Haworsja - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Haworsja to wdzięczna i mało wymagająca roślina o oryginalnym wyglądzie, nieco przypominająca bardziej znany aloes. Jako sukulent ma niewielkie wymagania uprawowe i z jej hodowlą poradzi sobie nawet amator. Podpowiadamy jakie są najciekawsze gatunki i odmiany haworsji oraz jak o nią dbać, aby była zdrowa. Wyjaśniamy też czym różni się haworsja od aloesu oraz jak przeprowadzić rozmnażanie haworsji w uprawie doniczkowej.

Haworsja - Haworthia
Fot. shutterstock.com

Haworsja (Haworthia sp.) to sukulent liściowy pochodzący z Afryki Południowej, gdzie występuje około 80 gatunków należących tego rodzaju. Haworsje rosną bardzo wolno, tworząc niewielkie rozety mięsistych liści i to one są główną ozdobą rośliny. Co prawda haworsje kwitną, lecz drobne, dzwonkowate kwiaty są niepozorne, a w warunkach domowych na kwiaty można czekać nawet kilkanaście lat. Haworsja jest doskonałą rośliną na parapety okienne oraz do kompozycji z innymi sukulentami o podobnych potrzebach, takimi jak np. eszeweria czy lithops.

Czy haworsja jest trująca?

Haworsje nie są trujące, można więc bezpiecznie można je uprawiać w domu jako rośliny ozdobne. Haworsje nie są trujące także dla kota i psa. W przypadku haworsji nie musimy się obawiać, jeśli nasz pupil czasem lubi skubać kwiaty doniczkowe.

Haworsja - gatunki i odmiany

Haworsja wstęgowata (Haworthia fasciata) to jedna z bardziej odpornych i mniej wymagających spośród innych gatunków. Ma ciemnozielone, soczyste liście nakrapiane białymi wyrostkami tworzącymi regularne smugi. Świetnie znosi upały i stosunkowo niskie temperatury (min. 10°C) oraz nie musi przechodzić okresu spoczynku, więc jest idealną rośliną doniczkową.

Haworsja wstęgowata - Haworthia fasciata
Fot. shutterstock.com

Haworsja wstęgowata 'Big Band' - Ciemne blaszki liściowe zdobione są kontrastowymi, białymi wyrostkami, które pokrywają liście na całej długości. Docelowo osiąga do 15-20 cm wysokości i znacznie większą szerokość.

Haworsja wstęgowata 'Alba' - to odmiana o liściach, na których dominuje biel w postaci szerokich obrączek na całej długości liścia.

Haworsja wstęgowata 'Variegata' - cienkie, sztywne, skierowane ku górze liście tworzą gęste, dwubarwne rozety. Na tle żółto-zielonym wyróżniają się prążki w kontrastowym, białym kolorze.

Haworsja wstęgowata 'Concolor' - jej sztywne, wzniesione, ostro zakończone, zielone liście, skupione są w zwarte rozety. Powierzchnia liści nakrapiana jest charakterystycznymi białymi, drobnymi wyrostkami, co sprawia, że roślina wygląda niczym pokryta szronem.

Haworsja limifolia (Haworthia limifolia) - ten gatunek haworsji tworzy gęstą rozetę wzniesionych, sztywnych, ostro zakończonych liści. Liście są dość gładkie, delikatnie nakrapiane. Kropki nie tworzą regularnych kształtów, są rozsiane po całym liściu.

Haworsja limifolia 'Marloth'
Fot. shutterstock.com

Haworsja limifolia 'Spider White' - tworzy rozetę mięsistych, srebrzystych liści na której widnieje wzór przypominający białą pajęczynę.

Haworsja limifolia 'Variegata' - jej efektowne rozety osiągają około 10 cm średnicy. Trójkątne, ostro zakończone liście wyróżniają się kontrastowym połączenie ciemnej zieleni z żółcią. Dodatkowo powierzchnia blaszki liściowej pokryta jest wypukłymi prążkami.

Haworsja limifolia 'Zebra' - ciemnozielona powierzchnia blaszek liściowych pokryta jest wypukłymi, białymi paskami, które budzą skojarzenia z umaszczeniem zebry - stąd też nazwa tej odmiany haworsji.

Haworthia limifolia x longiana - posiada sztywne, ostro zakończone liście tworzące gęste rozety. Ciemnozielone liście pokryte są bardzo drobnymi, białymi brodawkami.

Haworsja cooperi (Haworthia cooperi) - wyróżnia się oryginalnymi, prześwitującymi liśćmi. Ze względu na niewielką ilość barwnika oraz delikatną powierzchnię można dostrzec nerwy zatopione wewnątrz liścia.

Haworsja cooperii var. picturata - jej zwarta rozeta gładkich liści o końcówkach wywiniętych do wewnątrz, sprawia wrażenie rozkwitającego kwiatu. Część liści ma półprzezroczyste okienka, przez które roślina może pobierać więcej światła.

Haworsja cooperi var. optusa
Fot. shutterstock.com

Haworsia cooperi var. obtusa - tworzy liście, których wyróżniającą cechą są zaokrąglone końcówki o prześwitującej skórce. Taka budowa pozwala roślinie dostarczać dużą ilość promieni słonecznych do wnętrza tkanek. Haworsja v. obtusa tworzy zwarte rozety gęstych, ściśle do siebie przylegających liści.

Haworsja - uprawa

Wszystkie haworsje preferują stanowiska jasne, ale ze światłem rozproszonym. Intensywne światło słoneczne uszkadza tkanki i może poparzyć delikatne liście haworsji.

Najlepsza do uprawy haworsji będzie ekspozycja wschodnia, jednak niekoniecznie musi to być okienny parapet. Gdy haworsja stoi w pełnym słońcu w jej tkankach zaczynają się odkładać barwniki roślinne i na skutek niedoboru chlorofilu zmienia barwę na czerwonawą. Na szczęście jest to proces odwracalny, wystarczy roślinie zapewnić bardziej cieniste stanowisko i haworsja ponownie stanie się zielona.

Haworsje dobrze się czują w temperaturze pokojowej wynoszącej 18-24°C. Zimą, w okresie spoczynku roślin, temperaturę uprawy haworsji należy obniżyć do poziomu 14-16°C.

Ziemia dla haworsji powinna być przepuszczalna i żyzna. Najlepszym wyborem jest ziemia dla sukulentów lub mieszanka ziemi kompostowej z dodatkiem gliny i piasku.

Latem haworsja wymaga regularnego podlewana przeciętnie raz w tygodniu. Podczas podlewania należy unikać zamoczenia liści, gdyż haworsje są podatne na gnicie. Między kolejnymi podlewaniami ziemia w doniczce powinna lekko przeschnąć. Do nawożenia haworsji warto wykorzystać nawóz do kaktusów i sukulentów ze zmniejszoną dawką azotu.

Jesienią i zimą, w okresie spoczynku, haworsje podlewamy bardzo oszczędnie i zaprzestajemy nawożenia.

Kompozycja sukulentów: Haworthia fasciata, Echeveria 'Red Taurus', Sansevieria cylindrica
Fot. shutterstock.com

Dlaczego haworsja gnije?

Haworsje właściwie nie chorują ani nie są atakowane przez szkodniki, choć dosyć często ogrodnicy pytają dlaczego haworsja gnije. Gnicie podstawy rośliny jest spowodowane przez niewłaściwe podlewanie. Dlatego powinniśmy pozwolić aby około 1/3 wierzchniej warstwy podłoża wysychała pomiędzy kolejnymi podlewaniami. Aby uniknąć moczenia liści i gnicia podstawy haworsji, zamiast nalewać wodę z konewki bezpośrednio pod roślinę, lepiej doniczkę z haworsją wstawić do płaskiego pojemnika lub podstawki z wodą i pozwolić aby ziemia nasiąkła wilgocią od dołu. Nadmiar wody wylewamy z podstawki po 15-30 minutach.

Haworsja - rozmnażanie

Raz na 2-3 lata haworsje warto przesadzić. Będzie to doskonała okazja do rozmnożenia haworsji. Podczas przesadzania pobieramy sadzonki z bocznych odrostów rośliny matecznej. Nowe sadzonki umieszczamy w doniczkach z odpowiednim podłożem i warstwą drenażu na dnie. Według niektórych źródeł sadzonki należy przetrzymywać przez 2-3 dni w suchym miejscu i dopiero wtedy sadzić w doniczce. Haworsję można rozmnażać także przez wysiew nasion, ale to zadanie wymaga dużego doświadczenia. Odmiany mieszańcowe haworsji mogą też nie powtórzyć cech rośliny matecznej.

Haworsja a aloes

Haworsję łatwo na pierwszy rzut oka pomylić aloesem. W końcu oba gatunki należą do tej samej rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae) więc nic dziwnego, że niektóre ich odmiany są bardzo do siebie podobne. A zatem jak odróżnić haworsję od aloesu?

Przede wszystkim przyglądając się uważnie liściom. Liście aloesu mają wyczuwalnie ząbkowaną krawędź, a haworsji gładką. Rośliny te różnią się także pokrojem - aloes jest rozłożysty, a haworsja tworzy zwartą, regularną rozetę. Gdy rośliny kwitną nie można ich pomylić - kwiaty haworsji są niepozorne, drobne, białe, o wywiniętych na zewnątrz płatkach, aloes zaś kwitnie barwnie i efektownie tworząc długie czerwone, żółte i różowe kwiatostany.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. J. Courtier, G. Clarke, Kwiaty w domu, Przegląd Reader's Digest, Warszawa 1998, s. 165;
2. Czuchaj P., Rozmnażamy doniczkowe w Działkowiec 3/2017, s. 60;
3. Jędrzejuk A., Domowe sukulenty w Działkowiec 10/2017, s. 54-55.

Przeczytaj również:

Jak dbać o kaktusy doniczkowe? Uprawa kaktusów w domu
Aby uprawa kaktusów w domu przyniosła nam wiele satysfakcji, warto bliżej poznać specyficzne wymagania kaktusów i uwzględnić różnice pomiędzy poszczególnymi gatunkami. Zobacz jak dbać o kaktusy doniczkowe aby zdrowo rosły i pięknie kwitły! Więcej...

Podlewanie kaktusów. Jak często podlewać kaktusy?
Niewłaściwe podlewanie kaktusów to najczęstsza przyczyna ich utraty. Założenie, że wywodzące się z półpustynnych terenów kaktusy nie potrzebują zbyt wiele wody do życia jest błędne! Podczas podlewania kaktusów trzeba trzymać się kilku podstawowych zasad. Więcej...

Choroby kaktusów. Dlaczego kaktus usycha, marszczy się i gnije?
Gdy kaktus usycha, więdnie, gnije lub przebarwia się, jest to znak, że mamy do czynienia z chorobą o podłożu fizjologicznym, bakteryjnym lub grzybowym. Warunkiem skutecznego zwalczania chorób kaktusów jest ich wczesne rozpoznanie i zastosowanie właściwego leczenia. Poznaj najczęściej występujące choroby kaktusów. Więcej...