Por - właściwości, uprawa w ogrodzie, odmiany
Por to warzywo posiadające cenne właściwości odżywcze, zdrowotne i odchudzające. Uprawiany na grządce dojrzewa od końca lata, przez całą jesień, a zbiory można kontynuować jeszcze zimą. Jest zatem doskonałym warzywem na ubogi w świeże warzywa i owoce okres zimy. Poznaj dokładnie wszystkie właściwości pora oraz możliwości jego zastosowania. Podpowiadamy jak wygląda uprawa pora w ogrodzie oraz jakie odmiany pora warto wysiać na działce.
Por - Allium ampeloprasum
Fot. pixabay
Jak wygląda por?
Por (Allium ampeloprasum) jest rośliną dwuletnią tworzącą krótką, jasną łodygę z twz. piętką oraz ciemnozielone, długie, płaskie liście, mogące dorastać do około 0,5 m wysokości. W drugim roku uprawy por wytwarza wysokie na 1-2 m pędy kwiatostanowe, zakończone białymi lub białoróżowymi kwiaty zebranymi w kuliste baldachy. Por uprawia się jednak jako roślinę jednoroczną, aby wykorzystać poza jadalną cebulą pora, również jego długie, ciasno upakowane liście.
Dość blisko spokrewniony z porem jest czosnek (obie rośliny nalezą do rodzaju czosnek - Allium). To bliskie pokrewieństwo z czosnkiem, znanym ze swoich właściwości zdrowotnych oraz działania bakterio- i grzybobójczego sprawia, że warto przekonać się czy właściwości pora są równie cenne.
Por - właściwości odżywcze
Por jest warzywem niskokalorycznym (zaledwie 29 kcal na 100g rośliny) dostarczającym głównie węglowodanów (około 6 g węglowodanów), nieco białek (2,2 g ) i wręcz znikome ilości tłuszczu (0,3g) ale za to wartą uwagi ilość błonnika (2,7 g).
Por zawiera też witaminę A, C, E, K, witaminy z grupy B oraz kwas foliowy. Składniki mineralne dostarczane podczas spożywania pora to wapń, żelazo, magnez, potas, sód i cynk. Warto tu podkreślić, że por zawiera sporo żelaza (2,10 mg na 100g świeżego pora), a zatem więcej niż buraki ćwikłowe słynące jako dobre źródło żelaza. Przy czym dla poprawienia wchłaniania żelaza, zaleca się spożywanie świeżego pora skropionego sokiem z cytryny.
Por jest także bogatym źródłem związków siarki, tzw. allicyny, odpowiedzialnej za aromat i wyrazisty, ostry smak tego warzywa ale też i jego właściwości bakteriobójcze.
To niskokaloryczne i bogate w witaminy i minerały warzywo warto spożywać na surowo jako składnik surówek i sałatek, którym por wyraźnie zaostrza smak. Por może być spożywany również po ugotowaniu, a najbardziej znane jego zastosowanie to warzywny dodatek do zupy. Por jest także dobrym dodatkiem do mięs i sosów.
Por może być spożywaniu świeży i po ugotowaniu
Fot. depositphotos
Por - właściwości lecznicze
Por jako roślina lecznicza znany był już w starożytności. Dzięki wysokiej zawartości żelaza por ma zastosowanie w leczeniu anemii. Jest ważnym składnikiem w diecie osób cierpiących na niedokrwistość.
Podobnie jak czosnek, por wspomaga działanie układu odpornościowego, stabilizuje poziom cukru we krwi oraz działa bakteriobójczo. Tutaj cenna uwaga dla osób, które chciały by wykorzystać te właściwości zdrowotne pora, a nie lubią jego ostrego smaku - młode pory zbierane w początkowej fazie uprawy (nawet już podczas przerywania rozsady) są znacznie delikatniejsze w smaku.
Sok i syrop z pora mogą być wykorzystywane w leczeniu nieżytów górnych dróg oddechowych oraz jako środek wykrztuśny, polecany w przypadku uporczywego kaszlu. Szybciej przygotujemy syrop, rozcierając białą część pora na tarce o drobnych oczkach i mieszając z taką samą ilością miodu. Następnie trzeba to zagotować i przecedzić przez drobne sitko. Po wystudzeniu pije się od 3 do 5 łyżek stołowych dziennie (dzieci 1 łyżeczka od herbaty dziennie).
Właściwości lecznicze pora w tradycyjnej medycynie ludowej wykorzystywano przy artretyzmie i reumatyzmmie, przygotowując okłady z liści tego warzywa. Były one pomocne także w odkażaniu i przyspieszaniu gojenia ran.
Obecnie jako pomoc w leczeniu chorób reumatycznych poleca się przygotowywanie miazgi z liści pora, która poprawia ukrwienie tkanek i minimalizuje ból. W celu przygotowania takiego okładu białą część pora ściera się na tarce o bardzo drobnych oczkach, a następnie otrzymaną miazgę rozsmarowuje się na gazie i przykłada do miejsca objętego bólem reumatycznym.
Por - właściwości odchudzające
Wspominaliśmy już, że por jest niskokaloryczny. Mogą go zatem spożywać osoby dbające o smukłą sylwetkę. Właściwości odchudzające pora podkreśla fakt, że zawarte w nim związki siarki pobudzają trawienie. Spożywanie pora wpływa na przyspieszenie przemiany materii, działa moczopędnie i oczyszczająco. To wszystko sprawia, że pory warto spożywać w diecie odchudzającej, oczyszczającej i odtruwającej organizm, a także mającej obniżyć poziom złego cholesterolu.
Pamiętajmy jednak, że por wzmaga wzdęcia i nie jest polecany dla kobiet w ciąży oraz osób mających problemy ze zgagą, nadkwaśnością żołądka lub wrzodami. Tu bardzo ważna uwaga, gdyż niektóre źródła polecają kobietom w ciąży spożywanie pora jako źródła kwasu foliowego. Niestety ze względu na możliwość powodowania wzdęć, nie jest to najlepsze źródło kwasu foliowego dla przyszłych mam.
Dojrzałe pory na grządce warzywnej
Fot. pixabay
Por - uprawa w ogrodzie
Por nie ma dużych wymagań glebowych. Ma natomiast wysokie wymagania wodne (właściwe zaopatrzenie w wodę bardzo znacząco zwiększa plon i jego jakość), dlatego też najlepiej udaje się na glebach wilgotnych.
Por jest rośliną o silnym systemie korzeniowym, jednak zasadnicza część korzeni lokuje się stosunkowo płytko. Tylko pojedyncze korzenie penetrują głębsze warstwy gleb, zwłaszcza strukturalnych, o uregulowanych stosunkach powietrzno-wodnych (nawet do 90 cm głębokości). Pozytywnie reaguje na głęboką uprawę gleby (tzw. głęboszowanie), która wydatnie poprawia warunki uprawy.
Odczyn gleby w uprawie pora może wahać się od pH 5,8 do 6,5. Z reguły por uprawia się w 2-3 roku po oborniku. Wyraźnie niekorzystnie por reaguje na nawożenie świeżym obornikiem, zwłaszcza w warunkach deficytu wilgoci.
Przygotowując stanowisko pod uprawę pora należy pozbyć się chwastów i spulchnić ziemię na głębokość jednego szpadla. Nasiona pora wysiewamy w marcu pod osłony (daje większy plon) lub w kwietniu bezpośrednio do gruntu. Odległość między rzędami powinna wynosić około 30 cm, a pomiędzy roślinami w rzędzie około 10 cm. Głębokość siewu 1 cm.
Produkcja rozsady pora trwa od 8 do 16 tygodni i wysadza się ją w okresie od maja do lipca, przy czym lepiej wysadzać starszą rozsadę niż bardzo młodą (łodygi grubości ołówka).
Na grządce warzywnej por może być uprawiany współrzędnie z marchwią i pietruszką na wczesny zbiór pęczkowy, a także z rzodkiewką lub sałatą. Najlepiej jest, gdy te warzywa rosną w międzyrzędziach pora. Pietruszka posadzona obok pora chroni go przed miniarką porówką, gdyż szkodnik ten unika zapachu pietruszki. Sadzenie marchwi obok pora jest natomiast korzystne ze względu na stymulujące działanie olejków lotnych wydzielanych przez marchew.
W okresie wzrostu porów na grządkach glebę pomiędzy rzędami należy podlewać i spulchniać.
Jakie warzywa sadzić obok siebie - tabela
Poszczególne warzywa sadzone obok siebie mogą wzajemnie oddziaływać pozytywnie lub negatywnie. Oto kilka przydatnych wskazówek oraz tabela z zestawieniem warzyw, które warto sadzić obok siebie. Więcej...
Por - zbiór i przechowywanie
W czasie zbioru pora rośliny podważamy widłami i ostrożnie wyrywamy, a następnie usuwamy pożółkłe zewnętrzne liście, a także skracamy korzenie i pozostałe liście. Spożywać można już bardzo młode pory, uzyskane podczas przerywania rozsady (mają wówczas bardzo delikatny smak).
Pory dojrzewają od sierpnia do września. W tym okresie można je zbierać do bezpośredniego spożycia. Pełną dojrzałość osiągają dopiero późną jesienią. Dojrzewają długo, jednak potem również długo nadają się do spożycia. Na użytek zimowy przeprowadza się zbiór pora przed pierwszymi silnymi przymrozkami, w listopadzie. Tak uzyskane rośliny można przechowywać przez zimę w temperaturze zbliżonej do 0°C w skrzynce w piwnicy lub w inspekcie przesypane wilgotnym piaskiem lub też zadołowane.
Najbardziej odporne odmiany pora mogą pozostawać w gruncie nawet przez całą zimę. Oczywiście na zimę zagony trzeba okryć np. agrowłókniną. Zbiór pozimowy pora możńa prowadzić jeszcze w marcu i kwietniu, zanim rośliny rozpoczną wiosenny wzrost i wypuszczanie pędów kwiatostanowych.
Zebranym porom obcinamy korzenie i skracamy liście
Fot. depositphotos
Polecane odmiany pora
Por 'Bluvetia' - odmiana wczesna przeznaczona na wczesny zbiór pęczkowy, a także letni i wiosenny. Liście ciemne, zielononiebieskie z kontrastującą bialą łodygą rzekomą długości 20 do 25 cm.
Por 'Haksa' - odmiana średnio wczesna, o długiej i zwięzłej łodydze rzekomej, liście ciemnozielone. W polu może pozostać do końca listopada. Odmiana aromatyczna. Polecana do bezpośredniego spożycia i do przetwórstwa. Może być uprawiany z rozsady (uzyskuje się większe plony) lub z siewu wprost do gruntu.
Por 'Arkansas' - odmiana pora zimująca w polu. Wykształca sztywną, grubą łodygę rzekomą długości ok. 25 cm i długie niebieskozielone, wzniesione liście. Nadaje się na zbiór jesienią, zimą i wiosną. Późno wykształca pędy kwiatowe i po przezimowaniu może być zbierana wiosną aż do połowy maja.
Por 'Tango' - odmiana późna (zbiór do 200 dni po wysiewie) przeznaczona na zbiór jesienny. Tworzy grubą łodygę rzekomą o dł. około 25 cm i długie ciemnozielone liście. Odmiana plenna o wszechstronnym zastosowaniu.
Por 'Forrest' - odmiana pora idealna na zbiór późnojesienny i wiosenny, cechująca się dużą odpornością na mróz. Por Forrest posiada mięsiste i aromatyczne liście o intensywnym zielononiebieskim kolorze.
Po najwyższej jakości nasiona pora zapraszamy do sklepu naszego poradnika. Wyszukaliśmy dla naszych Czytelników odmiany najlepsze do uprawy amatorskiej w ogródkach i na działkach.
Opracowano na podstawie: Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 743 - 744; Mój Ogród, Delta W-Z, Warszawa 1993, s. 398 oraz materiały marketingowe PNOS Ożarów Mazowiecki.
