Brukiew - właściwości, uprawa, odmiany

Brukiew to trochę zapomniane i niedoceniane warzywo, które powoli wraca do łask. Posiada wiele zalet: jest bogate w witaminy i sole mineralne, obficie plonuje i jest bezproblemowe w uprawie. W smaku przypomina połączenie kalarepy z rzodkiewką. Poznaj właściwości brukwi i jej odmiany. Dowiedz się jak uprawiać brukiew i już dziś zaplanuj miejsce dla tego wartościowego warzywa na grządce oraz w kuchni.

Brukiew - Brassica napus L. var. napobrassica
Fot. depositphotos

Jak wygląda brukiew?

Brukiew (Brassica napus L. var. napobrassica) to warzywo rzepowate. Powstała w wyniku skrzyżowania rzepy i kapusty liściowej. Inne używane nazwy brukwi to: karpiel, korpiel, kwaczek oraz kwapi.

Brukiew przypomina z wyglądu rzepę lub buraka. Jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku wykształca rozetę z liśćmi oraz jadalny korzeń spichrzowy, najczęściej o kulistym kształcie. W kolejnym roku, wśród liści pojawiają się kwiaty. Brukiew uprawia się w Europie, Ameryce Północnej, Kanadzie, Argentynie, Indiach i Japonii. Nie rośnie w stanie dzikim.

Brukiew - składniki odżywcze i właściwości zdrowotne

Brukiew to skarbnica soli mineralnych, witamin i błonnika. Jest bogata w witaminę C, witaminy z grupy B, wapń, potas, magnez, żelazo, cynk i fosfor. Jedna porcja brukwi pokrywa połowę dziennego zapotrzebowania na witaminę C.

Warzywo to zapobiega przedwczesnemu starzeniu oraz pobudza regenerację tkanek. Dzięki sporej zawartości siarki, brukiew wpływa także korzystnie na włosy i skórę. Ma działanie moczopędne oraz oczyszczające. Działa przeciwkaszlowo i wykrztuśnie, a syrop z brukwi pomaga złagodzić uporczywy kaszel.

Brukiew jest bogata w cenne antyoksydanty (przeciwutleniacze), czyli naturalne substancje, chroniące nasz organizm przed nowotworami.

Brukiew - Brassica napus L. var. napobrassica
Fot. depositphotos

Brukiew - zastosowanie w kuchni

Dawniej pieczoną brukwią zastępowano chleb lub ziemniaki. Nasi przodkowie jadali brukiew pieczoną w ognisku. Była pożywieniem ludzi ubogich, a w czasie wojny gotowano z niej zupy. Choć w przeszłości brukiew kojarzona była przede wszystkim z pożywieniem biedaków, teraz wraca do łask i coraz częściej poszukiwana jest przez zwolenników żywności ekologicznej.

Korzenie brukwi, w zależności od odmiany mogą być pikantne lub słodkawe i bardziej łagodne. W smaku przypominają połączenie rzodkiewki z kalarepą, z lekkim kapuścianym posmakiem. Można je przyrządzać na wiele sposobów: w surówkach, zapiekane z innymi warzywami, gotowane, w postaci zup, puree, a nawet frytek.

Sok z brukwi wzmacnia i oczyszcza organizm. Choć brukiew zawiera mało kalorii, bo tylko 37 kcal w 100 g, jest bardzo sycąca. Z tego względu polecana jest osobom dbającym o linię. Warto więc włączyć ją do swojego jadłospisu.

Warto wiedzieć!
Brukiew zawiera substancje ograniczające wchłanianie jodu, dlatego nie powinny spożywać jej osoby z niedoczynnością tarczycy. Spożywania brukwi nie zaleca się również osobom cierpiącym na stany zapalne przewodu pokarmowego.

Brukiew - uprawa w ogrodzie

Brukiew jest warzywem bardzo łatwym w uprawie i odpornym na spadki temperatur, dlatego chętnie uprawiana jest w chłodnych krajach skandynawskich. Nasiona brukwi sieje się w kwietniu i na początku maja wprost do gruntu. Kiełkują już w temperaturze 2-3°C. Gotową rozsadę wysadza się na początku czerwca.

Brukiew jest odporna na zimno jednak nie lubi suszy. Preferuje wilgotną glebę próchniczą o pH 6,0-7,5 ale urośnie także w uboższym podłożu. Glebę należy spulchniać i regularnie odchwaszczać.

Zapamiętaj!
Brukwi trzeba zapewnić stale wilgotne podłoże, ponieważ podczas suszy jej korzenie stają się mniejsze, twarde i łykowate.

Brukiew bywa uprawiana jest jako warzywo oraz jako roślina pastewna. W sprzedaży jest rzadko spotykana, dlatego, by móc korzystać z jej licznych właściwości zdrowotnych i smakowych, warto spróbować wyhodować ją na własnej grządce.

Brukiew - zbiór i przechowywanie

Brukiew zbiera się od września do listopada. W dobrym podłożu korzenie brukwi mogą osiągnąć wagę nawet 3-4 kg, jednak warto pamiętać o tym, że najsmaczniejsze są warzywa młode.

Korzenie brukwi dobrze znoszą dłuższe przechowywanie. Zebrane w odpowiednim czasie i składowane w niskich temperaturach, nadają się do użycia przez kilka miesięcy. Gorzej utrzymują się korzenie brukwi zebrane po przemrożeniu. Najlepiej przechowuje się brukiew o żółtym kolorze miąższu.

Brukiew - Brassica napus L. var. napobrassica
Fot. Picasa user Seedambassadors, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Brukiew - szkodniki

Brukiew jest warzywem z rodziny kapustowatych, dlatego mogą ją zaatakować śmietka kapuściana i brukwiana oraz pchełki ziemne. Aby ją ochronić, należy w fazie wzrostu liści okryć zagon włókniną, a w późniejszym czasie gęstą siatką. Nie powinno się uprawiać brukwi w następstwie po sobie oraz po innych warzywach z rodziny kapustowatych.

Brukiew - odmiany

Poszczególne odmiany brukwi różnią się między sobą wyglądem, kolorem skórki oraz miąższu. Poniżej wymieniamy te, najbardziej przydatne do uprawy ogrodowej.

Brukiew 'Saba' - odmiana wytrzymała na suszę i niskie temperatury, o niewielkich wymaganiach pokarmowych. Zgrubienie korzeniowe posiada żółtą skórkę i biało-żółty miąższ o delikatnym smaku. Jest trwała w przechowywaniu.

Brukiew 'Kaszubska' - owalne korzenie mają żółtą skórkę i biało-kremowy miąższ. Charakteryzuje się delikatnym smakiem.

Brukiew 'Nadmorska' - kulisto-owalne zgrubienia mają jasnożółty kolor oraz miąższ kremowo - żółty.

Brukiew 'Wilhemburska' - kulisto-owalne zgrubienia o zielonkawym kolorze skórki posiadają kremowo-żółty miąższ o delikatnym smaku.

Brukiew 'American Purple Top' - kształt zgrubienia może być owalny lub kulisty w kolorze żółto- fioletowym. Żółty miąższ ma słodkawy smak.

Brukiew 'Hoffmana żółta' - posiada wydłużony fioletowy korzeń o żółtym miąższu.

Monika Chwała

Opracowano na podstawie:
1. P. Czikow, J. Łaptiew, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1983, s.73-74;
2. Ł. Zaborska, Z. Zawistowska, Warzywa na działce i w kuchni, Wydawnictwo Watra, Warszawa 1986, s. 109;
3. I. Gumowska, Czy wiesz co jesz, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1985, s. 108-109;
4. Mój piękny ogród, nr 2/2021;
5. Mam ogród nr 8/2017.

Przeczytaj również:

Warzywa łatwe w uprawie. Mają krótki okres wegetacji i można je uprawiać w domu!
Warzywa łatwe w uprawie, o krótkim okresie wegetacji, to doskonałe rozwiązanie dla początkujących ogrodników. Wiele warzyw można z powodzeniem uprawiać w domu przez cały rok, nawet nie mając dużego doświadczenia. Więcej...

Pietruszka korzeniowa. Uprawa w ogrodzie i polecane odmiany
Podpowiadamy jak powinna być prowadzona uprawa pietruszki korzeniowej w ogrodzie, a także które odmiany pietruszki korzeniowej warto wybrać do uprawy na działce. Zobacz jak pielęgnować pietruszkę korzeniową aby uzyskać jak najwyższe zbiory :-) Więcej...

Jak założyć ogródek warzywny krok po kroku?
Ogródek warzywny może być cennym źródłem smacznych, zdrowych warzyw, uprawianych na potrzeby domowe. Jeżeli chcesz takie warzywa mieć ale kompletnie nie wiesz jak się do tego zabrać, skorzystaj z naszego poradnika jak założyć ogródek warzywny krok po kroku! Więcej...