Papaja, melonowiec właściwy. Właściwości i uprawa w doniczce

Papaja (Carica papaya), czyli melonowiec właściwy, to bylina o dużych i wyjątkowo smacznych owocach. Dobrze rośnie nie tylko w środowisku naturalnym, ale także w mieszkaniu. Poznaj właściwości odżywcze i zdrowotne owoców papai oraz przekonaj się jak wygląda uprawa papai w doniczce. Podpowiadamy co robić aby melonowiec właściwy zdrowo rósł i obficie owocował!

Papaja, melonowiec właściwy - Carica papaya
Fot. pixabay

Jak wygląda melonowiec właściwy?

Melonowiec właściwy jest rośliną z rodziny melonowcowatych (Caricaceae). Był znany Indianom z Ameryki Środkowej i Południowej na długo przed przybyciem Europejczyków. Obecnie drzewa papai uprawia się we wszystkich krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym.

Roślina ma prostą łodygę osiągającą w stanie naturalnym do 10 m wysokości, która jest zwieńczona pękiem dużych, głęboko powcinanych liści osadzonych na długich ogonkach. Kwiaty papai są lejkowate, pachnące, kremowe lub żółte.

Owoce papai przypominają gruszkę, są duże i pomarańczowe. Dojrzałe owoce mają miąższ o maślanej konsystencji, aromatyczny i bursztynowożółty. Wewnątrz owocu znajdują się czarne nasiona, które również są jadalne. Prawie wszystkie części rośliny są wykorzystywane w kuchni i medycynie, a łodygi i kora są używane jako surowiec do produkcji lin.

Kwiaty melonowca właściwego, czyli papai
Fot. pixabay

Papaja - właściwości odżywcze i zdrowotne

Owoce papai są niskokaloryczne. Papaja jest nie tylko smaczna, ale też idealna dla osób na diecie odchudzającej - 100 g owocu to tylko 39 kcal.

Wartość odżywcza owoców papai jest bardzo wysoka: zawierają dużo cukrów i błonnika, szereg witamin: A, C, E, B, E, K oraz minerałów: wapń, potas, żelazo, magnez, mangan, miedź i fosfor.

Owoce papai, melonowca właściwego
Fot. pixabay

Właściwości zdrowotne papai są wykorzystywane w leczeniu wielu dolegliwości, przy czym zastosowanie mają zarówno liście, nasiona, łodygi jak i owoce.

Świeży owoc melonowca właściwego ma zastosowanie jako środek napotny, moczopędny i antyseptyczny i pobudzający apetyt. Składniki zawarte w papai pomagają w trawieniu, zmniejszają stany zapalne, wspomagają funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, odpornościowego i pokarmowego. Dobroczynne właściwości papai są wykorzystywane w leczeniu choroby Alzheimera, astmy, miażdżycy i cukrzycy.

Ze względu na wysoką zawartość witaminy A i karotenoidów papaja może zapobiegać zaćmie i zwyrodnieniu plamki żółtej. Sok z papai spowalnia rozwój nowotworów i może być stosowany w leczeniu wczesnych stadiów raka. Pasta z owoców jest stosowana zewnętrznie do leczenia ran i oparzeń skóry. Nasiona papai mają właściwości antybakteryjne i zapobiegają chorobom nerek.

Owoce papai, melonowca właściwego
Fot. pixabay

Ekstrakty z owoców papai są wykorzystywane także w kosmetyce. Z uwagi na zawarte w nich enzymy używane są do usuwania martwych komórek naskórka. Papaja ma również właściwości zapobiegające starzeniu się skóry, rozjaśniające oraz chroni przed promieniowaniem UV.

Papaja - jak jeść

Jeśli chcesz zjeść owoc papai zaraz po zakupie, wybierz papaję nieco miękką w dotyku o czerwonopomarańczowej skórce. Owoce z żółtymi plamkami potrzebują kilku dni, aby dojrzeć. Takie owoce należy zawinąć w papierowe torebki, aby dojrzały. Należy trzymać je z dala od źródeł ciepła, ponieważ prowadzi to do gnicia owoców, a nie do ich dojrzewania.

W pełni dojrzałą papaję można przechowywać w lodówce w plastikowej torbie przez maksymalnie tydzień. Gdy stanie się zbyt miękka, można ją zamrozić.

Owoce i sok z papai
Fot. pixabay

Najczęściej owoce papai spożywa się świeże, po obraniu ze skórki. Z owoców w pełni dojrzałych można też zrobić nadzienie do ciast, galaretkę lub dodać je do koktajlu. Niedojrzały owoc bardziej przypomina warzywo i jest spożywany po obróbce termicznej. Bywa duszony, smażony i używany jako dodatek do dań, sałatek i sosów. Po upieczeniu owoc wydziela aromat świeżego chleba, dlatego też nazywany jest owocem chlebowym.

Sok z papai ma nie tylko przyjemny smak, ale także ciekawą właściwość - zmiękcza najtwardsze nawet mięso. Z tego powodu w wielu krajach uważany jest za niezbędny składnik marynat.

Jadalne są owoce, pestki, jak i liście papai
Fot. pixabay

Nasiona papai mają pikantny smak i mogą zastąpić czarny pieprz. W niektórych krajach azjatyckich spożywa się również młode liście papai. Gotuje się je na parze i podaje jako dodatek do dań lub sałatek.

Papaja, melonowiec właściwy - uprawa w doniczce

Sadzonki papai można pozyskać z nasion, które dosyć szybko kiełkują. Nasiona trzeba najpierw oczyścić z miąższu, a na dzień przed wysianiem namoczyć w wodzie. Następnie nasiona melonowca właściwego wysiewamy w skrzynce wypełnionej ziemią do siewu nasion i przykrywamy szkłem lub folią, tak by zapewnić 21-24°C. Poza temperaturą ważnym czynnikiem warunkującym kiełkowanie i wzrost sadzonek jest duża ilość słonecznego światła.

Sadzonka papai uzyskana z siewu nasion
Fot. pixabay

Jeżeli zależy nam na uzyskaniu owoców, doniczkę z papają ustawiamy w słonecznym i ciepłym miejscu o temperaturze ok. 24°C latem i 18-24°C zimą. Jeśli roślinie brakuje światła, należy ją doświetlić lampami LED do roślin. Hodowana do celów ozdobnych papaja poradzi sobie nawet w półcieniu. Latem można wystawić papaję na zewnątrz.

Uwaga!
Chociaż papaja lubi świeże powietrze i regularną wentylację, należy uważać, aby w chłodnych miesiącach nie narazić jej na przeciągi - wystarczy kilka minut zimnego powiewu, aby wszystkie liście zwiędły.

Melonowca właściwego podlewamy codziennie, żeby utrzymać stale wilgotne podłoże. Aby nie dopuścić do gnicia korzeni podlewanie powinno być oszczędne, a doniczka wyposażona w warstwę drenażową i otwory do odprowadzania nadmiaru wody. Papaja dobrze reaguje na regularne zraszanie miękką wodą. W okresie zimowym ograniczamy podlewanie i zraszanie.

Ponieważ papaja szybko rośnie, konieczne jest jej dokarmianie. Co 2 tygodnie zasilamy melonowca uniwersalnymi nawozami dla roślin doniczkowych. W okresie kwitnienia warto zmienić nawóz na taki o zwiększonej zawartości fosforu i potasu, przeznaczony dla roślin kwitnących. Papaja dobrze reaguje na nawożenie organiczne np. biohumusem, który można stosować naprzemiennie z nawozem mineralnym. W okresie jesienno-zimowym nie ma potrzeby nawożenia roślin.

Papaja owocująca w ogrodzie
Fot. pixabay

Papaja, melonowiec właściwy - owocowanie

Żeby papaja mogła owocować, konieczne jest posiadanie samopłodnej rośliny lub dwóch egzemplarzy - męskiego i żeńskiego. Jeżeli nie wystawiamy roślin na zewnątrz najlepiej jest zapylać je ręcznie.

W warunkach domowych ilość i wielkość wyhodowanych owoców będzie mniejsza niż w naturalnych siedliskach. Otrzymamy zaledwie kilka owoców o długości 20-25 cm.

Owoce papai dojrzewają późnym latem i wczesną jesienią. Bardzo ważne jest, aby nie spieszyć się ze zbiorem, żeby owoce w pełni dojrzały, a ich mleczny sok stał się wodnisty i stracił swoje szkodliwe właściwości.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. J. Courtier, G. Clarke G., Kwiaty w domu, Reader’s Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa, 1998, s. 152;
2. J. Zielonka-Brzezicka, L. Synowiec, A. Nowak, A. Klimowicz, Wybrane owoce jako źródło cennych składników stosowanych w kosmetologii w Postępy Fitoterapii 18/ 2017, s. 126-131;
3. A. Amanat, D. Sankar, M. Waly, M. Essa, Nutritional and Medicinal Values of Papaya (Carica Papaya L.) w Nova Science Publishers 2011 s. 307-324;
4. M.Leitão, T. Ribeiro, P.A. García, L. Barreiros, P. Correia, Benefits of Fermented Papaya in Human Health w Foods 11/2021, s.13-15.

Przeczytaj również:

Rośliny doniczkowe o ozdobnych owocach
10 najciekawszych roślin o ozdobnych owocach, które możesz uprawiać w domu. Niektóre z ich owoców są też jadalne! Omawiamy wymagania co do uprawy oraz najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne. Więcej...

Ananasowate rośliny doniczkowe
Najciekawsze gatunki doniczkowych roślin ananasowatych do uprawy w domu. Wyjaśniamy, jakie są wymagania i zasady uprawy roślin ananasowatych w pomieszczeniach, a także sprawdzone sposoby na ich rozmnażanie. Więcej...

Psianka koralowa - odmiany, uprawa, rozmnażanie
Psianka koralowa to urocza roślina doniczkowa tworząca w okresie jesienno-zimowym atrakcyjne owoce w postaci niedużych czerwonych lub pomarańczowych kuleczek. Zobacz jak wygląda domowa uprawa psianki. Więcej...