Choroby i szkodniki cisów. Dlaczego cis brązowieje i gubi igły?

Cis pospolity (Taxus baccata) i cis pośredni (Taxus x media) to niezwykle popularne gatunki, dobrze sprawdzające się w naszym klimacie. Niestety również często atakowane przez choroby i szkodniki. W efekcie porażenia zdarza się, że cały cis brązowieje i gubi igły. Zobacz jakie choroby cisów są najgroźniejsze i które szkodniki mogą pojawiać się na tym drzewie. Podpowiadamy najlepsze sposoby na zwalczanie chorób i szkodników cisa.

Dlaczego cis brązowieje i gubi igły?
Fot. pixabay

Choroby cisów o podłożu fizjologicznym

Brązowienie cisa niekoniecznie musi znaczyć, że roślina choruje bądź jest atakowana przez szkodniki. Winne mogą być warunki fizjologiczne, które należy wykluczyć, zanim zacznie się stosować preparaty zwalczające patogeny. Czasem wystarczy poprawić warunki uprawy cisa, aby pozbyć się niepożądanych objawów.

Bezśnieżne, mroźne zimy są bardzo niebezpieczne dla cisa. Niesprzyjające warunki pogodowe powodują, że cis nie może pobierać wody z powodu zamarzniętej gleby, a dodatkowo jest wysuszany przez zimne wiatry. Dochodzi wtedy do zaburzenia gospodarki wodnej rośliny, a zjawisko to określa się mianem susza fizjologiczna. W wyniku tego pod koniec zimy i na przedwiośniu cis brązowieje i gubi igły.

Aby zapobiec usychaniu cisów w ciągu suchych zim warto obficie podlać rośliny jesienią, zanim nadejdą pierwsze mrozy. Jeśli jest bardzo sucho, możliwe jest też podlewanie roślin zimą w okresach odwilży, gdy gleba choć częściowo odmarza. Wskazane jest też sciółkowanie gleby pod roślinami, co zapobiegnie utracie wody z podłoża. Idealnym materiałem do podsypywania pod cisami jest kora sosnowa. W przypadku małych egzemplarzy można też osłonić całe rośliny np. stroiszem. Pomocne są też bogate w fosfor i potas nawozy jesienne, które podsypuje się pod rośliny w sierpniu i wrześniu. Pomagają one roślinom przygotować się do zimy (wspomagają drewnienie pędów i zwiększają mrozoodporność roślin).

Również zbyt niski lub zbyt wysoki odczyn pH gleby niekorzystnie wpływa na rozwój cisa. Dlatego warto wiedzieć, że cis najlepiej rośnie w podłożu o lekko kwaśnym odczynie (pH 6,0-6,5). Niewłaściwe nawożenie, a szczególnie przenawożenie prowadzące do zasolenia gleby, może również spowodować brązowienie cisów.

Błędy w nawożeniu: niedobory makro- i mikroelementów
O niepokojące objawy, jak przebarwienia i plamy na liściach, więdnięcie roślin czy zahamowanie ich wzrostu, zazwyczaj podejrzewamy chorobę grzybową lub szkodnika. Często jednak przyczyną mogą być po prostu błędy w nawożeniu i związane z tym niedobory makro- i mikroelementów. Podpowiadamy jak je rozpoznać i co robić aby pomóc roślinom. Więcej...

Choroby grzybowe cisa

W uprawie cisa najczęściej zetknąć się możemy z chorobami grzybowymi takimi jak:

Zgorzel zgnilakowa - objawiająca się gniciem systemu korzeniowego. W efekcie igły cisów przebarwiają się i brązowieją, a z czasem cała roślina więdnie. Na chorych pędach widać nekrozy o brązowo-czerwonej barwie.

Fytoftoroza cisa - atakuje przede wszystkim korzenie rośliny, a efektem tego są zmiany obserwowane na częściach nadziemnych. Zazwyczaj przy podstawie pędu, tuż nad ziemią, widać nekrotyczne zmiany na pędzie. Cisy rosną wolniej, brązowieją, a z czasem całe rośliny zamierają. Przyczyną choroby często jest zbyt ciężkie podłoże oraz zbyt gęste sadzenie roślin. W takich warunkach fytoftoroza z łatwością atakuje różne gatunki iglaste. Rozwojowi choroby sprzyja też wysoka temperatura oraz wysoka wilgotność.

Zwisające wierzchołki pędów cisa mogą wskazywać na szarą pleśń ale równie dobrze może być to uszkodzenie spowodowane przez późnowiosenny przymrozek (zdjęcie wykonane w maju)
Fot. Erazm, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Szara pleśń - choroba objawiająca się w postaci szarego, pylącego nalotu na igłach i pędach oraz powstawaniu wodnistych, zlewających się plam. Zarodniki grzyba zimują w glebie na martwych zainfekowanych częściach roślin, a objawy tej choroby cisów pojawiają się zazwyczaj wiosną lub w drugiej połowie lata. W okresie intensywnego wzrostu pędów ich wierzchołki brązowieją i lekko się wyginają. Są to piersze, dość charakterystyczne objawy pojawienia się szarej pleśni na cisach. Warunki sprzyjające pojawieniu się tej choroby to wysoka temperatura i wilgotność. Szara pleśń zazwyczaj atakuje też wiele innych roślin ogrodowych.

Zamieranie pędów cisa - to infekcja prowadząca do brązowienia i opadania igieł cisa. Nekrotyczne plamy pojawiają się zwykle na wierzchołkach pędów i przesuwają się stopniowo coraz niżej. Jesienią na chorych gałęziach można zauważyć małe czarne punkty, które są owocnikami grzyba wywołującego tę chorobę.

Zwalczanie chorób cisów

Po zauważeniu pierwszych brązowiejących pędów na cisach, należy je wyciąć aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji. Całe rośliny warto opryskać naturalnym preparatem Biosept Active, który uodparnia rośliny na choroby i stymuluje ich wzrost, co przyspieszy regenerację uszkodzonych tkanek.

Wskazany jest też oprysk i podlanie rośliny biologicznym preparatem grzybobójczym Polyversum WP, który skutecznie leczy rośliny porażone fytoftorozą i szarą pleśnią. Oba te środki można stosować zapobiegawczo oraz po zauważeniu objawów choroby na pędach cisa.

Ze względu na odmienny sposób działania nie należy jednak Bioseptu i Polyversum WP stosować jednocześnie (wybierzmy jeden z nich, a drugi zastosujmy nie wcześniej jak po odczekaniu co najmniej 2 tygodni).

Jeśli zaistnieje konieczność użycia silniejszego środka grzybobójczego, warto sięgnąć po fungicyd Scorpion 325 SC, który poradzi sobie ze wszystkimi wymienionymi chorobami cisa. Preparat ten ma bardzo szerokie zastosowanie i pozwala zwalczać większość chorób grzybowych na ogrodowych iglakach.

Szkodniki cisa

Poza chorobami, wszystkie gatunki cisów są też atakowane przez szkodniki. Poniżej wymieniamy najważniejsze z nich.

Misecznik cisowiec - jest to szkodnik, którego larwy żerują na spodniej stronie igieł, a dorosłe samice na korze młodych pędów, z których wysysają soki. Żerowaniu misecznika na cisie towarzyszy wydzielanie lepkiej substancji, tak zwanej rosy miodowej. Oblepione nią igły stanowią pożywkę do rozwoju grzybów sadzakowych, w wyniku czego pędy cisa pokrywają się lepką, czarną substancją.

Misecznik cisowiec
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Gdy zauważymy, że pędy cisa opanował misecznik cisowiec, należy wykonać oprysk naturalnym preparatem olejowym Emulpar 940 EC. Oprysk warto powtórzyć po około 2 tygodniach. Jeśli to nie wystarczy, można sięgnąć po chemiczne opryski owadobójcze, takie jak Karate Gold oraz Mospilan 20 SP.

W kolejnych sezonach warto zapobiegać pojawianiu się misecznika na cisach wykonując opryski olejowe na przedwiośniu. Niszczą one formy zimujące na roślinie. Do tych oprysków nadaje się wymieniony wyżej Emulpar 940 EC oraz Treol 770 EC.

Wielkopąkowiec cisowy - szkodnik ten występuje głównie na starych, wieloletnich okazach cisów. Pojawia się wewnątrz pąków i prowadzi do ich nabrzmiewania i obumierania, a także zniekształca igły. Wielkopąkowiec cisowy zimuje wewnątrz pąków, które wiosną opuszcza i żeruje na igłach. W maju wchodzi do nowo utworzonych pąków, gdzie żeruje i rozmnaża się do późnej jesieni. Gałązki z nabrzmiałymi pąkami należy usuwać. Dawniej zalecano też wykonywanie oprysków w kwietniu, w okresie rozprzestrzeniania się tego szpeciela. Niestety obecnie brak jest środków ochrony roślin zarejestrowanych do zwalczania szpecieli na roślinach ozdobnych.

Opuchlak pstrokacz - ten wyjątkowo uciążliwy szkodnik występuje nie tylko na cisach. Uszkadza igły wygryzając w nich dziury. Często też chrząszcze ogryzają korę w okolicy szyjki korzeniowej. Dorosłe osobniki powodują uszkodzenia nad powierzchnią ziemi, natomiast larwy żerują pod powierzchnią ziemi powodując liczne uszkodzenia systemu korzeniowego. Aby zwalczyć opuchlaki na cisie należy sięgnąć po preparat Mospilan 20 SP.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Bloom A., Iglaki. Ozdoba ogrodu. Elipsa, Warszawa, 2002;
2. Skoczylas I., Fytoftoroza cisu w Magnolia 1/2016 s. 33;
3. Masternak H., Co atakuje iglaki w Magnolia 12/2017 s. 52.

Przeczytaj również:

Cięcie cisa pospolitego. Jak i kiedy przycinać cisy?
Cięcie cisa pospolitego powinno być prowadzone regularnie, aby roślina prawidłowo się zagęszczała i wyglądała okazale. Zobacz jak i kiedy przycinać cisy, aby wyglądały zdrowo i reprezentacyjnie! Więcej...

Choroby i szkodniki iglaków
Choroby i szkodniki najczęściej atakują rośliny zaniedbane ale mogą porażać też iglaki właściwie pielęgnowane. Zobacz co zrobić gdy występuje opadanie lub brązowienie igieł, na iglakach pojawiają się przebarwienia lub zniekształcenia pędów, zauważymy szkodniki iglaków takie jak mszyce czy przędziorek. Więcej...

Czy cis jest trujÄ…cy?
Zanim zdecydujemy się na uprawę cisów w ogrodzie, warto sprawdzić czy cis jest trujący, a jeśli tak, to dla kogo roślina ta może być groźna. Zobacz u kogo cis może wywołać zatrucie i jakie są objawy zatrucia cisem. Podpowiadamy też jak uniknąć zatrucia tą rośliną. Więcej...