Oplątwa, tillandsia - gatunki, uprawa, rozmnażanie

Oplątwa (Tillandsia) to tropikalna roślina, która może być uprawiana w doniczce lub jako epifit. Oryginalna uroda oplątw i możliwość uprawy bez podłoża sprawiają, że rośliny te cieszą się wielką popularnością. Zobacz jak wygląda uprawa oplątwy w domu i jakie są sposoby na jej rozmnażanie. Przedstawiamy najciekawsze gatunki i rodzaje oplątwy oraz sposoby ich wykorzystania w nowoczesnych aranżacjach.

Oplątwa - Tillandsia
Fot. depositphotos

Oplątwa - opis wyglądu i właściwości

Oplątwa (Tillandsia) to rodzaj egzotycznych roślin należących do rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). Pochodzą one z tropikalnych rejonów Ameryki, Indii i Afryki. Do tej grupy należą formy naziemne tillandsii oraz epifity, czyli gatunki, które rosną na podporach - gałęziach drzew czy skałach i nie potrzebują ziemi. Oplątwy często nie mają korzeni lub są one niewielkie i słabo wykształcone. Dzieje się tak, ponieważ większość składników odżywczych oplątwy pobierają z powietrza.

W zależności od gatunku tillandsje mogą osiągać różne rozmiary i kształty. Zwykle tworzą luźne rozety skórzastych, równowąskich liści o różnorodnym wybarwieniu. W okresie kwitnienia środek rozety często przybiera intensywne, jaskrawe kolory. Złożone kwiatostany odznaczają się ciekawą formą i barwnymi kwiatostanami.

Oplątwy są często wykorzystywane do tworzenia nowoczesnych aranżacji i nietypowych kompozycji, takich jak np. ogród w słoiku. Epifity można umocować na podstawce z muszli czy drewna i umieścić w szklanej kuli lub wiszącym koszyku. Warto umieszczać je wśród większych roślin domowych, między liśćmi lub wokół podstawy. Oplątwy doniczkowe świetnie komponują się ze storczykami, kaktusami i roślinami z rodziny bromeliowatych.

Oplątwa - Tillandsia
Fot. depositphotos

Oplątwa, tillandsia - gatunki i rodzaje

Ze względu na nieograniczone wręcz możliwości wykorzystania oplątw na rynku jest dostępnych wiele gatunków oraz odmian tillandsii o bardzo ciekawej formie i często niezwykłych kwiatach. Poznajcie wybrane gatunki oplątw, nadających się zarówno do uprawy w podłożu, jak i bez niego.

Oplątwy doniczkowe, uprawiane w ziemi

Oplątwa niebieskawa (Tillandsia cyanea) - to jeden z najpopularniejszych gatunków oplątwy dostępnych w sprzedaży. W czasie kwitnienia osiąga do 50 cm wysokości. Tworzy rozetę cienkich, skórzastych, ostro zakończonych liści. Na mocnym pędzie pojawia się gęsty kłos złożonym z intensywnie różowych przylistków. Pomiędzy nimi pojawiają się latem niewielkie fioletowe kwiatki, które przekwitają po zaledwie kilku dniach. Kwiatostan utrzymuje się nawet do 3 miesięcy.

Oplątwa niebieskawa zakwita w 3 roku uprawy, po czym obumiera. Pod koniec wegetacji u jej podstawy, tworzą się młode rośliny, które można wykorzystać do wyhodowanie nowych egzemplarzy. Oplątwa niebieskawa to roślina doniczkowa wymagająca żyznego, przepuszczalnego podłoża - mieszaniny torfu, mchu i ziemi liściowej. Jej rozwojowi sprzyjają słoneczne stanowiska i wysoka wilgotność powietrza.

Kwiat oplątwa niebieskawa w doniczce
Fot. depositphotos

Oplątwa lindeni (Tillandsia lindeni) - to gatunek pochodzący z Peru. Z wyglądu przypomina oplątwę niebieskawą – jej wąskie liście tworzą gęstą rozetę, z której wyłania się efektowny kwiatostan. Długie, cienkie liście mają kolor ciemnozielony z czerwonymi lub brązowymi paskami widocznymi na górnej stronie u nasady każdego liścia. Kłosowy kwiatostan, przypominający łopatkę, jest najczęściej różowy. Gatunek ten kwitnie zimą, a kwiatostan utrzymuje się do 3 miesięcy. W porównaniu z poprzedniczką oplątwa lindeni jest nieco większa i bardziej tolerancyjna na niskie temperatury. Uprawiamy ja podobnie jak oplątwę niebieskawą.

Oplątwa omszona (Tillandsia tectorum) - pochodzi z górzystych terenów Peru i Ekwadoru. Cienkie delikatne liście tworzą obfitą rozetę. Pokryte są gęsto dość długimi, srebrzystymi włoskami, które sprawiają, że roślina wygląda jak oszroniona. Wiosną i latem oplątwa wytwarza małe, rurkowate, purpurowo-fioletowe kwiaty wyrastające z różowopurpurowych przylistków. Podobnie jak inne oplątwy i ten gatunek wymaga regularnego podlewania i zraszania. Najlepiej rośnie na stanowisku pełnym rozproszonego światła, ciepłym i zacisznym.

Oplątwa - gatunki epifityczne

Zdecydowana większość oplątw może być uprawiana wyłącznie jako epifity, gdyż niewielkie i wrażliwe na wilgoć korzenie, uniemożliwiają roślinom funkcjonowanie w doniczce. Oplątwy epifityczne używają gałęzi lub skał jako podpory. Do pobierania składników pokarmowych nie są im potrzebne korzenie - wszystko co niezbędne pozyskują z powietrza.

Oplątwa jonanta (Tillandsia ionantha) – to niewielka roślina tworząca gęste, bezłodygowe rozety. Ozdobne, mięsiste liście pokryte są gęsto przez srebrzyste łuskowate włoski. Gdy roślina rozpoczyna kwitnienie, wnętrze rozety przybiera jaskrawoczerwone zabarwienie. Kwiaty tego gatunku oplątwy są długie, rurkowate, purpurowo-fioletowe.

Oplątwa w szkle
Fot. depositphotos

Oplątwa duża (Tillandsia xerographica), zwana także oplątwą srebrzystą, to bardzo okazała roślina powietrzna. Pochodzi z lasów południowego Meksyku, Hondurasu i Gwatemali, gdzie żyje w koronach drzew. Jej szerokie i długie liście w odcieniach szarości i zieleni skręcają się na końcach dając niezwykły, futurystyczny efekt. Roślina kształtem przypomina kulę. W czasie kwitnienia oplątwa olśniewa żółcią, pomarańczą i czerwienią dużych kwiatostanów.

Oplątwa brodaczkowata (Tillandsia usneoides), zwana także mchem hiszpańskim, pochodzi z południa Stanów Zjednoczonych, gdzie występuje bardzo powszechnie. Jest jedną z najpiękniejszych roślin powietrznych. Ma smukłą łodygę z naprzemianległymi cienkimi, kędzierzawymi, silnie łuskowatymi liśćmi o długości od 2 do 6 cm. Splątane łodygi przypominają porosty i mogą osiągnąć długości do 6 m. Oplątwa brodaczkowata nie wytwarza korzeni, a jej kwiaty są małe i niezauważalne.

Ta powietrzna roślina świetnie prezentuje się przyczepiona do drewna, szkła lub wiszącej doniczki. Należy tylko pilnować być zbytnio się nie zagęściła, ponieważ wymaga dobrej cyrkulacji powietrza.

Oplątwa bulwiasta (Tillandsia bulbosa) - pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie występuje na skałach i gałęziach drzew. Jest to roślina o niecodziennym wyglądzie – powyginane, długie pędy wyrastają z pseudobulwy. Liście są cienkie, ciemnozielone, a gdy roślina jest gotowa do kwitnienia, przybierają piękny fioletowy kolor. Tworzy czerwonoróżowy, luźny kłos oraz nieduże, fioletowe kwiaty. Ten gatunek ma największe zapotrzebowanie na wysoką wilgotność powietrza i najmniejszą tolerancję na przeciągi. To sprawia, że jest to jedna z niewielu roślin, które mogą tolerować zamknięte środowisko terrarium.

Oplątwa - Tillandsia
Fot. depositphotos

Oplątwa, tillandsia - uprawa i wymagania

 

Stanowisko uprawy oplątwy powinno być pełne rozproszonego światła. Najlepszym miejscem dla oplątwy będzie więc lokalizacja w pobliżu nasłonecznionego okna, najlepiej o wystawie wschodniej lub zachodniej. Oplątwy epifityczne mogą rosnąć w delikatnym półcieniu, gdyż bezpośrednie słońce jest dla nich wyjątkowo szkodliwe.

Warunki termiczne są takie same dla wszystkich gatunków oplątwy - najlepiej czują się one w zakresie temperatur 20-25°C. Zimą zaś przenosimy oplątwy do widnego, chłodnego pomieszczenia o temperaturze 15-16°C i dbamy aby temperatura nigdy ie spadała poniżej 13°C.

Ziemia dla oplątw sadzonych w doniczkach powinna być żyzna, o luźnej strukturze. Dobrze sprawdza się mieszanka torfu z mchem i ziemią liściową. Można tez zastosować podłoże dedykowane storczykom.

Oplątwy epifityczne nie powinny rosnąć w ziemi, ponieważ ich niewielkie korzenie mogłyby zgnić. Najlepiej dolną część rośliny owinąć mchem i przymocować ją do podłoża – kory, kawałka drewna lub muszli.

Oplątwa, tillandsia - podlewanie

Oplątwy mają wysokie wymagania wodne. W przypadku roślin doniczkowych ziemia musi być cały czas wilgotna (ale nie nadmiernie mokra). Co więcej, woda może być wlewana także do samych rozet. Raz w miesiącu wylewamy wodę i wymieniamy ją na świeżą.

Oplątwy epifityczne nawadniamy przez częste zraszanie, przynajmniej raz dziennie. Ciepły prysznic jest korzystny dla roślin, które mają gęste rozety lub bardzo kręcone liście. Ten sposób najlepiej stosować przynajmniej jeden raz w tygodniu. Przesuszone rośliny można odratować zanurzając je całkowicie w wodzie na kilka godzin. Po dłuższym okresie zaniedbania rośliny wymagają takiej kąpieli raz w tygodniu.

Wilgotność powietrza dla oplątw powinna wynosić co najmniej 60%. Rośliny należy spryskiwać miękką, ciepłą wodą co najmniej raz dziennie latem i wiosną. Przez resztę roku nieco rzadziej, wystarczy kilka razy w miesiącu. Najlepiej kierować się wskazaniami higrometru, który pozwoli precyzyjnie dostosować zraszanie roślin do poziomu wilgotności w pomieszczeniu.

Pamiętajmy aby do podlewania i spryskiwania oplątw używać wody miękkiej - odstałej lub przefiltrowanej.

Oplątwa - Tillandsia
Fot. depositphotos

Oplątwa, tillandsia - nawożenie

Zarówno doniczkowe, jak i powietrze gatunki zasilamy spryskując je co 2-3 tygodnie nawozami dolistnymi. W uprawie oplątwy świetnie sprawdzają się nawozy dla storczyków. Rozcieńczamy je wykorzystując jedynie ćwierć zalecanej dawki. Nie stosujemy nawozów doglebowo, aby nie uszkodzić delikatnego systemu korzeniowego tollandsii.

Oplątwy powietrzne nie tolerują wielu pierwiastków, takich jak miedź, żelazo i cynk. Stosowane dolistne mogą spowodować poparzenia liści. Nie używaj zatem nawozów, które nie są przeznaczone specjalnie dla bromeliowatych. Jeśli użyjesz niewłaściwego nawozu, który spowoduje, że oplątwa będzie wyglądała na spaloną - wykąp ją. Zanurz całą roślinę w letniej kąpieli na kilka godzin, aby wypłukać toksyczne związki, a następnie pozostaw do całkowitego wyschnięcia.

Oplątwa, tillandsia - rozmnażanie

Oplątwy doniczkowe najlepiej rozmnażać wiosną przez sadzonki. Tillandsje tworzą u postawy nowe, młode rośliny, które zaczynają się intensywnie rozwijać, gdy roślina macierzysta zakwitnie. Młode sadzonki, należy po przekwitnięciu rośliny matecznej oddzielić i posadzić do doniczek. Przygotuj dla nich podłoże, mieszając torf z piaskiem w proporcji 1:1. Na całkowite ukorzenienie potrzeba około 2-3 miesięcy, po czym nową roślinę można przesadzić do docelowej doniczki.

Oplątwy epifityczne można rozmnażać dzieląc roślinę na kilka części. Pobrane w ten sposób sadzonki mocuje się na podstawkach z kory czy muszli, gdzie mogą dalej rosnąć.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1 .J. Courtier, G. Clarke, Kwiaty w domu, Przegląd Readers Digest, Warszawa 1998, s. 48-49
2. Przybylska-Banaszek B., Pielęgnacja roślin doniczkowych, Wydawnictwo MAK, 1998, s. 135-136
3. Niezwykle oplątwy w Mój Piękny Ogród 11/2001, s. 40-41
4. M. Augustyn, Plant power - Jak wychować szczęśliwe kwiaty, Publicat, Poznań 2018, s. 122-123
5. Scott-Macnab J., Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 661

Przeczytaj również:

Ciekawe rośliny egzotyczne
Bezkolczasty kaktus, z którego produkowano narkotyki, bambus, który urósł ponad 1 m w ciągu doby i owoce, które smakują jak lody. To tylko niektóre ciekawe rośliny egzotyczne, które warto poznać. Więcej...

Guzmania - uprawa, podlewanie, rozmnażanie
Guzmania ma specyficzne wymagania, a sukces w uprawie guzmanii zależy od właściwej pielęgnacji. W tym szczególną rolę pełni prawidłowe podlewanie guzmanii. Poznaj sekrety uprawy guzmanii oraz sposób na jej rozmnażanie w warunkach domowych! Więcej...

Echmea wstęgowata - pielęgnacja, rozmnażanie, choroby
Echmea wstęgowata to piękna roślina blisko spokrewniona z ananasem. Kwitną dopiero kilkuletnie okazy, ale gdy to już się stanie, niezwykły kwiatostan można podziwiać nawet przez kilka miesięcy. Zobacz jak wygląda pielęgnacja echmei w doniczce. Więcej...