Czy cis jest trujący?

Cisy to iglaste drzewa lub krzewy, które doskonale sprawdzają się w formie strzyżonych żywopłotów. Jesienią na gałązkach cisów dojrzewają różowoczerwone nibyjagody, które pięknie kontrastują z głęboką zielenią igieł. Zanim jednak zdecydujemy się na uprawę cisów, warto sprawdzić czy cis jest trujący, a jeśli tak, to dla kogo roślina ta może być groźna. Zobacz u kogo cis może wywołać zatrucie i jakie są objawy zatrucia cisem. Podpowiadamy też jak uniknąć zatrucia tą rośliną.

Czy cis jest trujący?
Fot. ©PoradnikOgrodniczy.pl

Trujące właściwości cisa

Cisy (Taxus) to jedne z najbardziej trujących roślin drzewiastych na świecie. Wszystkie części cisa, z wyjątkiem różowego miąższu osnówki nasienia, zawierają bardzo silne toksyny, takie jak taksyna, taksycyna, taksol i glikozydy cyjanogenne. Te toksyczne substancje są bardzo szybko wchłaniane z przewodu pokarmowego, a pierwsze objawy zatrucia cisem pojawiają się już po 30-90 minutach od spożycia igieł lub nasion cisa. Obecne w soku cisów toksyny są niebezpieczne dla ludzi, wielu zwierząt hodowlanych (m.in. dla koni), a także dla psów i kotów. Są one aktywne nawet po obumarciu części lub całej rośliny. Oznacza to, że ścięte gałązki, opadłe igły i nibyjagody cisa również mogą być przyczyną zatrucia. Najwięcej toksyn znajduje się w igłach (szczególnie zimą) i nasionach cisa.

W przeszłości zdarzały się wypadki śmiertelnych zatruć cisem wśród ludzi. Najczęściej dochodziło do nich przypadkiem w wyniku rozgryzienia i połknięcia nibyjagód razem z trującym nasieniem (wystarczą zaledwie trzy, aby doszło do poważnych komplikacji). Aby aktywować niebezpieczne trucizny obecne w soku cisów, konieczne jest przeżucie ich części (np. igieł lub nasion). W przypadku połknięcia nasiona lub kilku igieł cisa w całości, może nie dojść do zatrucia, a jedynie do podrażnienia żołądka lub jelit.

Trujące rośliny ogrodowe
Wiele popularnych roślin ozdobnych wytwarza substancje chemiczne odpowiedzialne za ich trujące właściwości. Oczywiście zazwyczaj nic nam grozi, o ile takiej trującej rośliny nie zjemy, choć niektóre z nich mogą podrażniać już po zwykłym kontakcie ze skórą. Oto najczęściej występujące w ogrodach rośliny trujące. Zobacz jak mogą Ci zaszkodzić i jak się ustrzec przed ewentualnym zatruciem! Więcej...

Na zatrucie cisem przede wszystkim narażone są dzieci, które łatwo ulegają pokusie spróbowania atrakcyjnie wyglądających nibyjagód. Sama różowa osnówka nasion cisa jest całkowicie bezpieczna i jadalna, jednak nie warto ryzykować jej spożywania ze względu na ryzyko przedostania się trujących części rośliny.

Zapamiętaj! Cis jest trujący ale tylko w przypadku spożycia części rośliny. Cisy nie wykazują zaś żadnych trujących czy szkodliwych właściwości w stosunku do osób, przebywających w ich pobliżu. Rośliny te zatem można uprawiać w ogrodach, pilnując jednak aby ich części nie zjadły dzieci czy zwierzęta domowe.

Objawy zatrucia cisem

Toksyny znajdujące się w soku cisa działają na serce i ośrodkowy układ nerwowy, porażają układ oddechowy, uszkadzają nerki i działają drażniąco na układ pokarmowy. Pierwsze objawy zatrucia cisem obejmują nudności, wymioty z pianą, silny ból brzucha i biegunkę, która zwykle jest gwałtowna. Niekiedy objawy ze strony przewodu pokarmowego nie występują w ogóle lub są na tyle delikatne, że mogą nie zostać skojarzone z zatruciem. Późniejsze objawy zatrucia cisem, czyli zawroty głowy, odurzenie, senność, najpierw przyspieszony, a potem zwolniony oddech, pojawiają się po około 2-3 godzinach od momentu zatrucia. Brak odpowiedniej i szybkiej pomocy medycznej prowadzi do utraty przytomności, drgawek, uszkodzenia nerek, zaburzeń czynności serca, aż do zatrzymania oddychania, a w konsekwencji do śmierci. Objawy zatrucia cisem są podobne u ludzi i zwierząt.

Ścięte gałązki, opadłe igły i nibyjagody cisa również mogą być przyczyną zatrucia
Fot. depositphotos

Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia cisem

Obecnie nie ma żadnego antidotum na trucizny zawarte w soku cisów. O przebiegu leczenia decyduje czas, jaki upłynął od momentu zatrucia. Jeśli podejrzewamy możliwość spożycia trujących części cisa przez dziecko, kota, psa lub inne zwierzę należy bezzwłocznie zgłosić się do szpitala lub przychodni weterynaryjnej. Pierwsza pomoc przy zatruciu cisem polega na wywołaniu wymiotów, wykonaniu płukania żołądka lub podaniu środków przeczyszczających, w celu jak najszybszego usunięcia trucizn z przewodu pokarmowego.

Jak uniknąć zatrucia cisem?

Cisy, mimo tego, że są bardzo niebezpieczne, pozostają pięknymi roślinami, które warto uprawiać w ogrodach i parkach. Aby uniknąć ryzyka zatrucia cisem, możemy posadzić w ogrodzie męskie odmiany zarówno cisa pospolitego, np. 'Hilli' czy 'David', jak również cisa pośredniego, np. 'Brownii' czy 'Hatfieldii' (cisy są roślinami dwupiennymi), na których nie rozwijają się nibyjagody. Bardzo ważne jest przestrzeganie dzieci przed spożywaniem nieznanych owoców oraz skuteczne ograniczanie dostępu nie tylko do cisów, ale wszystkich trujących roślin w ogrodzie.



mgr inż. Agnieszka Lach

Opracowano na podstawie: W. Haratym, E. Weryszko-Chmielewska, A. Matysik-Woźniak, Rośliny drzewiaste o właściwościach toksycznych, Alergoprofil 2013, Vol. 9, Nr 3, str. 11; K. Kula, S. Rojek, W. Klementowicz, M. Kłys, T. Konopka, Analiza alkaloidów cisa pospolitego w materiale biologicznym z zastosowaniem metod chromatograficznych, Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii, 2009, Nr 4, str. 279-284; M. Łuksik-Głębocka, A. Sieńko, D. Klimaszyk, W. Mańkowski, Skuteczne zastosowanie stymulacji endokawitarnej w leczeniu zaburzeń przewodnictwa i rytmu serca w przebiegu zatrucia cisem pospolitym, Przegląd Lekarski 2007 / 64 / 4-5, str. 298-300.

Przeczytaj również:

Czy tuja jest trująca?
Ostatnio w internecie pojawiło się sporo ostrzeżeń o trujących właściwościach tui. Wywołało to zaniepokojenie, bo tuje powszechnie są sadzone w ogrodach. Postanowiłem odnieść się do tych szokujących doniesień, uspokoić Was i nieco bardziej obiektywnie spojrzeć na ewentualne trujące właściwości tui. Więcej...

Cięcie cisa pospolitego. Jak i kiedy przycinać cisy?
Cięcie cisa pospolitego powinno być prowadzone regularnie, aby roślina prawidłowo się zagęszczała i wyglądała okazale. Zobacz jak i kiedy przycinać cisy, aby wyglądały zdrowo i reprezentacyjnie! Więcej...

Trujące rośliny doniczkowe. Czy masz je w domu?
Wiele popularnych roślin doniczkowych, które podziwiamy za ich piękne liście i kwiaty, to niestety również rośliny trujące dla człowieka. Oto 10 najczęściej spotykanych w naszych domach trujących roślin doniczkowych, które mogą nam zagrażać. Sprawdź czy nie masz w domu rośliny z tej listy! Więcej...