Kaktus Rhipsalis - gatunki, uprawa, rozmnażanie

Rhipsalis to oryginalne kaktusy doniczkowe, które ze względu na swój charakterystyczny wygląd nazywane są patyczakami. Większość tych kaktusów to epifity, rosnące w cienistych zakątkach tropikalnych lasów. Poznaj najpopularniejsze gatunki kaktusów Rhipsalis, które doskonale nadają się do uprawy w domu. Podpowiadamy jak wygląda uprawa kaktusa Rhipsalis w doniczce oraz jak rozmnożyć Rhipsalis w warunkach domowych.

Kaktus Rhipsalis policarpa
Fot. ©Agnieszka Lach

Kaktus Rhipsalis - charakterystyka i ciekawe gatunki

Kaktusy z rodzaju Rhipsalis są epifitami (roślinami nadrzewnymi) lub litofitami (roślinami naskalnymi) szeroko rozpowszechnionymi w tropikalnych lasach Ameryki Środkowej i Południowej. Są to jedne z niewielu kaktusów epifitycznych, które naturalnie występują poza Ameryką - w Afryce, na Sri Lance i w Indiach.

Pędy kaktusów z rodzaju Rhipsalis są zwykle zwisające, podzielone są na segmenty i, z nielicznymi wyjątkami, pozbawione kolców i cierni. Łodygi są przeważnie rozgałęzione i mogą przybierać kształt wałeczkowaty lub liściasto spłaszczony.

Wśród gatunków Rhipsalis o pędach wałeczkowatych wyróżnić warto:

Rhipsalis policarpa - tworzy długie, rozgałęzione pędy, które okryte są ciemnozieloną skórką z drobnymi, białymi włoskami wyrastającymi z aureoli.

Rhipsalis baccifera - wytwarza bardzo długie, pozbawione cierni, soczyście zielone łodygi. Gatunek ten spotkać można w kilku odmianach. Jedną z popularniejszych jest R. baccifera 'Oasis', która przypomina gęstą perukę zielonych włosów. Ciekawą odmianą jest R. baccifera s. horrida, której pędy są grube, ciemnozielone i pokryte szczecinkowatymi włoskami.

Kaktus Rhipsalis baccifera
Fot. depositphotos

Rhipsalis mesembryanthemoides - to gatunek o mocnych łodygach gęsto pokrytych krótkimi gałązkami. Początkowo ma pokrój wzniesiony, a po jakimś czasie jego pędy zaczynają się przewieszać.

Rhipsalis cereuscula - tworzy zwarte kępy z krótkich, jasnozielonych łodyg, które dzielą się na wierzchołkach i tworzą charakterystyczne bardzo gęste baldach zbudowane z drobnych gałązek, przypominających ziarenka ryżu. Z dolnych części łodyg wyrastają korzenie powietrzne.

Kaktus Rhipsalis mesembryanthemoides
Fot. ©Agnieszka Lach

Ciekawostką są gatunki Rhipsalis o pędach spłaszczonych m. in.:

Rhipsalis paradoxa - tworzy długie (90 cm), zielono-purpurowe, przypominające łańcuchy, podzielone na kanciaste segmenty i słabo rozgałęzione pędy, które malowniczo się przewieszają.

Rhipsalis holviana - jego łodygi przypominają pędy Epiphillum, są długie, wąskie i słabo rozgałęzione.

Rhipsalis crispata - bardzo wolno rosnący gatunek o krzewiastym pokroju. Krawędzie jego krótkich, podobnych do liści i pozbawionych cierni łodyg wyginają się w różne strony.

Dodatkową ozdobą kaktusów Rhipsalis są drobne, gwiaździste kwiaty, które pojawiają się zazwyczaj późną jesienią lub pod koniec zimy. Z kwiatów rozwijają się kuliste jagody, podobne do owoców jemioły, które mogą być żółte, czerwone lub czarne.

Owoce kaktusa Rhipsalis
Fot. depositphotos

Uprawa kaktusa Rhipsalis

1. Stanowisko uprawy

Rhipsalis nie może rozwijać się prawidłowo w pełnym nasłonecznieniu. Ekspozycja na intensywne światło słoneczne powoduje przebarwienia i poparzenia pędów. Rhipsalis najlepiej rośnie w miejscu, gdzie ma zapewnioną dużą ilość światła rano i pełny cień po południu. W pomieszczaniach z oknami o wystawie południowej i zachodniej powinien być uprawiany w odległości minimum 50 cm od okna. Minimalna temperatura uprawy w okresie wegetacji to 16°C.

Latem Rhipsalis można wystawiać do ogrodu lub na balkon i uprawiać w ażurowym cieniu innych roślin. Sprzyja to obfitemu kwitnieniu zimą.

2. Podłoże dla Rhipsalis

Ziemia do uprawy Rhipsalis musi być przepuszczalna, kwaśna (pH 4,5) i bogata w próchnicę. Takie podłoże najlepiej przygotować samemu, mieszając ze sobą w równych proporcjach ziemię uniwersalną, włóknisty torf, włókno kokosowe oraz korę do storczyków lub gruboziarnisty żwir. Podłoże trzeba wymieniać co 2-3 lata.

3. Podlewanie kaktusa Rhipsalis

Rhipsalis niezbyt dobrze znosi suszę, dlatego wymaga regularnego podlewania. Jednak nadmierne podlewanie Rhipsalis powoduje gnicie korzeni i zamieranie pędów. Kaktusy te podlewa się raz w tygodniu, a w okresie upałów nawet częściej. Przed każdym podlaniem należy sprawdzić stan wilgotności podłoża. Jeżeli jest ono suche na głębokości do 1,5 cm, jest to moment, aby roślinę ponownie nawodnić. Do podlewania Rhipsalis używa się wody miękkiej i odstałej, a najlepiej, w miarę możliwości, deszczówki. Woda zawsze powinna mieć temperaturę otoczenia. Latem Rhipsalis bardzo lubią regularne zraszanie i wysoką wilgotność powietrza.

Kaktus Rhipsalis w doniczce
Fot. Tangopaso, Public Domain, Wikimedia Commons

4. Nawożenie kaktusa Rhipsalis

Kaktusów Rhipsalis posadzonych w świeżym podłożu nie nawozi się przez kolejne 12 miesięcy. Do nawożenia Rhipsalis stosuje się nawóz do kaktusów w dawce o połowie niższej niż podana przez producenta. Rośliny nawozi się od kwietnia do lipca, maksymalnie raz w miesiącu. Jednak gdy zaczynają formować się pąki kwiatowe, jest niezbędne częstsze nawożenie. W tym okresie Rhipsalis nawozi się regularnie co 2 tygodnie.

5. Jesienny okres spoczynku

Jeśli zależy nam na kwiatach, jesienią Rhipsalis musi przejść w stan spoczynku. Okres spoczynku Rhipsalis przypada na wrześnień i powinien trawić od 1 do 2 miesięcy. W tym czasie należy ograniczyć podlewanie do minimum. Rośliny podlewa się tylko tyle, aby nie dopuścić do marszczenia się pędów. Na czas spoczynku trzeba też obniżyć temperaturę otoczenia do 12-15°C i całkowicie wstrzymać nawożenie. Takie zabiegi zapewnią zdrowym kaktusom kwitnienie pod koniec zimy.

Gdy pojawią się pierwsze pąki kwiatowe, należy wznowić regularne podlewanie i nawożenie roślin. Na początku robi się to delikatnie, najlepiej poprzez częste spryskiwanie pędów roślin, stopniowo zwiększając ilość wody i wydłużając okresy między kolejnym podlewaniem.

Rozmnażanie kaktusa Rhipsalis

Rhipsalis rozmnaża się przez sadzonki pędowe, które pobiera się od roślin matecznych wiosną i latem, gdy temperatura osiąga minimum 20°C. Prawidłowo pobrana sadzonka powinna mieść od 8 do 15 cm długości. Ścięte sadzonki trzeba jak najszybciej umieścić w luźnym i wilgotnym podłożu lub w wodzie i ustawić w słonecznym i ciepłym miejscu.

Ukorzenianie sadzonek Rhipsalis trwa zwykle kilka tygodni. Przez cały ten czas podłoże należy delikatnie zwilżać wodą, aby nie przesychało. Ukorzenione sadzonki, zaczynają wypuszczać młode pędy. Wówczas młode rośliny można przesadzić do oddzielnych doniczek.

mgr inż. Agnieszka Lach

Opracowano na podstawie: Z. Fleischer, B. Schutz, Kaktusy, PWRiL, Warszawa 1978, str. 88 - 89; T. Hewitt, Kaktusy i inne sukulenty, Wydawnictwo Wiedza i Życie, Warszawa 1999, str. 96.

Przeczytaj także:

• Ciekawostki o kaktusach. Te informacje mogą Cię zaskoczyć!
• Epifilum - gatunki, uprawa, rozmnażanie
• Jak dbać o kaktusy doniczkowe? Uprawa kaktusów w domu
• Choroby kaktusów. Dlaczego kaktus usycha, marszczy się i gnije?