciwieństwie do odmian o ciemnozielonych liściach.

Chociaż jest to roślina dwuletnia, zwykle uprawę selera naciowego kończy się jesienią pierwszego roku, po zbiorze jadalnych liści. Uprawa w drugim roku ma sens wyłącznie jeśli chcemy samodzielnie uzyskać nasiona. Lepiej jednak kupić nowe nasiona wybranej odmiany selera naciowego, gdyż te uzyskane z własnej uprawy często są gorszej jakości, a rośliny z siewu takich nasion nie powtarzają cech rośliny matecznej.

Seler naciowy - wartości odżywcze

Znany już w starożytności za sprawą właściwości zdrowotnych, seler naciowy miał zastosowanie lecznicze w Grecji i Egipcie. Ogonki liściowe selera naciowego stanowią bogactwo związków korzystnych dla ludzkiego organizmu. Zawierają sole mineralne, takie jak: fosfor, żelazo, sód i magnez, witaminy A, E i C, kwas foliowy oraz olejki eteryczne. Ze względu na niską kaloryczność seler naciowy ma wysoką wartość dietetyczną i jest polecany dla osób dbających o smukłą sylwetkę. Znajduje zatem zastosowanie w wielu dietach odchudzających.

Zawartość wielu substancji czynnych sprawia, że seler naciowy ma szereg właściwości leczniczych i znajduje zastosowanie przy schorzeniach nerek, cukrzycy, otyłości, artretyzmie i nadciśnieniu. Modny ostatnio sok z selera naciowego stanowi sekret pięknej figury oraz urody wielu gwiazd filmowych.

Sok z selera naciowego
Fot. pixabay

Seler naciowy - odmiany

Seler naciowy 'Plein Blanc Pascal' - intensywnie zielony o grubych, mięsistych ogonkach z wysoką zawartością olejków eterycznych. Można go bielić w lipcu, ale nie bielony ma większą wartość. Może być zbierany przez całe lato i jesień, począwszy od sierpnia.

Seler naciowy 'Nuget' - to odmiana o jasnych, żółtych liściach oraz grubych ogonkach liściowych. Po ok. 80-90 dniach roślina tworzy duże rozety.

Seler naciowy 'Złoty Samobielący' - seler o żółtych, zwartych i wzniesionych rozetach liści, o długości do 50 cm. Ogonki liściowe szybko poddają się procesowi bielenia.

Seler naciowy 'Goldgelber' - to wczesna odmiana o żółtozielonych ogonkach liściowych długości 20 cm.

Seler naciowy 'Zefir' - jest odmianą średnio wczesną. Ogonki liściowe są intensywnie zielone, długie i mięsiste. Rośliny mają zwarty pokrój i nie wymagają bielenia, co ułatwia ich zastosowanie w celach kulinarnych.

Seler naciowy
Fot. pixabay

Seler naciowy 'Malachit' - jest odmianą średnio wczesną i bardzo plenną. Od siewu nasion do zbioru upływa około 75-85 dni.

Seler naciowy 'Tango' - odznacza się długimi ogonkami o żywym jasnozielonym kolorze. Jest odporny na choroby, dzięki czemu znajduje zastosowanie w uprawach amatorskich.

Seler naciowy 'Conga' - to najwcześniejsza odmiana selera naciowego polecana do uprawy letniej i jesiennej. Ma wysoką tolerancję na niskie temperatury. Ogonki liściowe są długie o jasnozielonym kolorze.

Seler naciowy 'Balada' - to uniwersalna i bardzo plenna odmiana. Tworzy bardzo długie i gładkie ogonki liściowe.

Seler naciowy - uprawa

Seler naciowy lubi chłodny klimat, słoneczne stanowisko i bardzo żyzną, przepuszczalną, wilgotną, piaszczysto-gliniastą glebę o odczynie pH 6,5-7,2. Nie znosi gleb świeżo wapnowanych. Można go uprawiać w pierwszym lub drugim roku po oborniku.

W uprawie współrzędnej poleca się uprawiać seler wraz z porem, fasolą karłową, ogórkiem i pomidorem. Seler sadzony w towarzystwie kapusty odstrasza od niej bielinka kapustnika.

Wysiew nasion selera

Seler naciowy uprawiamy z rozsady. Aby przygotować rozsadę tego warzywa, nasiona wysiewamy do skrzynek w szklarni lub ciepłym inspekcie. Ze względu na długi okres wegetacji robimy to już w styczniu lub lutym. Optymalna temperatura kiełkowania to około 20°C.

Nasiona selera naciowego kiełkują długo, bo od 2 do 3 tygodni. Rozsada najlepiej rozwija się w temperaturze 10-14°C. Gdy rośliny wytworzą 1-2 liście właściwe, siewki przesadzamy do inspektu w rozstawie 5x5 cm.

Sadzenie selera do gruntu

Do gruntu sadzimy rozsadę selera naciowego po 15 maja, gdy minie ryzyko wystąpienia wiosennych przymrozków. Odległości między rzędami powinny wynosić 40 cm, a między roślinami w rzędzie - 30 cm. Rośliny, które chcemy bielić, sadzimy w rzędach co 60 cm.

Nawożenie oraz regularne podlewanie, to najważniejsze z zabiegów pielęgnacyjnych w uprawie selera. Seler naciowy ma duże wymagania pokarmowe. Uprawiamy go w pierwszym lub drugim roku po oborniku. Przed sadzeniem stosujemy także nawożenie mineralne.

Seler naciowy jest wrażliwy na brak mikroelementów. Niedobory objawiają się pękaniem i brązowieniem ogonków liściowych, ciemnieniem stożków wzrostu lub chlorozą. Żeby zaspokoić potrzeby nawozowe roślin najlepiej pogłównie stosować rozcieńczoną gnojówkę.

Bielenie selera naciowego

W uprawie selera naciowego najbardziej pracochłonne jest bielenie. Żeby pozbyć się goryczki ograniczamy roślinie dostęp światła. W tym celu ogonki liściowe, mające grubość ok. 2 cm, owija się papierem lub czarną folią ogrodniczą. Bielenie warzyw poprzez obsypywanie ogonków liściowych selera ziemią pogarsza ich smak, więc nie poleca się obecnie tego sposobu w przypadku selera naciowego. Proces bielenia trwa 2-3 tygodnie.

Ze względu na większą wartość odżywczą ogonków niebielonych, coraz częściej właśnie taki sposób uprawy jest popularniejszy.

Kiedy zbierać seler naciowy?

Zbiór selera naciowego rozpoczynamy we wrześniu i może on trwać aż do pierwszych przymrozków. Przemrożenie łodyg wpływa niekorzystnie na ich smak. Żeby ogonki nie rozsypały się podczas zbiorów, należy roślinę podkopać i wyciąć wraz z kawałkiem korzenia.

Zebrane ogonki liściowe selera naciowego przechowujemy przez krótki czas w lodówce w temperaturze ok. 0°C. Najlepiej zawinąć je w folię aluminiową, dzięki której przedłużymy okres przydatności nawet do 14 dni. Wstawione do naczynia z wodą wytrzymają do tygodnia, jeśli będziemy pamiętać o codziennej wymianie wody.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Fjałkowska H., Wolfowa K. Warzywa mało znane, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1971, s. 194;
2. Orłowski M., Kołota E., Strychacz I., Uprawa warzyw w gruncie, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1988, s. 179;
3. Kunicki E., Bielenie warzyw w Działkowiec 8/2010, s. 53;
4. Salata A., Nie za ciasno, nie za gęsto w Działkowiec 5/2010 s. 62-63.

Przeczytaj również:

Choroby selera korzeniowego i naciowego
Choroby selera korzeniowego i naciowego mogą znacznie ograniczyć plon zbierany z działki, a także pozbawić nas satysfakcji z własnej uprawy. Na naci selera mogą występować liczne plamy i przebarwienia, zaś korzenie selera mogą pękać, pokrywać się plamami lub nawet gnić. Więcej...

Jakie warzywa sadzić obok siebie - tabela
To, jakie warzywa sadzimy obok siebie, nie pozostaje bez wpływu na ich wzrost i jakość plonu. Poszczególne warzywa sadzone obok siebie mogą wzajemnie oddziaływać pozytywnie lub negatywnie. Zobacz jakie warzywa sadzić obok siebie, aby uzyskać zdrowy i wysoki plon. Więcej...

Jesienny zbiór warzyw. Kiedy je zbierać i jak przechowywać?
Czasem nasiona ulubionych buraków, marchwi czy pietruszki wysiewamy w nadmiarze i w ciągu sezonu nie jesteśmy w stanie wszystkiego zjeść. Warto zatem spróbować przechować nasze "witaminki" przez zimę. Więcej...