Majeranek ogrodowy - właściwości lecznicze, odmiany, uprawa

Majeranek ogrodowy (Origanum majorana) znany był już w starożytności, zaś dziś króluje na naszych stołach jako przyprawa. Poza walorami smakowymi warto jednak docenić też właściwości lecznicze majeranku. Majeranek, podobnie jak wiele innych ziół śródziemnomorskich, można uprawiać zarówno w ogrodzie, jak i w doniczkach na balkonie. Podpowiadamy jak wygląda uprawa majeranku w ogródku - od wysiewu nasion po zbiór surowca zielarskiego.

Ziele majeranku - Herba Majoranae
Fot. depositphotos.com

W Polsce majeranek jest uprawiany jako roślina jednoroczna. Majeranek ma rozgałęzione łodygi, prosto wzniesione, w dolnych częściach często drewniejące. Osiąga ok. 30 cm wysokości. Liście majeranku są drobne, owalne, a kwiaty nikłe, białawe, skupione w gęsto zbite kwiatostany. Majeranek ogrodowy kwitnie w lipcu i sierpniu. Cała roślina pokryta jest włoskami, co nadaje jej srebrzystobiałe zabarwienie, posiada także silny aromat.

Majeranek ogrodowy - właściwości lecznicze

Majeranek ogrodowy posiada cenne właściwości lecznicze. Ziele majeranku zawiera znaczne ilości olejku eterycznego a w nim m. in. terpinen, alfa-terpineol, garbniki, kwasy fenolowe, flawonoidy, kwasy triterpenowe i polisacharydy. Olejek eteryczny zawiera także sole mineralne, w tym: wapń, potas, fosfor, magnez, żelazo, cynk oraz witaminy A, B1, B2, C. Najwięcej olejku zawierają kwiaty i pączki majeranku, nieco mniej liście, natomiast na łodygach i nasionach są zaledwie jego ślady.

W lecznictwie stosuje się ziele majeranku oraz olejek majerankowy, otrzymywany przez destylację z parą wodną.

Wyciągi z ziela majeranku działają rozkurczowo, zwłaszcza na oskrzela i jelito grube, oraz żółciopędnie, moczopędnie, przeciwbiegunkowo, a także lekko napotnie i uspokajająco. Używa się ich jako łagodnego środka ułatwiającego trawienie i przyswajanie pokarmów oraz rozszerzającego oskrzela w schorzeniach górnych dróg oddechowych, również przy kaszlu i astmie.

Majeranek ogrodowy - Origanum majorana
Fot. pixabay

Olejek majerankowy ma właściwości przeciwbakteryjne, ściągające i przeciwzapalne. Jest używany do kąpieli, płukanek, maści i mazideł. Z ziela majeranku wytwarza się m. in. maść zalecaną przy katarze nosa, szczególnie dla dzieci i niemowląt. Czysty olejek izolowany z ziela jest często używany w przemyśle perfumeryjnym i mydlarskim.

Charakterystyczny smak i zapach sprawiają, że majeranek ogrodowy zastosowanie znalazł przede wszystkim w kuchni. Trudno sobie wyobrazić dobre flaki czy kołduny litewskie bez tej przyprawy. Rozkruszone ziele majeranku dodawane jest do wielu potraw, szczególnie do tłustych mięs i dań z roślin strączkowych. Zdecydowany smak majeranku czyni go cenną przyprawą w diecie bez soli. Szczególnie dobrze zastępuje sól majeranek w mieszance z cząbrem, liśćmi selera, lubczyku i kwiatami bylicy pospolitej.

Zioła zamiast soli. Jakie zioła zastępują sól kuchenną?
Sól kuchenna, choć poprawia smak wielu potraw, to jednak nadmierne jej spożycie sprzyja problemom zdrowotnym. Dlatego zamiast soli polecamy zioła, które nie tylko nadadzą słonego smaku naszym potrawom ale będą mieć też korzystny wpływ na nasze zdrowie. Więcej...

Majeranek warto też wysiać w ogrodzie jako roślinę miododajną, która przyciągnie pszczoły, a także jako roślinę odstraszającą ślimaki. Majeranek uprawiany pomiędzy innymi roślinami na grządce zniechęci żarłoczne mięczaki do zaglądania w te miejsca.

Aromatu majeranku nie lubią też mrówki. Możemy zatem uprawiać majeranek jako roślinę odstraszającą mrówki lub przygotować z niego wyciąg odstraszający mrówki. W tym celu trzeba 10 dag suszonego ziela majeranku zalać 10 litrami wody i odstawić na 1 dzień. Tak przygotowanym wyciągiem polewamy ścieżki mrówek i miejsca ich wejść do mrowisk. Powinny się szybko przenieść w inne miejsce.

Jakie zioła można sadzić razem?
Zioła, podobnie jak inne rośliny, mają różne wymagania. Jedne lubią cieniste i wilgotne stanowiska, inne zaś preferują tylko słońce i lekkie gleby. Dowiedz się jakie zioła można sadzić razem i skomponuj idealny zestaw ziół. Oto kilka przydatnych wskazówek oraz tabela z zestawieniem ziół, które warto sadzić obok siebie! Więcej...

Uprawa majeranku w ogrodzie

Majeranek wymaga stanowiska słonecznego, ciepłego i osłoniętego od wiatrów. Uprawa majeranku w ogrodzie da najlepsze efekty na glebie łatwo się nagrzewającej, żyznej, przepuszczalnej, próchnicznej i bogatej w wapń.

Nasiona majeranku wysiewa się bezpośrednio do gruntu w końcu kwietnia. Można także w marcu wysiać nasiona do inspektu, by po 7 tygodniach wysadzić gotową rozsadę na pole. Zalecana rozstawa uprawy majernaku wynosi 15-20 cm w rzędzie i 30-40 cm między rzędami.

Podczas uprawy majeranku w ogrodzie ważne jest jego regularne usuwanie chwastów, ponieważ majeranek jest szczególnie wrażliwy na ich sąsiedztwo, a chwasty bardzo łatwo go zagłuszają. Warto pamiętać o nawadnianiu oraz nawożeniu nawozami pochodzenia naturalnego np. kompostem (ten mieszamy z miemią na grządce przed wysiewem lub posadzeniem rozsady majeranku). Dobrze sprawdza się także biohumus, którym rośliny można podlewać po rozcieńczeniu z wodą.

Uprawiając majeranek w ogrodzie można posadzić go na rabacie ziołowej z takimi gatunkami jak: cząber ogrodowy, koper ogrodowy, szałwia lekarska czy pietruszka naciowa. Oprócz podobnych wymagań, rośliny te razem będą tworzyć ciekawą, ziołową kompozycję.

Zbiór i suszenie ziela majeranku

Zbiór ziela majeranku przeprowadzamy zazwyczaj dwukrotnie, po raz pierwszy na początku kwitnienia (początek lipca) ścinając całą roślinę na wysokość 5-10 cm od ziemi, tak by pozostawić kilka węzłów, z których wybiją nowe pędy. Drugiego zbioru dokonujemy we wrześniu lub na początku października.

Majeranek ogrodowy - świeża gałązka i susz
Fot. depositphotos

Ziele majeranku suszymy w cieniu, w przewiewnym miejscu, w temperaturze nie przekraczającej 35°C. Majeranek można suszyć wiążąc go w pęczki, które zawieszamy na drutach. Ziele po wysuszeniu przechowujemy w szczelnym, szklanym opakowaniu, obierając liście dopiero bezpośrednio przed użyciem.

Majeranek ogrodowy - odmiany

Majeranek ogrodowy jest nieco niższy i znacznie delikatniejszy niż jego forma dzika. Roślina ta wyróżnia się dużą ilością form i ekotypów. I tak może występować jako roślina jednoroczna, dwuletnia, a także wieloletnia bylina. W naszym klimacie nie jest jednak wystarczająco mrozoodporna, dlatego zazwyczaj uprawia się jednoroczne formy majeranku.

Wśród europejskich odmian majeranku ogrodowego, rozróżnia się dwie podstawowe:

• francuską (majeranek liściowy), która charakteryzuje się licznymi pędami i gęstym ulistnieniem, intensywnie zieloną barwą i długim okresem wegetacji
• niemiecką (majeranek kwiatowy), o większej liczbie kwiatów, a mniej licznych pędach oraz gęstym kutnerowatym owłosieniu, które nadaje roślinie barwę zielonkawoszarą.

Odmianą majeranku najbardziej zalecaną do uprawy w naszym klimacie jest polski majeranek 'Miraż' wyhodowany Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu. W praktyce jednak nasiona majeranku sprzedawane są zazwyczaj po prostu pod nazwą majeranek, bez nazwy odmianowej.

mgr inż. Joanna Białowąs

Opracowano na podstawie: Dobrakowska-Kopecka Z., Warzywa i zioła z mojego ogródka, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, s. 167; Lewkowicz-Mosiej T., Leksykon roślin leczniczych, Wydawnictwo Świat Książki, s. 156; D. Nowak, Uprawiamy rośliny zielarskie, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwninowie, Oddział w Poznaniu, Poznań 2016, s. 20-21.

Przeczytaj również:

Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie!
Rośliny lecznicze i prozdrowotne są stosowane od setek, a nawet tysięcy lat. Współczesna nauka tylko potwierdziła to, o czym od dawna wiedzieli zielarze, znachorzy i szamani. Doniczka na balkonie albo grządka w ogródku może stać się Twoją własną domową apteką. Oto 5 roślin, które pomogą zadbać o Twoje zdrowie, kondycję i dobry wygląd! Więcej...

Zioła na balkonie. Jakie zioła posadzić i jak je uprawiać?
Mając własne zioła na balkonie zawsze możemy liczyć na dostęp do ich świeżych, aromatycznych listków. Zobacz jakie zioła posadzić na balkonie aby dobrze rosły w balkonowych skrzynkach i doniczkach, a także jak o nie zadbać i jakie warunki uprawy im zapewnić. Więcej...

Jak założyć ogród ziołowy?
Wiele osób chciałoby aby na ich działce zagościły również zioła. Aby taki ogródek ziołowy spełniał nasze oczekiwania musimy go w odpowiedni sposób rozplanować, w zależności od gatunków ziół jakie chcielibyśmy posiadać. Zobacz jak założyć ogródek ziołowy i jakie zioła warto w nim posadzić. Więcej...