Balsamka ogórkowata - właściwości, uprawa, przepisy

Balsamka ogórkowata, określana też jako przepękla ogórkowata lub gorzki ogórek, to pnące warzywo jednoroczne pochodzące z Chin. Jego owoce nieco przypominają ogórki i są bogate w substancje odżywcze. W Polsce można balsamkę uprawiać w gruncie, choć znacznie lepszy plon uzyskamy z uprawy w tunelu foliowym. Poznaj bliżej właściwości balsamki, zobacz jak wygląda uprawa balsamki ogórkowatej w ogrodzie oraz wypróbuj najbardziej znane przepisy na dania z balsamki.

Owoce balsamki ogórkowatej
Fot. depositphotos

Balsamka ogórkowata - właściwości odżywcze i lecznicze

Balsamka ogórkowata (Momordica charantia) jest rośliną pnącą, tworzącą wiotkie łodygi o długości do 3 m, które wspinają się i owijają wokół podpór dzięki silnym wąsom czepnym. Jadalnymi częściami balsamki są jej liście, młode pędy i nasiona ale przede wszystkim spożywa się jej owoce. Owoce przepękli ogórkowatej są podłużne, zielone, nieco podobne do ogórków, jednak ich skórka jest znacznie bardziej pofałdowana, zaś końcówki owoców z jednej strony ostro zakończone. Dorastają do 18 cm długości. Warto się nimi zainteresować ze względu na ciekawy smak i cenne właściwości odżywcze.

W celach spożywczych owoce balsamki zbiera się niedojrzałe, gdy są jeszcze zielone, natomiast w miarę dojrzewania stają się one najpierw żółte, potem pomarańczowe, aż w końcu pękają, uwalniając białe lub brunatne nasiona. Owoce balsamki ogórkowatej charakteryzują się niską zawartością cukrów oraz są bogate w potas, żelazo, witaminy A, C, E, K i cały kompleks witamin z grupy B. Właściwości lecznicze balsamki ogórkowatej są wykorzystywane w indyjskiej medycynie ludowej jako lek na cukrzyce. Zawierają one związek podobny do insuliny, pomagający regulować poziom cukry we krwi.

Balsamka ogórkowata - uprawa

Balsamka jest warzywem o dużych wymaganiach cieplnych. Uprawa balsamki w gruncie jest możliwa, jednak uprawa tego warzywa w tunelu foliowym pozwoli uzyskać znacznie wyższy plon, a owocowanie można wydłużyć aż do jesieni.

W tunelu nasiona balsamki sieje się pod koniec kwietnia, umieszczając je na głębokości 1 cm. Do wykiełkowania potrzebują one temperatury co najmniej 13°C. Rośliny prowadzi się przy sznurku (podobnie jak melony), usuwając co drugi boczny pęd. Wymagane zabiegi w uprawie balsamki ogórkowatej to przede wszystkim: podlewanie, nawożenie i usuwanie chwastów. Wykonuje się je identycznie jak w uprawie ogórków.

Owoce balsamki ogórkowatej pojawiają się po 6-8 tygodniach od siewu. Jedna roślina wydaje od 5-8 owoców ale jeśli chcemy aby dobrze wyrosły, warto ograniczyć ich liczbę do 4-5 sztuk. W zależności od odmiany mogą być one zielone, rzadziej białe lub żółte. Zbieramy je zanim jeszcze dojrzeją, gdy osiągną długość 10-15 cm. Na dłużej warto je pozostawić jedynie, jeśli chcemy uzyskać nasiona. Wówczas wyrosną nawet do 30 cm długości, aż wreszcie pękną na 3 części, uwalniając nasiona.

Balsamka ogórkowata
Fot. depositphotos

Decydując się na gruntową uprawę balsamki ogórkowatej musimy pamiętać o przygotowaniu tyczkowatych podpór i owijaniu roślin wokół tychże tyczek, a także zapewnieniu jakiś osłon bocznych aby rośliny nie były wywracane przez wiatr. Na grządki nasiona przepękli ogórkowatej wysiewa się gniazdowo co 30-50 cm, pozostawiając potem najsilniejsze siewki. Można uprawiać także bez podpór, pozwalając rozrastać się pędom balsamki płasko po ziemi, jednak wówczas uprawa wymaga więcej miejsca (rośliny powinny rosnąć w odległości 1 m od siebie), a owoce bardzo łatwo zagniwają (zapobiec temu można podkładając pod nie drewniane deseczki, oddzielające owoc od gruntu).

Choroby i szkodniki atakujące balsamkę ogórkowatą to przede wszystkim: mozaika ogórka, mączniak prawdziwy dyniowatych, mszyce i przędziorki. Jak widać zatem, zagrożenia są podobne jak dla ogórków i w podobny sposób trzeba chronić balsamkę. Niestety brak środków ochrony zarejestrowanych w uprawie balsamki, dlatego w uprawach amatorskich warto zapobiegawczo stosować naturalne preparaty zapobiegające chorobom i ogólnie wzmacniające rośliny, jak np. Biosept Active. Warto też stosować znany ekologiczny oprysk z drożdży na ogórki.

7 egzotycznych warzyw, które warto mieć w ogrodzie!
Egzotyczne warzywa zaskakują swoim smakiem i wyglądem. Wiele z nich posiada też cenne właściwości odżywcze i zdrowotne. A skoro przynajmniej niektóre z tych ciekawych egzotycznych warzyw dobrze znoszą nasze warunki klimatyczne, dlaczego nie spróbować ich uprawy? Poznaj 7 egzotycznych warzyw, które warto mieć w ogrodzie! Więcej...

Balsamka ogórkowata - przepisy

Jeżeli mamy już owoce balsamki ogórkowatej z własnej uprawy w ogródku lub po prostu udało nam się kupić kilka takich owoców w sklepie, warto dowiedzieć się jak je przyrządzić aby smakowały jak najlepiej.

Zastosowanie owoców balsamki ogórkowatej jest dosyć szerokie. Można je spożywać na surowo, piec, gotować, smażyć, dodawać do sałatek, mięs i ryb. Najpierw jednak trzeba pozbyć się obecnej w nich goryczki, co osiągniemy dzięki blanszowaniu. W tym celu pokrojone w plastry (środek musi być usunięty) wrzuca się na chwilę do wrzącej, osolonej wody (4 łyżeczki soli na litr wody) i doprowadza do ponownego zagotowania. Następnie wyciąga się i hartuje zimną wodą. Można też plasterki po prostu posolić i po 30 minutach odlać wodę, postępując identycznie jak podczas przygotowywania ogórków na mizerię.

Przepisy z zastosowaniem balsamki ogórkowatej nie są zbyt popularne ale można znaleźć kilka ciekawych propozycji. My polecamy balsamkę faszerowaną wieprzowiną.

Balsamka faszerowana

Składniki: kilka owoców balsamki, 150g mielonej wieprzowiny, sos sojowy, sól, pieprz mielony, ząbek czosnku, woda.
Przygotowanie: owoce balsamki myjemy, obcinamy ich końcówki z obu stron i kroimy poprzecznie na 3 cześci. Z każdej części wydrążamy środek, usuwając nasiona wraz z osnówkami. Siekamy czosnek i dokładnie mieszamy z mieloną wieprzowiną, solą i pieprzem. Następnie tym faszerujemy owoce balsamki. Uważamy jednak aby nie dać farszu zbyt dużo, bo owoce zmniejszają swoją objętość podczas gotowania. Następnie wlewamy do garnka litr wody i gotujemy. Gdy woda się zagotuje, dodajemy faszerowaną balsamkę i 2 łyżki stołowe sosu sojowego. Następnie gotujemy ok. 30 minut. Potrawa jest gotowa, gdy owoce balsamki zmienią barwę na żółtawą i zmiękną. Podaje się na gorąco z ryżem.

Przeczytaj również:

Ogórecznik lekarski - właściwości lecznicze, zastosowanie, uprawa
Właściwości lecznicze ogórecznika lekarskiego sprawiły, że ogórecznik zastosowanie znalazł nie tylko w kuchni ale też w kosmetyce i medycynie. Zobacz jak wygląda uprawa ogórecznika lekarskiego w ogrodzie i dowiedz się jak stosować to wspaniałe ziółko! Więcej...

Kiwano, ogórek kolczasty - uprawa w Polsce, jak jeść
Kiwano (Cucumis metuliferus) należy do rodziny dyniowatych. Pochodzi z tropikalnych rejonów kontynentu afrykańskiego, a u nas jest mało znaną rośliną egzotyczną, choć z powodzeniem można je uprawiać na działce. Oto podstawowe zasady uprawy kiwano - od wysiewu nasion po zbiór owoców i kilka pomysłów na ich wykorzystanie w kuchni. Więcej...

Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie!
Rośliny lecznicze i prozdrowotne są stosowane od setek, a nawet tysięcy lat. Współczesna nauka tylko potwierdziła to, o czym od dawna wiedzieli zielarze, znachorzy i szamani. Doniczka na balkonie albo grządka w ogródku może stać się Twoją własną domową apteką. Oto 5 roślin, które pomogą zadbać o Twoje zdrowie, kondycję i dobry wygląd! Więcej...

Opracowano na podstawie: R. Hołubowicz, J. Kempińska, Balsamka czyli przepękla ogórkowata, Działkowiec, nr 12/2009, s. 50-51, W. Czuksanow, Bitwa o pietruszkę, Zysk i S-ka, Wydanie I, str. 453.