Rośliny owadożerne domowe

Rośliny owadożerne są wyjątkowymi przedstawicielami flory - żywią się owadami i są wyposażone w specjalne mechanizmy ich wabienia i chwytania. Mimo wysokich wymagań uprawowych, wiele osób próbuje swoich sił w hodowli tych użytecznych i dekoracyjnych roślin. Przedstawiamy najpopularniejsze rośliny owadożerne domowe, często spotykane w uprawie doniczkowej, takie jak: muchołówka amerykańska, dzbanecznik, rosiczka i kapturnica.

Rośliny owadożerne domowe - muchołówka i kapturnica
Fot. depositphotos

Rośliny owadożerne żywią się różnymi owadami, a nawet małymi zwierzętami. W naturze występuje ponad 600 gatunków drapieżnych roślin - głównie w tropikalnych rejonach Ameryki, Azji, Afryki i Australii. W procesie ewolucji dostosowały się one do warunków środowiskowych i zaczęły łapać żywe organizmy i trawić je, aby pozyskać składniki pokarmowe. Są wyposażone w pułapki, do których wabią ofiarę słodkim nektarem lub przyjemnym zapachem.

Najczęściej spotykane w uprawach domowych gatunki roślin owadożernych to: rosiczka, muchołówka amerykańska, dzbanecznik i kapturnica.

Rośliny owadożerne domowe - rosiczka

Rosiczka (Drosera) to rodzaj roślin należący do rodziny rosiczkowatych (Droseraceae). Zaliczamy do niego ok. 150 gatunków występujących prawie na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Naturalne środowisko rosiczek to jałowe torfowiska.

Rosiczki to najbardziej popularne rośliny owadożerne domowe. Te drapieżne rośliny osiągają maksymalnie 10 cm wysokości, a ich pędy nie przekraczają 30 cm długości. Kwiaty barwy białej lub czerwonej tworzą kłosowate kwiatostany. W zależności od odmiany rosiczki kwitną od marca do sierpnia.

Rosiczka okrągłolistna - Drosera rotundifolia
Fot. depositphotos

Liście rosiczek tworzą gęsta rozetę lub luźne kępy. Mogą mieć od jednego do kilkunastu centymetrów długości. Ich górna powierzchnia pokryta jest jaskrawo wybarwionymi rzęskami, które wydzielają krople lepkiej cieczy wabiące ofiary. Krawędzie liścia po uchwyceniu stworzenia zamykają się wokół niego. Enzymy znajdujące się w cieczy produkowanej przez rzęski odpowiadają za trawienie ofiary.

Rosiczki najlepiej rosną w kwaśnym, przepuszczalnym i stale wilgotnym podłożu. Preferują stanowisko jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione i temperaturę otoczenia 18-25°C, zaś zimą znacznie niższą, oscylującą w granicach 8-12°C.

Muchołówka amerykańska - Dionaea muscipula
Fot. pixabay

Rośliny owadożerne domowe - muchołówka amerykańska

Muchołówka amerykańska (Dionaea muscipula) należy do rodziny rosiczkowatych (Droseraceae) i jest blisko spokrewniona z wymienioną wcześniej rosiczką. W środowisku naturalnym muchołówka amerykańska występuje jedynie na bagnach Karoliny Północnej i Południowej.

Jest to niewielka roślina owadożerna (osiąga zaledwie do 10 cm wysokości), mająca czasem pokrój płożący. Tworzy rozetę liści wyrastających z silnie skróconego, bulwiastego kłącza. Jej pułapka składa się z dwóch połówek w kształcie muszli z długimi włoskami na brzegach. W środku każdej połówki znajdują się mikroskopijne włoski, które wytwarzają sygnał elektryczny.

Muchołówka amerykańska - Dionaea muscipula
Fot. pixabay

Ofiara tej rośliny owadożernej jest wabiona przez jasne wnętrze otwartej pułapki. Jeśli dotknie włosków dwa razy w krótkim czasie, wewnątrz rośliny rozpoczyna się aktywny ruch soków i pułapka zatrzaskuje się w ułamku sekundy, zamykając ofiarę w środku. Trawienie trwa około 2 tygodni i po tym czasie pułapka otwiera się ponownie.

Muchołówka zakwita wiosną, wytwarzając bardzo ładne, śnieżnobiałe kwiaty na długich szypułkach. Kwitnienie jest bardzo wyczerpujące dla rośliny i kwiaty powinny być pozostawiane tylko wtedy, gdy chcemy pozyskać nasiona.

Muchołówka amerykańska, hodowana jako roślina owadożerna domowa, występuje w wielu odmianach różniących się kolorami oraz wielkością pułapek.

Muchołówka - zatrzaśnięta pułapka z owadem wewnątrz
Fot. Jan Rehschuh, Domena Publiczna, Wikimedia Commons

Muchołówka wymaga podłoża kwaśnego o odczynie pH 3,5 - 4,5. Ziemia do uprawy muchołówki powinna być uboga w składniki odżywcze i stale wilgotna. Do podlewania używamy wody odstałej i miękkiej, najlepiej deszczówki. Do prawidłowego funkcjonowania muchołówka wymaga dużej ilości słonecznego światła. Gdy światła jest za mało, ta owadożęrna roślina nie otwiera swoich pułapek. Najlepsza dla niej jest temperatura pokojowa i zaciszne, wolne od przeciągów stanowisko.

W uprawie domowej muchołówki nie stosujemy tradycyjnych nawozów dla roślin. Jeśli chcemy ją dokarmić, dostarczmy jej żywego pająka, muchę czy komara. Chociaż roślina powinna sobie poradzić i bez naszej pomocy.

Rośliny owadożerne domowe - dzbanecznik

Dzbanecznik (Nepenthes) to pnącze, które w naturze potrafi osiągnąć do kilkudziesięciu metrów długości. W uprawie doniczkowej dzbaneczniki osiągają długości 2 m i mogą być uprawiane przy podporach lub w wiszących donicach. Znanych jest około 130 gatunków dzbaneczników, występujących głównie w południowo-wschodniej Azji.

Dzbanecznik - Nepenthes
Fot. depositphotos

Gatunek ten urzeka dekoracyjnymi pułapkami w kształcie wydłużonych dzbanków, które wydzielają słodki nektar. Dzbanki wyglądają jak ogromne kwiaty pokryte mozaikowatymi wzorami w różnych jaskrawych odcieniach czerwieni, bieli i zieleni.

Wnętrze dzbanka jest częściowo wypełnione płynem zawierającym enzymy trawienne. Po wejściu do środka złapany owad nie może się wydostać. Nektar wydzielany jest na górze dzbanka, przy samej pokrywce, na specjalnej obręczy. W czasie deszczu brzegi pokrywają się cienką, śliską warstwą. Ponadto, sam dzbanek jest pokryty wewnątrz warstwą wosku, co uniemożliwia ofierze wydostanie się na zewnątrz. Wewnątrz, owady są przytrzymywane przez ostre włoski. Proces trawienia ten trwa do pięciu dni. Każdy dzbanek spełnia swoją funkcję przez około 1 miesiąc. Głównym przysmakiem dzbaneczników w przyrodzie są mrówki.

Dzbanecznik - Nepenthes
Fot. pixabay

Dzbaneczniki potrzebują podłoża wilgotnego i kwaśnego (pH 3,5 - 5,0). Stanowisko musi być pełne rozproszonego światła i zaciszne. Temperatura otoczenia nie może spadać poniżej 15°C. Woda do polewania tych roślin owadożernych powinna być miękka i nie zawierać wapnia. Nawozimy roślinę w zimnych porach roku, kiedy nie ma owadów, rozcieńczając nawóz do storczyków trzykrotnie. Nawozy powinny być stosowane tylko do polewania dojrzałych okazów. Choć dzbaneczniki najlepiej rozwijają się w terrariach, można już spotkać odmiany przystosowane do uprawy w mieszkaniach.

Rośliny owadożerne domowe - kapturnica

Kapturnica (Sarracenia) w naturze często spotykana jest W Ameryce Północnej i Azji. Istnieje duża liczba gatunków z rodzaju kapturnic. Ich liście zrastają się na kształt wysokich dzbanów, dorastających nawet do 100 cm wysokości. Pięknie wybarwione stanowią niezwykłą dekorację. Owady, zwabione zapachem, dostają się do środka i nie mogą się już wydostać z cieczy pełnej enzymów trawiennych. Ozdobą tych roślin owadożernych są także duże kwiaty osadzone na długich ogonkach pojawiające się wiosną.

Kapturnica - Sarracenia
Fot. depositphotos

Kapturnice najlepiej rosną w podłożu będącym mieszanką torfu, piasku i ziemi liściowej w proporcji 2:1:1. Preferują stanowisko jasne i temperaturę otoczenia 18-23°C. Zimą należy zapewnić im znacznie niższą temperaturę w przedziale 4-10°C. Rośliny nawadniamy nalewając do podstawka miękkiej wody. Wilgotność powietrza panująca na co dzień w naszych domach (40-70%) jest absolutnie wystarczająca dla kapturnic.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. Zboińska M., Niezwykły sposób pozyskiwania azotu przez rośliny mięsożerne w Edukacja Ekologiczna 2/2017 s. 10-19
2. Courtier J., Clarke G., Kwiaty w domu, Reader’s Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa, 1998, s. 171, 77, 180.

Przeczytaj również:

Ciekawe rośliny egzotyczne
Bezkolczasty kaktus, z którego produkowano narkotyki, bambus, który urósł ponad 1 m w ciągu doby i owoce, które smakują jak lody. To tylko niektóre ciekawe rośliny egzotyczne, które warto poznać. Więcej...

Cibora zmienna, papirus doniczkowy. Odmiany, uprawa, wymagania
Cibora zmienna, określana też jako papirus doniczkowy, to dość łatwa w uprawie roślina, rosnąca w swoim naturalnym środowisku na terenach podmokłych. Egzotycznego wyglądu nadają jej bladozielone, trawiaste liście, które rozchodzą się promieniście z wierzchołków łodyg. Więcej...

Trujące rośliny doniczkowe. Czy masz je w domu?
Wiele popularnych roślin doniczkowych, które podziwiamy za ich piękne liście i kwiaty, to niestety również rośliny trujące dla człowieka. Oto 10 najczęściej spotykanych w naszych domach trujących roślin doniczkowych, które mogą nam zagrażać. Więcej...