Wiosenne przymrozki w sadzie

Wiosenne przymrozki w sadzie mogą wyrządzić wiele szkód. Zmarznięte kwiaty lub zawiązki owoców na drzewach owocowych to nierzadki widok. Zobacz kiedy mogą wystąpić przymrozki oraz jak zapobiegać uszkodzeniu roślin sadowniczych przez przymrozek. Oto sprawdzone sposoby na przymrozki w sadzie!

Wiosenne przymrozki w sadzie

Wiosna i rozpoczęcie wegetacji przez rośliny to ten wspaniały moment, kiedy po zimie możemy zacząć się cieszyć budzącą się przyrodą i podziwiać rozwijające się pąki kwiatowe. Wydawać by się mogło, że skoro mroźną zimę mamy już za sobą, drzewkom i krzewom w sadzie już nic nie grozi. Niestety w tym właśnie pięknym okresie na rośliny sadownicze na Twojej działce może czyhać ogromne zagrożenie w postaci wystąpienia późnowiosennych przymrozków. Z przymrozkiem mamy do czynienia, gdy średnia temperatura dobowa jest dodatnia, jednak temperatura minimalna spadła poniżej 0°C (z reguły ma to miejsce w nocy bądź nad ranem). W wyniku uszkodzeń spowodowanych przez przymrozek, plon jaki otrzymasz może być zmniejszony i gorszy jakościowo.

Dlaczego rośliny są uszkadzane przez przymrozki?

Największą wytrzymałość na mróz krzewy i drzewa owocowe osiągają zimą, gdy są w stanie spoczynku. Gdy zima się kończy i zaczyna się ocieplać rozpoczyna się proces rozhartowywania roślin - wraz z rozpoczęciem wegetacji wytrzymałość roślin na mróz gwałtownie spada. Częściami roślin najbardziej narażonymi na uszkodzenia przez przymrozek są pąki kwiatowe, kwiaty oraz zawiązki owoców.

Największe ryzyko uszkodzenia przez przymrozek występuje u drzew mało odpornych na mróz i wcześnie rozpoczynających kwitnienie. Są to: morela, brzoskwinia i czereśnia. Znacznie mniej narażone są grusze, jabłonie i wiśnie. Spośród krzewów owocowych, uszkodzenia przymrozkowe występują najczęściej na porzeczce czarnej i czerwonej. Przez przymrozki bywają również uszkadzane kwiaty truskawek.

Wytrzymałość roślin na przymrozki jest nie tylko cechą gatunkową czy nawet odmianową. Zależy także od stopnia rozwoju pąków kwiatowych i ogólnej kondycji roślin. Najbardziej wrażliwe są kwiatostany od fazy różowego (lub białego) pąka aż do końca kwitnienia. W przypadku jabłoni, występujące w tym okresie temperatury od -2°C do -4°C mogą być przyczyną utraty od 10% do 90% kwiatów.

Czy wystąpienie przymrozku można przewidzieć?

Powodzenie w zapobieganiu uszkodzeniom przymrozkowym zależy od umiejętności przewidywania wystąpienia przymrozku i odpowiednio wczesne podjęcie właściwych działań. W uprawach sadowniczych na skalę produkcyjną przymrozki przewiduje się za pomocą metody punktu rosy (punkt rosy to temperatura, w której ilość pary znajdująca się w powietrzu wystarcza do jego nasycenia). Jeśli wieczorem niebo jest bezchmurne, a punkt rosy jest bliski lub poniżej zera, nad ranem niewątpliwie wystąpi przymrozek. Temperaturę punktu rosy możemy wyznaczyć za pomocą termometrów suchego i zwilżonego oraz tablic psychrometrycznych.

W uprawach amatorskich na działce w przewidywaniu wystąpienia przymrozków pomoże Ci poznanie przyczyn powstawania przymrozków. Pod tym względem możemy wyróżnić przymrozki adwekcyjne oraz przymrozki radiacyjne.

Przymrozki adwekcyjne są powodowane napływem mas zimnego powietrza i występują jednocześnie na dużych obszarach (często nawet na terenie całego kraju). Napływające zimne powietrze "zalewa" dany obszar bardzo grubą warstwą. Prognozy pogody zazwyczaj informują w tym okresie o tworzeniu się silnego wyżu w krajach skandynawskich. Trzeba zatem obserwować prognozy pogody i nasłuchiwać ostrzeżeń o przymrozkach.

Drugi rodzaj przymrozków jest trudniej przewidzieć, ale znając przyczynę jego powstawania będzie Ci łatwiej mu zapobiegać. Otóż przymrozki radiacyjne powodowane są nocnym wypromieniowaniem ciepła przez glebę i rośliny. Występują lokalnie, w zależności od miejscowych warunków terenowych, możliwości wyparowania ciepła lub nagromadzenia się zimnego powietrza (zastoisko mrozowe). Poprzez odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, możesz w pewnym stopniu zmniejszać stopień wypromieniowania ciepła przez glebę i rośliny.

Metody zapobiegania uszkodzeniom przymrozkowym w sadzie

Oto metody zapobiegania uszkodzeniom przymrozkowym w sadzie mające zastosowanie w uprawie amatorskiej:

• unikaj sadzenia roślin sadowniczych w obniżeniach terenu, na które mogą napływać zimne masy powietrza (zastoiska mrozowe),
• jeżeli Twoja działka jest położona w rejonie zagrożonym częstym występowaniem przymrozków, unikaj uprawy gatunków i odmian wcześnie rozpoczynających wegetację,
• gatunki drzew szczególnie podatnych na uszkodzenia mrozowe i przymrozkowe (brzoskwinie, morele) uprawiaj tylko w miejscach zacisznych, osłoniętych przez mroźnym wiatrem (zwiększa to szanse na dobre przezimowanie drzewek i wiosną zmniejsza ryzyko przemarznięcia kwiatów),
• obficie podlewaj glebę wokół drzew i krzewów oraz na zagonach truskawek (wilgotna gleba kumuluje więcej ciepła i wolniej oddaje je podczas mroźnej nocy),
• utrzymuj glebę wolną od chwastów i nisko koś trawę (chwasty i trawa zwiększają tempo wyparowywania ciepła z gleby poprzez zwiększenie powierzchni parowania),
• nie przesadzaj z nawożeniem azotem, nadmiar azotu przyspiesza tempo wzrostu roślin i zwiększa ich wrażliwość na mróz, warto natomiast rośliny odpowiednio zasilić potasem, co zwiększy ich mrozoodporność,
• gdy jest spodziewany przymrozek, przed zachodem słońca okrywaj rośliny papierem falistym, agrowłókniną, matami trzcinowymi lub trzcinowymi (okrycie wyrośniętych drzew jest raczej niewykonalne, możesz jednak to zrobić w przypadku niewielkiej liczby krzewów, ten sposób szczególnie praktyczny jest natomiast w przypadku ochrony zagonów truskawek),
• przy niewielkich spadkach temperatury i bezwietrznej pogodzie skuteczne może być także zadymianie, które najlepiej rozpocząć tuż po zachodzie słońca, podczas zadymiania możesz spalać mokrą słomę lub zastosować specjalne świece dymne,
• kolejnym sposobem ograniczania strat przymrozkowych jest ogrzewanie powietrza w sadzie, poprzez spalanie różnych materiałów (trocin, brykietów, słomy) w celu uzyskania ciepła podnoszącego temperaturę powietrza (niedawno na rynku pojawiły się nawet 'znicze' do wytwarzania ciepła w sadzie), niestety ze względu na koszty energii ta metoda jest dość droga.

Mam nadzieję, że powyżej opisane sposoby zapobiegania uszkodzeniom przymrozkowym w sadzie okażą się dla Ciebie przydatne. Jeżeli jednak dojdzie do uszkodzenia roślin sadowniczych przez przymrozki...

Co zrobić jeśli rośliny zostały uszkodzone przez przymrozek?

Rośliny uszkodzone przez przymrozek powinny rozmarzać powoli (w przeciwnym razie szybko rozmarzająca woda niszczy strukturę komórek roślin). Szybki wzrost temperatury występuje przede wszystkim w wyniku ogrzewania przez promienie słoneczne, dlatego też w miarę możliwości, przemarznięte rośliny staraj się cieniować. Rośliny rozmarzające powoli, w ciemności, mają większe szanse na powrót do normalnego stanu.

Jeżeli rośliny będą słabiej owocowały w wyniku uszkodzeń mrozowych (lub nie będą owocować w ogóle), ogranicz ich nawożenie azotem. Przy braku owoców rośliny będą szybciej rosły (bo nie "zużywają sił" na rozwój owoców), a nawożenie azotem jeszcze bardziej przyspiesza rozrost roślin. Rośliny nadmiernie pobudzone do wzrostu mogą słabiej zakładać pąki kwiatowe na przyszły rok.

Tuż po wystąpieniu uszkodzeń spowodowanych przez przymrozek, roślinom możemy pomóc stosując stymulator wzrostu Improver, określany jako "pierwsza pomoc dla roślin". Preparat przyspiesza regenerację tkanek i wręcz przywraca do życia przemarznięte rośliny.

Przeczytaj również:

Ochrona roślin przed przymrozkami
Późnowiosenne przymrozki co roku powodują spore straty w wielu ogrodach na terenie naszego kraju. O tej porze roku dni są przeważnie ciepłe i słoneczne, co powoduje, że rośliny rozpoczynają wegetację i tym samym tracą odporność na niskie temperatury. W efekcie tego nocny spadek temperatury nawet minimalnie poniżej 0°C sprawia, że wiele roślin, które weszły już w fazę aktywnego wzrostu, ulega zmarznięciu. Jak temu zapobiegać? Więcej...

Jak stosować agrowłókniny
Coraz częściej stosowanym materiałem do okrywania roślin jest agrowłóknina. Okrycie z agrowłókniny jest lekkie (nie obciąża i nie uszkadza roślin), częściowo przepuszcza wilgoć, powietrze i światło, pozwalając roślinom kontynuować procesy wegetacyjne. To powoduje, że agrowłóknina wygrywa w konkurencji z innymi, bardziej tradycyjnymi materiałami do okrywania roślin. Więcej...

Ochrona roślin przed zimą, mrozem i wiatrem
Gdy nastają chłodniejsze dni i jesień zbliża się ku końcowi szczególnego znaczenia nabiera ochrona roślin ogrodowych przed zimą, mrozem i wiatrem. Zwłaszcza gdy uprawiamy rośliny wrażliwe na niskie temperatury. Niektóre rośliny uprawiane w pojemnikach będą wymagały ukrycia ich na okres zimy do zamkniętych pomieszczeń. Roślin sadzonych w gruncie nie możemy jednak przenieść. Jak zatem chronić je przed zimą, mrozem i mroźnym wiatrem. Więcej...

Opracowano na podstawie: Z. Gruca, Zimna Zośka, Działkowiec, Nr 5/2004, s. 36-37; I. Kowalska, Uwaga na późne przymrozki, Działkowiec, Nr 5/2003; W. Treder, Ochrona roślin przed przymrozkami, Hasło Ogrodnicze, Nr 6/2005.