Storczyk Vanda - uprawa i pielęgnacja

Storczyki Vanda cenione są za efektowne, pachnące i jedne z największych kwiatów spośród wszystkich orchidei. Ich intensywne kolory, w tym również rzadko spotykane wśród storczyków odcienie niebieskiego, przyciągają wzrok. Vandy uchodzą za rośliny dość kapryśne, jednak ze względu na ich urodę warto spróbować swoich sił w ich uprawie. Z tego artykułu dowiesz się, jak wygląda uprawa i pielęgnacja storczyka Vanda oraz jakie warunki należy mu zapewnić by pięknie kwitł.

Storczyk Vanda
Fot. pixabay

Storczyk Vanda - opis i pochodzenie

Rodzaj Vanda, obejmujący około 50 gatunków i wiele odmian, należy do rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Naturalnym środowiskiem storczyka Vanda są obszary południowo wschodniej Azji. Jest epifitem, rośnie przytwierdzony do kory drzew lub skał, na wyeksponowanych stanowiskach. Królowa tej rodziny, Vanda coerulea o błękitnych kwiatach, została znaleziona w Himalajach na wysokości 1500 m n.p.m. w roku 1849.

Storczyk Vanda ma wzniesiony pokrój i wytwarza pęd główny o długości do 80 cm. Skórzaste, dość sztywne liście rosną w parach, wzdłuż pędu i osiągają rozpiętość ok 40 cm. Dlatego w domowej uprawie storczyk ten potrzebuje sporo przestrzeni. Charakterystyczne są dla niego długie i rozłożyste korzenie powietrzne, których nie należy przycinać.

Storczyk Vanda - kwitnienie

W zależności od odmiany storczyki Vanda kwitną o różnych porach roku, najczęściej od wiosny do jesieni. W sprzyjających warunkach zakwitają 2-3 razy w roku. Pachnące, okazałe kwiaty osiągają wielkość nawet do 12 cm średnicy. Mogą rosnąć pojedynczo lub być zebrane w grona. Ich kolorystyka jest bardzo bogata, od białej, żółtej, poprzez różową, fioletową i niebieską, w różne wzorki i plamki.

Storczyk Vanda
Fot. pixabay

Kwiaty na pędach Vandy utrzymują się średnio do 8 tygodni ale na jednym pędzie zakwitają tylko raz. Po przekwitnięciu, można łodygę delikatnie, nisko wyciąć.

Warto wiedzieć!
Obniżenie temperatury i jasne światło mogą pobudzić roślinę do wytworzenia pąków kwiatowych po okresie spoczynku. W tym czasie należy też zwiększyć wilgotność powietrza i podłoża.

Storczyk Vanda - odmiany

Do popularnych odmian storczyka Vanda należą:

• Vanda coerulea - posiada kwiaty w błękitnym, rzadko spotykanym kolorze;
• Vanda sanderiana - ma duże, pachnące różowe kwiaty w brązowo-czerwone wzorki;
• Vanda teres - pachnące i okazałe kwiaty mają jasnoróżowe odcienie i żółty środek;
• Vanda Miss Joaquim - jest kwiatem narodowym Singapuru o różowych płatkach;
• Vanda tricolor - pachnący storczyk o bardzo różnorodnych w kolorystyce kwiatach;
• Vanda cristata - posiada kwiaty w odcieniach zielono-żółtych z ciemniejszym środkiem.

Storczyk Vanda
Fot. pixabay

Storczyk Vanda - oświetlenie

Większość gatunków i odmian storczyka Vanda lubi jasne światło i ciepło oraz wysoki poziom wilgotności powietrza. Dobrym wyborem stanowiska będzie południowa wystawa przy oknie ocienionym firanką w bardzo słoneczne dni, by uniknąć poparzeń słonecznych na liściach. Jeśli chcemy pobudzić roślinę do 2-3 krotnego kwitnienia w ciągu roku, trzeba zapewnić jej około 16 godzinny dzień, podobnie jak to ma miejsce w naturalnych warunkach. Z tego względu potrzebne może się okazać doświetlanie roślin światłem sztucznym.

Latem Vandę można wynosić na zewnątrz, do miejsca jasnego, lecz nie bezpośrednio nasłonecznionego i stopniowo przyzwyczajać ją do silniejszego światła. Temperatura nocą nie może jednak spadać poniżej 10°C.

Storczyk Vanda - temperatura uprawy

Rośliny te wywodzą się z ciepłego i wilgotnego klimatu. Im bliższe naturze warunki zapewnimy im w domach, tym lepiej będą rosły. Optymalne temperatury uprawy dla storczyków Vanda to 24-32°C w dzień i 18-20°C w nocy. Niebezpieczne są zimne przeciągi, mogące doprowadzić do obumarcia rośliny, dlatego lepiej nie otwierać okna podczas niskich temperatur na zewnątrz.

Storczyk Vanda - podlewanie

Podobnie jak inne storczyki, również Vandy wymagają przeschnięcia podłoża przed kolejnym podlewaniem. Latem rośliny podlewa się średnio raz na 4-6 dni, zimą zaś raz na tydzień, najlepiej rano. Im wyższa temperatura otoczenia, tym więcej wody potrzebują.

W przypadku uprawy bez podłoża rośliny powinny być podlewane nawet kilka razy dziennie latem, zimą co drugi dzień. Korzenie storczyków uprawianych w koszykach z mchem spryskuje się co kilka dni wodą.

Doskonałym sposobem na podlewanie storczyków jest zamoczenie korzeni rośliny w pojemniku z wodą nawet na godzinę. Trzeba przy tym uważać, by nie zanurzać liści. Najkorzystniejsza jest dla nich miękka woda deszczowa, destylowana lub filtrowana, o temperaturze pokojowej.

Storczyk Vanda
Fot. pixabay

Storczyk Vanda - wilgotność powietrza

Storczyki Vanda najlepiej rosną, gdy wilgotność powietrza wynosi ok. 80%. Lubią nawilżanie powietrza i spryskiwanie, najlepiej rano, by zdążyły obeschnąć przed nocą. Nie tolerują zaś suchego powietrza. Z tego względu, szczególnie podczas sezonu grzewczego, należy zwrócić uwagę na odpowiedni poziom wilgotności powietrza. Korzenie storczyków uprawianych bez podłoża należy spryskiwać nawet kilka razy dziennie. Korzystne będzie dla nich ustawienie w pobliżu nawilżacza powietrza. Zimą, przy obniżonej temperaturze, wilgotność należy ograniczyć.

Zapamiętaj!
Storczyki Vanda do prawidłowego rozwoju potrzebują wysokiej wilgotności powietrza, ciepła, jasnego miejsca i dobrej cyrkulacji powietrza. Nie znoszą zalewania korzeni oraz zimnych przeciągów.

Storczyk Vanda - nawożenie

Do nawożenia storczyków można wykorzystać specjalne nawozy przeznaczone dla tej grupy roślin. W przypadku roślin uprawianych w podłożu stosuje się nawozy mocno rozcieńczone (1/2 lub ¼ zalecanej przez producenta dawki) przy każdym podlewaniu, średnio raz na tydzień. Storczyki rosnące bez podłoża nawozi się rzadziej, stosując co 2-3 podlewanie zaledwie ¼ dawki. Rośliny te są wrażliwe na zasolenie podłoża, dlatego lepiej zastosować mniejszą dawkę nawozu niż zbyt dużą. Co 1-2 miesiące wskazane jest przepłukanie podłoża czystą wodą.

Storczyk Vanda - przesadzanie i rozmnażanie

Storczyki Vanda przesadzamy średnio co 2-3 lata, gdy roślina zaczyna przerastać naczynie. Korzenie są dosyć kruche, dlatego należy uważać by ich nie uszkodzić. Stare podłoże oraz obumarłe fragmenty korzeni usuwamy. Po przesadzeniu rośliny nie podlewamy przez okres 2-3 tygodni. Ważne jest, by nowa doniczka posiadała otwory odpływowe.

Podłoże dla storczyków powinno być lekkie i łatwo przesychające, najlepiej gruboziarniste, by korzenie miały zapewnioną swobodną cyrkulację powietrza. W jego skład mogą wchodzić większe kawałki kory, węgla drzewnego, korzenie paproci i keramzyt.

Przesadzanie storczyków z rodzaju Vanda to dobra okazja na powiększenie własnej kolekcji roślin. Rozmnażanie storczyków będzie możliwe, jeśli u podstawy starszych okazów pojawią się małe sadzonki. Odcina się je od rośliny matecznej i sadzi do oddzielnej doniczki. Zakwitną w trzecim roku po posadzeniu.

Storczyk Vanda - uprawa bez podłoża

Storczyki Vanda można uprawiać bez podłoża i doniczki. Teoretycznie wystarczą im same koszyczki, przez których otwory będą zwisały długie, powietrzne korzenie storczyków. Jednak w praktyce, tego typu uprawa storczyków epifitycznych wymaga dużo większego zaangażowania hodowcy, codziennego spryskiwania korzeni i zapewnienia im bardzo dużej wilgotności powietrza, również w sezonie grzewczym. W szklarniach i tropikalnych oknach kwiatowych takie warunki można stworzyć, natomiast w zwykłym pomieszczeniu mieszkalnym może być to problematyczne.

Łatwiejszym sposobem uprawy storczyka Vanda bez podłoża, będzie umieszczenie go np. w wysokim szklanym wazonie. Na jego dnie powinna być zawsze odrobina wody, najlepiej destylowanej, utrzymująca wilgotność powietrza, której jednak korzenie storczyka nie powinny dosięgać.

Storczyk Vanda - choroby i szkodniki

Choroby i szkodniki atakują przede wszystkim nieprawidłowo pielęgnowane storczyki Vanda. Przelewanie, przesuszanie czy zbyt niska temperatura mogą doprowadzić do chorób grzybowych lub bakteryjnych. Spośród szkodników najczęściej pojawiają się przędziorki, wciornastki, tarczniki i wełnowce.

• Choroby i szkodniki storczyków. Dlaczego storczyk żółknie, gubi liście i kwiaty?
• Plamy na liściach storczyka
• Dlaczego liście storczyka marszczą się i żółkną?
• Wełnowce na storczykach. Skąd się biorą i jak zwalczać?

Monika Chwała

Opracowano na podstawie:
1. M. Schubert, R. Herwig, Mieszkamy wśród kwiatów, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1984, s. 351;
2. J. Courtier, G. Clarke, Kwiaty w domu, Reader's Digest, Warszawa 1998, s. 114-115.