Odmiany jabłoni bez oprysków. Idealne do sadów ekologicznych!

Odmiany jabłoni niewymagające oprysków idealnie nadają się do sadów ekologicznych, ogrodów przydomowych i na działki, czyli wszędzie tam, gdzie unikamy wykonywania pryskania środkami ochrony roślin. Są to odmiany jabłoni parchoodporne, odporne na mączniaka i na zarazę ogniową. Oto zestawienie najlepszych odmian jabłoni odpornych na choroby!

Odmiany jabłoni bez oprysków
Fot. pixabay

Odmiany jabłoni parchoodporne

Parch jabłoni to najgroźniejsza choroba grzybowa porażająca jabłonie, która może doprowadzić do całkowitej utraty plonu. Wywoływana jest przez patogen Venturia inaequalis. Atakuje on liście, owoce i niezdrewniałe pędy. Chemiczne zwalczanie tej choroby jabłoni może wymagać wykonania nawet kilkunastu oprysków w ciągu roku. Aby tego uniknąć, warto sadzić parchoodporne odmiany jabłoni. Odmiany te mogą być wprawdzie atakowane przez inne choroby, ale są one mniej uciążliwe niż parch.

Oto wybrane odmiany jabłoni odporne lub mało podatne na parcha:

Jabłoń 'Waleria' ('Alka') - polska odmiana późnoletnia, dojrzewa pod koniec sierpnia, na początku września. Kuliste lub kulisto-stożkowate owoce są średniej wielkości. Na zielonej skórce z woskowym nalotem jest purpurowy rumieniec. Soczysty i słodki miąższ ma biało-zielonkawą barwę. Drzewo ma skłonność do zagęszczania, dlatego konieczne jest regularne cięcie jabłoni tej odmiany.

Jabłoń 'Gold Milenium' - polska, letnia odmiana o dużych, deserowych owocach, które można przetwarzać również na soki. Mają lekko asymetryczny, wydłużony kształt z czterema żebrami. Skórka w kolorze żółtozielonym posiada paskowany, różowy rumieniec. Kruchy i soczysty miąższ jest słodki z lekkim kwaskowatym posmakiem. Owoce dojrzewają od połowy sierpnia do pocz. września. Lepiej plonuje na podkładkach karłowych.

Jabłoń 'Oliwka Żółta' ('Papierówka') - to najstarsza i najwcześniejsza odmiana letnia. Owoce dojrzewają nierównomiernie od połowy lipca, ale szybko przejrzewają. Jabłka są średniej wielkości lub małe, stożkowate, z charakterystycznym kantem. Jasnozielona skórka w miarę dojrzewania staje się jaśniejsza. Zielonkawobiały miąższ jest aromatyczny, soczysty i kwaskowaty w smaku.

Jabłoń 'Papierówka' jest mało podatna na parcha
Fot. pixabay

Jabłoń 'Discovery' - letnia odmiana angielska o ładnie wybarwionych na czerwono owocach, które dojrzewają w pierwszej połowie sierpnia. Białokremowy miąższ jest słodkawy i soczysty. Drzewo najlepiej plonuje na podkładkach karłowych i półkarłowych.

Jabłoń 'Witos' - polska odmiana jesienna, wybitnie deserowa, bardzo smaczna. Średnie lub duże kuliste jabłka mają lekkie żebrowanie. Błyszcząca zielona lub zielonkawożółta skórka ma rozmyty, czerwony rumieniec. Jasnokremowy miąższ o kwaskowato-słodkim smaku jest kruchy i aromatyczny. Obficie plonuje, na podkładkach karłowych wcześnie wchodzi w okres owocowania.

Jabłoń 'Sawa' - kwaskowate owoce tej jesiennej odmiany nadają się do przetwórstwa i bezpośredniego spożycia. Średnie lub duże jabłka mają kulisto-stożkowaty kształt i żebrowanie. Zielonkawa skórka ma karminowy, rozmyty rumieniec. Kremowobiały miąższ jest średnio soczysty. Właściwie pielęgnowane drzewo będzie owocowało regularnie i obficie.

Jabłka porażone parchem nie nadają się do spożycia
Fot. depositphotos

Jabłoń 'Novamac' - współczesna odmiana kanadyjska, jesienna. Średniej wielkości owoce mają kulisty, lekko spłaszczony kształt i zielonkawożółtą skórkę z wiśniowym, rozmytym rumieńcem. Jasnokremowy miąższ jest soczysty i kwaskowaty. Wcześnie wchodzi w okres owocowania ale owoce łatwo się osypują, z tego względu nie należy opóźniać zbiorów.

Jabłoń 'Topaz' - zimowa, współczesna, czeska odmiana, bardzo dobra na przetwory z jabłek i do bezpośredniej konsumpcji. Duże lub średnie owoce mają zielonkawożółtą skórkę z pomarańczowoczerwonym rumieńcem. Kremowy miąższ jest chrupiący, soczysty i ma kwaskowato-słodki smak. Poleca się uprawę na podkładkach karłowych lub półkarłowych. Wymaga cięcia letniego i przerzedzania zawiązków.

Jabłka odmiany 'Topaz' są odporne na parcha
Fot. depositphotos

Jabłoń 'Rubinola' - czeska, współczesna odmiana zimowa o średniej wielkości, smacznych owocach. Po dojrzeniu skórka ma słomkowy kolor w większości pokryty czerwonym rumieńcem z widocznymi paskami. Słodko-kwaskowaty miąższ jest soczysty i delikatny. Ma skłonność do ogołacania pędów, dlatego wymaga cięcia.

Jabłoń 'Rajka' - zimowa odmiana czeska o deserowych jabłkach, nadających się również na przetwory. Duże lub średnie jabłka mają zielonożółtą skórkę z czerwonym rumieńcem. Żółtawy miąższ jest soczysty i aromatyczny. Odmiana wymaga przerzedzania zawiązków, dzięki temu będzie plonowała regularnie a owoce będą większe.

Jabłoń 'Ariwa' - współczesna odmiana szwajcarska, zimowa, nadająca się na przetwory i do bezpośredniej konsumpcji. Średniej wielkości owoce mają karbowania i zielonożółtą skórkę z marmurkowym, czerwonawym rumieńcem. W chłodne i deszczowe lata mogą się ordzawiać. Żółtawobiały miąższ jest chrupiący i aromatyczny.

Spośród letnich odmian jabłoni odpornych na parcha do ekologicznych sadów polecane są także jabłonie: 'Piros', 'Julia' i 'Sander'. Parchoodporne są również dobrze znane, stare odmiany, do których należą: 'Antonówka Zwykła' i 'Kosztela'. Spośród zimowych odmian polecane są polskie jabłonie 'Chopin' i 'Free Redstar' oraz dawna odmiana 'Boskoop' pochodząca z Holandii (nazywana też 'Piękną z Boskoop').

Odmiany jabłoni odporne na mączniaka

Mączniak jabłoni to choroba grzybowa wywoływana przez patogen Podosphaera leucotricha. Objawia się białoszarym, mączystym nalotem grzybni na niezdrewniałych częściach rośliny i ordzawieniem owoców. Porażone jabłka mogą przedwcześnie opadać a jeśli zostaną na drzewie, nie wyglądają atrakcyjnie. Choroba atakuje zwykle w drugiej połowie lata i jesienią, bardzo szybko się rozprzestrzenia i stanowi duże zagrożenie dla drzew.

Mączniak jabłoni - objawy na liściach
Fot. depositphotos

Oto odmiany jabłoni mało podatne lub odporne na mączniaka:

Jabłoń 'James Grive' - szkocka, letnia odmiana o średniej wielkości owocach dobrych na soki i do bezpośredniej konsumpcji. Na zielonkawożółtej skórce od strony nasłonecznionej pojawia się czerwono-pomarańczowy, paskowany rumieniec. Drzewo owocuje bardziej regularnie na podkładkach karłowych.

Jabłoń 'Piros' - odmiana letnia, niemiecka o słabym wzroście. Średniej wielkości jabłka nie dojrzewają równomiernie, dlatego zbiera się je w kilku terminach. Skórka jest lekko chropowata, pokryta paskowanym, jaskrawoczerwonym rumieńcem, czasem delikatnie ordzawiona. Kremowy miąższ jest bardzo soczysty i orzeźwiający.

Jabłoń 'Julia' - czeska, letnia odmiana o słabym wzroście. Średnie i kuliste owoce mają skórkę pokrytą ciemnokarminowym, rozmytym rumieńcem. Pojawia się on tylko na dobrze oświetlonych owocach, dlatego tak istotne jest odpowiednie cięcie. Jasnokremowy miąższ jest soczysty i słodko-winny w smaku. Owoce dojrzewają nierównomiernie od połowy lipca.

Jabłoń 'Piękna z Herrnhut' - siewkę tej jabłoni znaleziono w Niemczech. Jest to dawna odmiana jesienna. Średniej wielkości jabłka mogą drobnieć przy obfitym owocowaniu. Jasnozielona skórka ma czerwony, paskowany rumieniec. Kremowobiały miąższ jest kruchy, soczysty i słodko-winny. Lepiej sadzić ją na podkładkach karłowych lub półkarłowych. Plonuje obficie ale przemiennie.

Jabłoń 'Królowa Renet' ('Złota Reneta') - dawna odmiana jesienna, angielska, wyhodowana pod koniec XVII w. Średniej wielkości owoce mają żebrowanie i drobnieją przy obfitym plonowaniu. Zielona i błyszcząca skórka ma paskowany, czerwony rumieniec. Białokremowy miąższ jest aromatyczny i słodko-winny w smaku. W okres owocowania wchodzi wcześnie. Jabłka osypują się, dlatego zbiera się je w kilku terminach. Wymaga przerzedzania zawiązków owoców.

Jabłka odmiany 'Złota Reneta' są odporne na mączniaka
Fot. Epp, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Jabłoń 'Beforest' - dawna, zimowa odmiana kanadyjska, dobra do rejonów o surowym klimacie. Średniej wielkości jabłka po dojrzeniu mają jasnożółtą skórkę z paskowanym, czerwonoróżowym rumieńcem. Kremowy miąższ jest soczysty i kruchy o korzennym, słodko-winnym smaku. Lepiej uprawiać ją na podkładkach karłowych, dzięki czemu jej wzrost będzie ograniczony i szybciej wejdzie w okres owocowania.

Jabłoń 'Reneta Blenheimska' - zimowa, dawna odmiana angielska. Średniej wielkości owoce po dojrzeniu mają żółtą skórkę z pomarańczowo-karminowym rumieńcem. Smaczny i soczysty miąższ ma kolor kremowy i korzenny, kwaskowo-słodki smak. Jabłka można przeznaczyć także na przetwory. Młode drzewa warto zabezpieczać przed mrozem.

Jabłoń 'Pepina Linneusza' - dawna, zimowa odmiana pochodząca z USA. Ma owoce średnie lub duże, z żebrowaniem. Cytrynowa skórka ma pomarańczowy rumieniec i widoczne rdzawe przetchlinki. Żółtobiały, soczysty miąższ ma posmak gruszki lub pigwy. Najlepszy smak mają jabłka dobrze wyrośnięte. Nadają się do bezpośredniej konsumpcji, do ciast, na przetwory i soki. Poleca się uprawiać na podkładkach karłowych.

Oprócz wyżej wymienionych odmian w sadach ekologicznych można także posadzić inne letnie odmiany jabłoni mało podatne na mączniaka, do których należą: 'Sander', 'Oliwka Żółta', 'Discovery', 'Waleria' czy 'Gold Milenium'. Jesiennymi odmianami jabłoni mało podatnymi na mączniaka są także: 'Kosztela', 'Grafsztynek Inflancki' i 'Książę Albrecht Pruski' a zimowymi: 'Melfree', 'Ariwa', 'Rajka', 'Topaz', 'Boskoop', 'Rubinola' oraz 'Free Redstar'.

Odmiany jabłoni odporne na zarazę ogniową

Zaraza ogniowa to groźna bakteryjna choroba wywoływana przez bakterię Erwinia amylovora. Objawy mogą być widoczne na kwiatach, pędach, liściach, korze i owocach, które zamierają i pozostają na drzewie w formie zaschniętych mumii. Podatność wielu odmian jabłoni na zarazę ogniową jest nieznana. Z tych, które zostały pod tym kątem sprawdzone, można polecić letnie odmiany 'Discovery', 'Julia', 'Waleria', jesienną odmianę 'Novamac' czy zimowe odmiany jabłoni 'Booskop', 'Ariwa' oraz 'Free Redstar'.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Najsmaczniejsze odmiany jabłek
• Podkładki dla jabłoni - karłowe, półkarłowe i silnie rosnące
• Opryski jabłoni. Kiedy i czym pryskać jabłoń?
• Szkodniki jabłoni - objawy, zdjęcia, zwalczanie, opryski
• Szczepienie jabłoni - krok po kroku

Opracowano na podstawie:
1. D. Kruczyńska, Polskie parchoodporne jabłonie, Działkowiec nr 12/2019, s. 34-35;
2. M. Grabowski, Dlaczego warto sadzić odmiany odporne, Działkowiec nr 1/2021, s. 65;
3. E. Ferens, Dobór odmian a choroby, Działkowiec nr 10/2021, s. 59-60;
4. D. Kruczyńska, Ekoowoce - letnie odmiany jabłoni, Działkowiec nr 4/2021, s. 30-31,
5. D. Kruczyńska, Ekoowoce - jesienne odmiany jabłoni, Działkowiec nr 5/2021, nr s. 30-31;
6. D. Kruczyńska, Ekoowoce - zimowe odmiany jabłoni, Działkowiec nr 6/2021, s. 30-31.