Sadziec plamisty - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Sadziec plamisty to efektowna, wysoka bylina. Kwitnie do późnej jesieni, stanowiąc barwny akcent na rabatach w czasie, gdy inne rośliny już przekwitły. Miododajne kwiaty sadźca przyciągają wiele owadów a zasuszone są ozdobne także zimą. Ta strzelista bylina ma przy tym małe wymagania i jest łatwa w pielęgnacji. Dowiedz się jak wygląda uprawa sadźca plamistego, które odmiany sadźca polecane są do sadzenia w ogrodach i poznaj sprawdzone sposoby na rozmnażanie tej byliny.

Sadziec plamisty - Eupatorium maculatum
Fot. Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Jak wygląda sadziec plamisty

Sadziec plamisty (Eupatorium maculatum) jest wysoką byliną należącą do rodziny astrowatych (Asteraceae). W naturze porasta podmokłe tereny na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej. Uprawiany w ogrodach dorasta nawet do 2 m wysokości. Z czasem rozrasta się, tworząc okazałą, widoczną z daleka kępę. Sztywne pędy sadźca plamistego są czerwono nakrapiane lub czerwono nabiegłe (stąd nazwa rośliny) oraz pokryte drobnymi włoskami.

Nieco szorstkie i duże liście na krótkich ogonkach zebrane są po 4-5 w okółkach wzdłuż pędów. Liście sadźca plamistego mają ciemnozieloną barwę, lancetowaty kształt i ząbkowane brzegi.

Płasko ułożone, duże kwiatostany sadźca zebrane na szczytach łodyg złożone są z wielu drobnych, najczęściej purpurowo-różowych kwiatów. Mają one wydłużone, nitkowate płatki i sprawiają wrażenie jakby były miękkie i puszyste.

Sadziec plamisty - Eupatorium maculatum
Fot. Kor!An, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Sadziec ceniony jest za długi okres kwitnienia, trwający od lipca aż do października. Delikatnie pachnące kwiaty, bogate w pyłek i nektar oblegane są przez motyle i inne owady. Ta cecha sprawia, że sadźce plamiste to doskonałe rośliny miododajne, stanowiące pożytek dla pszczół aż do jesieni, czyli w okresie, gdy innych kwiatów zaczyna już brakować.

Sadziec plamisty - zastosowanie w ogrodzie

Ta imponująca bylina najładniej prezentuje się na rabatach w kompozycjach naturalistycznych, sadzona pojedynczo lub po 2-3 w grupie. Najlepiej sadzić sadźca z tyłu rabaty, będzie atrakcyjnym tłem dla innych roślin. Można z niego także stworzyć kwitnący szpaler albo 2-metrowy, sezonowy żywopłot. Sadziec dobrze rośnie przy zbiornikach wodnych. Kwiaty można ścinać do wazonu i suszyć. Natomiast pozostawione na roślinie są ciekawą ozdobą zimowego ogrodu.

Sadziec plamisty posadzony w tylnej części rabaty
Fot. depositphotos

Sadziec plamisty - odmiany

W ogrodach najczęściej spotykane są poniższe odmiany sadźca plamistego:

Sadziec plamisty 'Atropurpureum' - posiada intensywnie purpurowoczerwone łodygi oraz wiśniowoczerwone kwiaty. Dorasta do 1,5-2 m wysokości.

Sadziec plamisty 'Album' - ma białe kwiaty, baldachogrona osiągają do 20 cm średnicy a pędy są purpurowe. Dorasta do 2 m wysokości.

Sadziec plamisty 'Gateway' - duże kwiatostany mają różowofioletową barwę, dorasta do 120 cm.

Sadziec plamisty 'Gateway'
Fot. Dawid J. Stang, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Sadziec plamisty 'Red Dwarf' - posiada kwiaty w kolorze różowoczerwonym i dorasta do 120-150 cm wysokości.

Sadziec plamisty 'Riesenschirm' - ma kwiaty w kolorze różowym, docelowa wysokość to ok. 2 m.

Sadziec plamisty 'Phantom' - niska odmiana osiągająca 80 cm wysokości, kwiaty w kolorze purpurowo-różowym.

Sadziec plamisty 'Phantom'
Fot. Salicyna, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Sadziec plamisty 'Glutball' - kwiaty ciemnoróżowe, dorasta do 180 cm wysokości.

Sadziec plamisty - uprawa

Sadziec plamisty nie jest wymagający w uprawie. Potrzebuje przede wszystkim wilgotnego podłoża na słonecznym stanowisku. Gleba powinna być stale wilgotna lub nawet podmokła, żyzna, próchnicza o zasadowym odczynie.

Zapamiętaj!
Sadziec nie toleruje przesuszania, dlatego w czasie upałów należy go podlewać. Na niedostatecznie wilgotnym stanowisku wzrost i kwitnienie rośliny będą mocno osłabione.

Choć pędy sadźca są bardzo wysokie, zazwyczaj nie wymagają podpór i nie pokładają się po deszczu. Wiosną przycinamy pędy sadźca lub wyłamujemy je przy ziemi. Roślina dobrze znosi zimy (strefa mrozoodporności roślin 5) i jest dość odporna na ataki szkodników i choroby.

Sadziec wytwarza kłącza. Im okaz starszy, tym większą powierzchnię zajmuje i może być ekspansywny. Z tego względu czasem może być potrzebne ograniczanie powierzchni przez niego zajmowanej. Można to zrobić poprzez wykopywanie zewnętrznych kłączy lub wkopanie do ziemi bariery ograniczającej rozrastanie się korzeni.

Sadziec plamisty 'Little Joe'
Fot. Dawid J. Stang, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Sadziec rozpoczyna wegetację dość późno, dlatego trzeba być cierpliwym i nie sadzić w tym miejscu innych roślin. Lepiej też nie pobudzać rośliny zbyt wcześnie do wzrostu, gdyż młode pędy mogłyby przemarznąć. Dlatego nie podsypujmy sadźca nawozem azotowym wczesną wiosną. Choć dla wielu innych bylin było by to korzystne, dla sadźca plamistego - niekoniecznie. W przypadku sadźca nawożenie azotowe bezpieczniej zastosować na początku maja. Bardzo dobrze sprawdzi się także naturalny kompost bogaty w substancje organiczne.

Sadziec plamisty - rozmnażanie

Sadźca można rozmnożyć przez podział, wysiew nasion i sadzonki pędowe. Wszystkie te metody można samodzielnie wykonać w ogrodzie, choć najłatwiejsze jest rozmnażanie bylin przez podział.

Rozmnażanie sadźca plamistego przez podział

Rozmnażanie sadźca przez podział karpy wymaga nieco siły i mocnego uderzenia szpadlem, ponieważ kłącza są silne i gęste. Najlepiej wykonać to wczesną wiosną lub ewentualnie późną jesienią. Decydując się na termin jesienny, roślinę należy wcześniej przyciąć, przez co nie będzie mogła zdobić ogrodu zimą.

Rozmnażanie sadźca plamistego przez wysiew nasion

Nasiona sadźca wysiewa się wiosną (wymagają wcześniejszej stratyfikacji), kiełkują po kilku tygodniach, gdy temperatura osiągnie około 20°C. Siewki z kilkoma liśćmi sadzimy do pojemników i utrzymujemy stałą wilgotność podłoża. Drugim terminem wysiewu nasion jest jesień, tuż po zbiorach. Nasiona sieje się od razu do gruntu, zimują w podłożu i kiełkują wiosną. Czasem roślina wysiewa się sama. Warto jednak wiedzieć, że rośliny uzyskane z nasion mogą różnić się od rośliny matecznej.

Rozmnażanie sadźca plamistego za pomocą sadzonek

Sadzonki pędowe sadźca o długości ok. 10-15 cm pobieramy z niekwitnących pędów (koniec maja/czerwiec). Ukorzeniają się w wilgotnym podłożu w czasie ok. 3-4 tygodni.

Monika Chwała

Przeczytaj również:

• Byliny na słońce długo kwitnące
• Kwiaty ogrodowe wieloletnie długo kwitnące
• Byliny wieloletnie długo kwitnące - całe lato i jesienią
• Kwiaty ogrodowe łatwe w uprawie

Opracowano na podstawie:
1. Katalog roślin - drzewa, krzewy byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich, Praca Zbiorowa, Agencja Promocji Zieleni, Warszawa 2016, s. 353;
2. M. Henschke, Późno startują, Działkowiec nr 04/2021, s. 12-13;
3. K. Wróblewska, Jesienne sadźce, Mój piękny Ogród nr 09/2019, s. 47.