Liczi chińskie - właściwości, uprawa z pestki

Liczi chińskie to tropikalny, soczysty owoc o słodkim smaku. Właściwości owocu liczi oraz jego dietetyczna wartość sprawiają, że liczi staje się coraz bardziej popularne na całym świecie. Poznaj zdrowotne, odżywcze i kosmetyczne właściwości liczi chińskiego oraz sposoby na wykorzystanie tego wartościowego owocu. Wyjaśniamy także czy możliwa jest uprawa liczi z pestki oraz jak rośnie liczi hodowane w domu.

Liczi chińskie - Litchi chinensis
Fot. Peggy Greb, USDA ARS, Public domain, Wikimedia Commons

Liczi chińskie - pochodzenie

Liczi chińskie (Litchi chinensis), zwane także śliwką chińską, to tropikalne drzewo z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae). Liczi pochodzi z południowych Chin, a obecnie jest uprawiane także w Indiach, Azji, Ameryce Południowej i Północnej oraz w Australii. Rosnącą popularność liczi zawdzięcza swoim właściwościom zdrowotnym i odżywczym.

Liczi chińskie - właściwości

Ze względu na swoje właściwości liczi znalazło zastosowanie w medycynie, przemyśle spożywczym oraz kosmetycznym.

Już od starożytności znane są właściwości odżywcze i zdrowotne liczi chińskiego. Smakowity owoc liczi zawiera tylko 66 kalorii w 100 g, ale ze względu na dużą zawartość cukrów prostych nie jest polecany osobom na diecie oraz cukrzykom. Swoje właściwości odżywcze liczi zawdzięcza wysokiej zawartości błonnika, kwasów organicznych, witamin: B, C, E i K oraz mikroelementów.

Liczi chińskie - Litchi chinensis
Fot. depositphotos

Liczi cenione jest za swoje właściwości lecznicze: przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i wzmacniające. Zawartość proantocyjanidyn i związków polifenolowych pozwala wykorzystać właściwości liczi w profilaktyce chorób serca, nowotworów oraz wątroby.

Warto wiedzieć!
Owoce liczi, choć są cenione za swoje właściwości odżywcze i zdrowotne, mogą być także niebezpieczne dla zdrowia. Zarówno owoce, zwłaszcza niedojrzałe, jak i nasiona liczi zawierają toksyczne związki - hipoglicynę A i metylenocyklopropyloglicynę - które mogą powodować ostrą hipoglikemię. Dla osób osłabionych, niedożywionych oraz dla małych dzieci liczi może okazać się trujące.

Cenione są także właściwości kosmetyczne liczi. Kwasy zawarte w owocach złuszczają, zmiękczają i nawilżają skórę, zaś witamina C spowalnia procesy starzenia.

Co można zrobić z liczi?

Dojrzały owoc liczi można z łatwością obrać ze skórki, a soczysty miąższ jeść na surowo lub po obróbce termicznej. Znajdująca się w środku owocu duża pestka nie nadaje się do jedzenia, ale nie należy jej pochopnie wyrzucać - można spróbować z wyhodować liczi z pestki!

Jeśli skórka nie odchodzi od miąższu to znak, że liczi nie jest wystarczająco dojrzałe. Niedojrzałe liczi ma właściwości trujące, więc najlepiej go nie spożywać. Owoce liczi dojrzewają wyłącznie na drzewie, więc ich dłuższe przechowywanie nie sprawi, że staną się z czasem przydatne do spożycia.

Dojrzały owoc liczi chińskiego
Fot. pixabay

Niestety owoce liczi są nietrwałe, najlepiej przechowywać je w temperaturze pokojowej do 2-3 dni i do tygodnia w lodówce. Ciemna, brązowawa skórka i żółtawy miąższ świadczą o tym, że liczi jest zepsute i nie nadaje się już do jedzenia.

Ze względu na właściwości zdrowotne i odżywcze najlepiej jeść liczi na surowo, jako dodatek do sałatek, smoothies lub deserów. Owoce liczi mogą być również przetwarzane na soki i dżemy. Owoce liczi suszone w całości są smacznym źródłem witamin i błonnika, zaś dostępne w puszkach owoce liczi w syropie doskonale pasują do słodkich wypieków i deserów.

Jak rośnie liczi?

W swoim naturalnym środowisku drzewo liczi osiąga 10-15 m wysokości, ma zwarty pokrój i jest zimozielone. Liście liczi są ciemnozielone i skórzaste, a kwiaty niewielkie i niepozorne. Drobne, żółte kwiaty liczi są zebrane w luźne grona lub wiechy osiągające do 30 cm długości.

Owoc liczi z wyglądu przypomina truskawkę - jest owalny i ma kolor jaskrawoczerwony. Delikatna skórka otacza przezroczysty, biały, galaretowaty miąższ i jedno duże nasiono. Soczysty owoc liczi jest słodki i orzeźwiający - w smaku przypomina winogrona.

Liczi chińskie - Litchi chinensis
Fot. pixabay

Ze względu na pochodzenie liczi ma specyficzne wymagania co do klimatu - udaje się tylko tam, gdzie lato jest długie, gorące i wilgotne. Jednocześnie by zakwitnąć wymaga kilku tygodni chłodniejszych, gdy temperatura nie przekracza 10°C. Liczi kwitnie w marcu i kwietniu, a jego owoce nadają się do zbioru dopiero po 3-4 miesiącach, czyli w czerwcu i lipcu. Gatunek ten co do zasady owocuje raz w roku. Wyjątkiem są Indie, gdzie w niektórych rejonach liczi owocuje dwukrotnie - w maju i w grudniu.

W naszym klimacie możemy wyłącznie uprawiać liczi w domu. Egzotyczna roślina może stanowić piękna ozdobę mieszkania, ale pamiętajmy, że liczi będzie owocować wyłącznie w szklarni, i to pod warunkiem kontrolowania temperatury oraz wilgotności.

Zbiór owoców liczi
Fot. pixabay

Czy liczi wyrośnie z pestki?

Podobnie jak wiele innych egzotycznych roślin, liczi uprawiane w domu nie należy do rzadkości. Można spróbować samodzielnie wyhodować liczi ze świeżej pestki wydobytej z owocu. Żeby to zrobić, należy odciąć ogonek, zdjąć skórkę i delikatnie wyjąć podłużne, brązowe, błyszczące nasiono. Szansa, że z pestki wyrośnie nam dorodne drzewko jest niewielka - pestka szybko traci zdolność kiełkowania. Nawet jeżeli dopisze nam szczęście i wyhodujemy liczi z pestki, w warunkach domowych roślina ta nigdy nie zakwitnie i nie wyda owoców.

Wysiew pestek liczi
Fot. depositphotos

Liczi - jak wyhodować z pestki

Wyjętą z owocu pestkę liczi należy zalać na 1-2 dni wodą po czym niezwłocznie posadzić w ziemi - pestka traci żywotność i zdolność kiełkowania w ciągu 4-5 dni. Doniczkę należy napełnić wilgotną i żyzną ziemią o odczynie pH 5,5-6,5 pH i umieścić w niej poziomo pestkę na głębokość 2-3 cm. Żeby pestka liczi wykiełkowała należy w pomieszczeniu utrzymywać temperaturę 24-32°C. Warto osłonić doniczkę folią lub szkłem, żeby zapewnić odpowiednio wysoką wilgotność potrzebną do kiełkowania.

Kiełkowanie liczi z pestki zwykle trwa kilka tygodni. Gdy uformują się pierwsze liście właściwe, powinniśmy przesadzić sadzonkę do większej doniczki. Podczas przesadzania nie należy usuwać pestki - dostarcza ona sadzonce składników odżywczych.

Owoce liczi chińskiego
Fot. pixabay

Jak uprawiać liczi w domu

Wyhodowane z pestki liczi ustawiamy w ciepłym i widnym miejscu. Żeby móc uprawiać liczi w domu wystarcza temperatura pokojowa i wilgotności na poziomie 70%. Zimą warto doświetlać rośliny lampami LED.

Liczi nie lubi przelania, dlatego ziemia w doniczce powinna być przepuszczalna, próchnicza i dość żyzna. Liczi chińskie trzeba regularnie podlewać i w czasie wegetacji utrzymywać stałą wilgotność podłoża w doniczce. Zimą, gdy procesy życiowe w roślinie spowalniają, należy ograniczyć podlewanie.

Liczi chińskie - Litchi chinensis
Fot. pixabay

Do podlewania liczi chińskiego używamy miękkiej, odstałej wody. Nawilżacz powietrza ustawiony w sąsiedztwie liczi zapewni odpowiednio wysoką wilgotność powietrza. Można także ustawić doniczkę na tacce wypełnionej wilgotnym keramzytem.

Liczi uprawiane w domu nie wymagają intensywnego nawożenia. W okresie od kwietnia do września wystarczy nawozić rośliny co 2-3 tygodnie na zmianę uniwersalnym nawozem dla roślin doniczkowych oraz biohumusem. Zbyt intensywne nawożenie nie służy roślinie - liczi jest wrażliwe na zasolenie podłoża.

Co 2-3 lata przesadzamy roślinę do większej doniczki wymieniając ziemię na świeżą. Doniczka nie powinna być nigdy za duża, gdyż liczi zdecydowanie lepiej rośnie w mniejszych doniczkach.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Drzewko truskawkowe - wysiew nasion i uprawa w domu
• Jak wyhodować ananasa w domu
• Jak wyhodować cytrynę z pestki?
• Jak wyhodować awokado z pestki

Opracowano na podstawie:
1. J. S. Pieniążkowie, Owoce krain dalekich, PWRiL, Warszawa 1964, s. 126-134;
2. W. Sun, M. H. Shahrajabian, H. Shen, Q. Cheng, Lychee (Litchi chinensis Sonn.), the King of Fruits, with Both Traditional and Modern Pharmacological Health Benefits w Pharmacognosy Communications 11/2021, s. 22-25.