Grzyby w ogrodzie - uprawa grzybów jadalnych, leśnych

W ostatnim czasie ogromnym zainteresowaniem cieszy się amatorska uprawa grzybów jadanych w ogrodzie. W sprzedaży coraz powszechniej można spotkać grzybnie grzybów saprofitycznych - pieczarek, boczniaka ostrygowatego i twardziaka jadalnego, zwanego shii-take, które z powodzeniem udaje się uprawiać w warunkach amatorskich. Jednak prawdziwym hitem wśród ogrodników jest grzybnia mikoryzowa jadalnych grzybów leśnych. To doskonała okazja aby oryginalne smaki lasu przenieść do swojego ogrodu!

Takie borowiki rosną pod świerkami
Fot. depositphotos

Jak wyhodować jadalne grzyby leśne w ogrodzie?

Jadalne grzyby, które jesienią zbieramy w lasach, to owocniki grzybów mikoryzowych. Mikoryza to w skrócie symbioza korzeni roślin z dopasowanymi do ich potrzeb gatunkami grzybów. To dlatego w lesie określone gatunki grzybów znajdziemy tylko pod niektórymi drzewami. I tak np. pod świerkami można spotkać borowika szlachetnego, w lasach brzozowych występują koźlaki, zaś pod sosnami znajdziemy rydze, maślaki, podgrzybki, ale czasem również borowiki.

O zaletach stosowania mikoryzy w ogrodzie w celu poprawy wzrostu, zdrowia i plonowania roślin, pisaliśmy już w naszym poradniku wielokrotnie. Informacje te znajdziesz m.in. w artykule Mikoryza w ogrodzie. Jak stosować szczepionki mikoryzowe?

Jak się jednak okazuje szczepionki mikoryzowe możemy wykorzystać również aby wyhodować leśne grzyby jadalne we własnym ogrodzie. Do tego celu służy mikoryza grzybów leśnych jadalnych. Ta specjalistyczna szczepionka mikoryzowa pozwala wyhodować w swoim ogrodzie takie grzyby jak:

• borowik szlachetny (prawdziwek),
• maślak zwyczajny,
• podgrzybek brunatny.

Takie grzyby rosną po zastosowaniu mikoryzy grzybów jadalnych :-)

Borowik szlachetny (Boletus edulis), powszechnie określany jako prawdziwek, to bez wątpienia najbardziej pożądany grzyb jakiego można wyhodować w ogrodzie. W naturze występuje on zarówno w lasach iglastych, liściastych jak i mieszanych. Mikoryzę zawiązuje głównie ze świerkami, sosnami i dębami, najlepiej z drzewami w średnim wieku. Owocniki pojawiają się od maja do listopada.

Niestety uzyskanie prawdziwków na działkach i w ogrodach położonych z dala od lasów jest mniej prawdopodobne, gdyż grzyby te rosną w zespole z dwoma gatunkami muchomorów (muchomorem czerwonawym i muchomorem twardawym), a w glebie muszą się znaleźć bakterie z rodzaju Pseudomonas. Jeżeli jednak Twój ogród leży blisko lasu, oczekiwanie na prawdziwki może przynieść rezultaty!

Prawdziwki, które wyrosły pod świerkami
Fot. depositphotos

Dużo łatwiej natomiast w ogrodzie wyhodować podgrzybka brunatnego (Imleria badia) i maślaka zwyczajnego (Suillus luteus), które bardzo chętnie rosną pod sosnami. Podgrzybek w środowisku naturalnym rośnie w lasach iglastych i mieszanych, a najczęściej spotykany jest pod sosną pospolitą i świerkiem pospolitym. W ogrodach zatem najlepiej mikoryzę z podgrzybkiem aplikować pod te gatunki drzew.

Grzyby rosnące pod sosnami po zastosowaniu mikoryzy
Fot. harwi, forum.PoradnikOgrodniczy.pl

Aby móc cieszyć się takimi rezultatami, jak na zdjęciach powyżej, pod wybrane gatunki drzew trzeba zaaplikować szczepionkę z mikoryzą grzybów jadalnych. Aplikacja szczepionki mikoryzowej jest bardzo łatwa. Najpierw miejsce pod wybranym drzewem obficie podlewamy. Następnie w odległości około 10 szerokości pnia drzewa wykonujemy dołki za pomocą kołka dołączonego do szczepionki mikoryzowej. Głębokość wykonanego dołka powinna wynosić około 20 cm.

Mieszamy zawartość butelki z mikoryzą przez jej energiczne wstrząsanie. Po wymieszaniu z zakupionej buteleczki mikoryzy wyciskamy do dołków po jednej porcji płynu (około 20 ml), tak aby dostał się on bezpośrednio na korzenie drzewa. Pod duże drzewa, o rozległym systemie korzeniowym, można zastosować kilka dawek. Po podaniu preparatu dołki zasypujemy i obficie podlewamy.

Mikoryzę jadlanych grzybów leśnych najlepiej stosować w okresach, gdy gleba jest mokra i gdy temperatura podłoża przekracza 10°C (idealne warunki panują wiosną i jesienią). Na wyrośnięcie grzybów w ogrodzie trzeba poczekać co najmniej rok, a większe zbiory będą możliwe po 2-3 latach.

Pamiętajmy też, że pod drzewami mogą pojawić się również grzyby trujące (te często pojawiają się i bez pomocy szczepionki mikoryzowej). Dlatego podczas zbierania grzybów w ogrodzie zachowujemy taką samą ostrożność, jak przy zbieraniu grzybów w lesie.

Grzyby jadalne saprofityczne

Nieco łatwiejsza od hodowli leśnych grzybów mikoryzowych, jest hodowla grzybów saprofitycznych, takich jak np. pieczarki. Ta niemal zawsze przynosi oczekiwane rezultaty i można ją prowadzić nie tylko w ogrodzie :-)

Pieczarki to grzyby nadające się do uprawy w ogrodzie i w domu

Grzyby saprofityczne rozkładają martwą substancję organiczną. Powodują gnicie i butwienie, co zapobiega gromadzeniu się w przyrodzie martwych resztek organicznych. Wykorzystując tę właściwość, popularne w uprawie amatorskiej grzyby jadalne, takie jak boczniak, czy twardziak ostrygowaty (shii-take), możemy uprawiać na ściętych pniach drzew liściastych (np. dębu, buku, brzozy, topoli, wierzby, jabłoni lub orzecha) bądź też na słomie. Dodatkowo trzeba zapewnić im właściwą temperaturę, wilgotność i stężenie dwutlenku węgla. Regulując wymienione tu warunki otoczenia, w łatwy sposób można u tych grzybów wywołać owocowanie. I nawet nie musimy posiadać ogrodu, czasem wystarczy balkon lub piwnica. Co więcej, obecnie dostęne są gotowe zestawy do uprawy tych rzybów w domu!

Uprawa pieczarki

Najczęściej w domowej uprawie możemy spotkać pieczarkę. Nie potrzebuje ona światła. Wystarczy zapewnić temp. od 12 do 20°C. Dlatego bywa ona uprawiana przez cały rok np. w piwnicach. Dostępne są także gotowe zestawy grzybnia pieczarek do uprawy w domu, zawierające wszystko, co będzie nam potrzebne do uprawy - odpowiednie podłoże przerośnięte grzybnią, woreczek z ziemią do przykrycia podłoża, instrukcję uprawy, a to wszystko zapakowane w estetyczny karton lub pojemnik. Wystarczy utrzymywać wilgoć i odpowiednią temperaturę. Pierwszymi zbiorami można się cieszyć po niespełna miesiącu. Zbiory można powtarzać i kontynuować do 4 miesięcy.

Pieczarkę można też uprawiać w ogrodzie. Jednak z uwagi na jej wymagania cieplne, uprawę pieczarki w ogrodzie można zakładać jedynie od połowy kwietnia do końca lipca. Należy wówczas wybrać miejsce zacienione, pod krzewami i drzewami lub wzdłuż muru czy żywopłotu, najlepiej od strony północnej.

Uprawa pieczarek w domu
Uprawa pieczarek w domu to doskonały sposób na samodzielne pozyskanie tych pysznych grzybów. Dzięki uprawie pieczarek w domu mamy je zawsze pod ręką i możemy być pewni że grzyby zostały wyhodowane bez sztucznych dodatków i chemii. Więcej...

Uprawa boczniaka ostrygowatego

Boczniak ostrygowaty w środowisku naturalnym występuje na terenie Polski. Najczęściej można go spotkać w lasach liściastych późną jesienią. Zdarza się, że jego owocniki porastają pnie martwych lub zamierających drzew w parkach czy ogrodach, podobnie jak huby. Boczniaki wyrastają w charakterystycznych kępach na bocznej części pnia, układając się dachówkowato. Ich kapelusze mają barwę od ciemnoszarej do stalowobłękitnej i średnicę od 5 do 30 cm. Nadają się do marynowania i suszenia. Są doskonałym dodatkiem do potraw mięsnych, którym nadają przyjemny aromat. Oprócz walorów smakowych, boczniak ostrygowaty charakteryzuje się dużą wartością odżywczą. Może nam dostarczać łatwo przyswajalnego białka, witamin z grupy B i soli mineralnych.

Boczniak ostrygowaty może być uprawiany na słomie lub drewnie

Uprawę boczniaków prowadzi się w miejscach cienistych, zacisznych, o dużej wilgotności powietrza. Przy uprawie na słomie, pierwszy zbiór jest możliwy po 3 do 5 miesiącach. Jeżeli uprawiamy boczniaka na drewnie, na rezultaty trzeba przeważnie poczekać do następnego roku. W bardzo łatwy sposób szybkie rezultaty uzyskamy zaś kupując gotowy zestaw do uprawy boczniaka w domu.

Uprawa twardziaka jadalnego (shii-take)

Niemniej atrakcyjny jest twardziak jadalny (shii-take). Pochodzi z terenów Azji Wschodniej, Chin i Japonii. Podobnie jak w przypadku boczniaka, owocniki wyrastają w grupach na martwym drewnie drzew liściastych. Kapelusze barwy brązowej mogą osiągać średnicę do 20 cm. Można je spożywać na świeżo, suszyć lub marynować. Poza właściwościami kulinarnymi, mają także właściwości zdrowotne, mogąc m.in. obniżać poziom cholesterolu. Zgodnie ze starą chińską tradycją, spożywanie shii-take zalecane było dla utrzymania dobrego zdrowia i długowieczności.

Twardziak jadalny - shii-take

Do uprawy shii-take trzeba znaleźć miejsce półcieniste (może być to zarówno w ogrodzie, jak i w zamkniętym pomieszczeniu). Uprawę prowadzi się w dwóch okresach - od lutego do czerwca lub od sierpnia do listopada, wyłącznie na pniach lub gałęziach drzew liściastych. Pierwszy zbiór jest możliwy zazwyczaj następnej wiosny. Całoroczna, szybka i łatwa uprawa możliwa jest zaś dzięki dostęnym od niedawna w sprzedaży zestawom do uprawy shii-take w domu.

Opracowano na podstawie:
1. Ewa Nieckuła, W koalicji z grzybem, Wiedza i życie, nr 9/2006, s. 32- 35;
2. M. Siwulski, Uprawiamy grzyby w ogrodzie, Działkowiec.

Zobacz również:

Czubajka kania - wartości odżywcze, uprawa, przepisy kulinarne
Czubajka kania to grzyb z rodziny pieczarkowatych, spożywany zazwyczaj po usmażeniu w panierce lub jako dodatek do jajecznicy. W bezpieczny sposób możemy pozyskiwać pyszne kanie z uprawy we własnym ogrodzie! Więcej...

Ciekawe grzyby jadalne i niejadalne - zdjęcia i opisy
Grzyby jadalne są w naszym kraju bardzo cenionym składnikiem wielu potraw i nie brakuje smakoszy, którzy potrafią z nich wyczarować znakomite dania. Niemniej wiele grzybów może sprawić nam przykre niespodzianki w postaci kłopotów zdrowotnych. Więcej...

Grzyby na trawniku, czarcie kręgi - zwalczanie, jak się pozbyć
Jednym z częstych problemów, wpływających na walory estetyczne darni, są grzyby na trawniku. Mogą być to różne gatunki grzybów kapeluszowych, zazwyczaj jednak wyrastające na obrzeżach okręgu, tworzące tzw. czarcie kręgi. Więcej...