Podagrycznik pospolity - właściwości, zastosowanie, zwalczanie
Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria) to roślina powszechnie występująca w ogrodach i na nieużytkach. Choć przez wielu jest uważany za uciążliwy chwast, warto docenić zdrowotne właściwości podagrycznika. Młode liście i pędy podagrycznika są jadalne i stanowią źródło witamin oraz składników mineralnych. W tym artykule omawiamy zastosowanie podagrycznika pospolitego w celach leczniczych i kulinarnych oraz podpowiadamy jak przeprowadzić zwalczanie podagrycznika, jeśli zachwaścił nasz ogród.
Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Jak wygląda podagrycznik pospolity
Podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), zwany również kozią stopką i barsznicą, to gatunek rośliny z rodziny selerowatych (Apiaceae). Na stanowiskach naturalnych występuje on w Azji, na Kaukazie, w Ameryce Północnej oraz w Europie. W Polsce można spotkać tę bylinę w zaroślach i liściastych lasach. W ogrodach podagrycznik jest uciążliwym i trudnym do wytępienia chwastem lubiącym cieniste i wilgotne zakątki.
Podagrycznik pospolity to roślina wieloletnia o czołgających się kłączach korzeniowych i wzniesionych, owłosionych łodygach, które osiągają zazwyczaj wysokość od 30 do 100 cm. Liście podagrycznika są złożone, jasnozielone i mają długość około 5 - 10 cm. Każdy listek ma eliptyczny kształt i jest ząbkowany na brzegu. Roślina ma charakterystyczny zapach, podobny do zapachu selera i pietruszki.
Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons
Drobne, białe kwiaty podagrycznika pospolitego są zebrane w duże, płaskie baldachy, które wyrastają na szczytach łodyg. Okres kwitnienia tego gatunku przypada na okres od maja do lipca. Owoce podagrycznika pospolitego to podłużne rozłupki zawierające drobne, brązowe nasiona.
Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria
Fot. Cbaile19, CC0, Wikimedia Commons
Podagrycznik pospolity jest rośliną inwazyjną i ma tendencję do szybkiego rozprzestrzeniania. Roślina tworzy gęste dywany i jest trudna do zwalczenia ze względu na duże zdolności regeneracyjne. Istnieje ozdobna odmiana podagrycznika 'Variegatum' o kremowo - zielonych liściach, wykorzystywana jako roślina okrywowa, ale jest ona równie trudna do kontrolowania jak gatunek.
Podagrycznik pospolity 'Variegatum'
Fot. Meneerke bloem, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons
Podagrycznik pospolity - właściwości
W ogrodach podagrycznik pospolity zazwyczaj jest zwalczany jako uciążliwy chwast. Warto jednak docenić odżywcze i lecznicze właściwości podagrycznika pospolitego, które czynią go cennym surowcem zielarskim, leczniczym, a także rośliną jadalną.
Świeże liście podagrycznika zawierają duże ilości witaminy C, związków mineralnych, karotenów, białek i tłuszczy. Owoce podagrycznika są bogate w olejek eteryczny o dość przyjemnym, silnym aromacie.
Ale uwaga - choć podagrycznik ma właściwości odkwaszające, odkażające i oczyszczające organizm ludzki, to może także wywoływać niepożądane skutki, takie jak: wymioty, nudności, wzdęcia, biegunki, skurcze brzucha, zgagę, a na podrażnionej skórze świąd i wysypkę.
Liście podagrycznia mają zastosowanie w kuchni
Fot. depositphotos
Podagrycznik pospolity - zastosowanie
W medycynie naturalnej podagrycznik ma zastosowanie przede w leczeniu dny moczanowej (podagry) i reumatyzmu. Napar z ziela podagrycznika jest stosowany przy chorobach nerek i pęcherza, do leczenia hemoroidów, żylaków i na uregulowanie przemiany materii. Świeże liście podagrycznika, stosowane jako okłady, wspomagają gojenie ran. Sokiem z liści podagrycznika można nacierać miejsca ukąszeń przez owady.
Młode liście podagrycznika mają dużą wartość odżywczą i mogą być spożywane na surowo jako dodatek do sałatek. Wyrośnięte liście tej byliny można kisić, gotować lub dusić. Jak zatem widać podagrycznik ma szerokie zastosowanie kulinarne jak i lecznicze.
Podagrycznik pospolity - zwalczanie
Podagrycznik pospolity bardzo szybko się rozprzestrzenia za pomocą długich kłączy oraz licznych nasion i dlatego zwalczanie podagrycznika w ogrodach jest bardzo trudne. Ten groźny chwast stanowi dużą konkurencję dla roślin uprawnych wyjaławiając i osuszając glebę. Na liściach podagrycznika żerują szkodniki roślin uprawnych oraz rozwijają się groźne choroby roślin ogrodowych, jak na przykład mączniak.
W zwalczaniu podagrycznika ważne jest regularne usuwanie chwastów i ich koszenie zanim zdążą zawiązać nasiona i się rozprzestrzenić.
Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria
Fot. Industrees, CC0, Wikimedia Commons
Ponieważ kłącza podagrycznika pospolitego znajdują się blisko powierzchni gleby możliwe jest ograniczenie populacji przez wyciąganie kłączy z gleby przy pomocy narzędzi ogrodniczych. Jednak całkowite wyrugowanie rośliny jest trudne, ponieważ najmniejsza część korzenia pozostawiona w glebie spowoduje jej odrastanie.
Najlepiej jest unikać umieszczania usuniętych roślin w kompostowniku, a jeśli już to dopiero wtedy, gdy wyschną. Nasiona i korzenie podagrycznika są bardzo żywotne i istnieje ryzyko, że wraz z kompostem zostaną rozniesione po ogrodzie.
W walce z tą byliną korzystnie jest ściółkować zagony czarną włókniną, folią perforowaną lub ściółkami organicznymi, gdyż w ten sposób tłumimy kiełkowanie nie tylko podagrycznika, ale też innych chwastów.
Jeżeli nie uda nam się wytępić podagrycznika w ostateczności możemy zastosować oprysk herbicydami przeznaczonymi do zwalczania podagrycznika lub wykorzystać preparaty oparte na substancjach naturalnych, takie jak Effect 24 H, AntyChwast Total Hobby oraz Atut Hobby.
Przeczytaj również:
- Jadalne chwasty ogrodowe. Jakie chwasty można jeść?
- Co zrobić z wyrwanymi chwastami? Kompost, gnojówka, potrawy z chwastów
- Rośliny lecznicze i prozdrowotne w Twoim ogrodzie!
- Byliny okrywowe i zadarniające
Opracowano na podstawie:
1. C. Bańkowski, J. Serwatka, Pożyteczne chwasty, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1977, s. 56-58;
2. D. Rybak (red. naukowy), Atlas. Rośliny lecznicze, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1993, s. 62;
3. C. Trąba, K. Rogut, P. Wolański, Rośliny dziko rosnące i ich zastosowanie, Pro Carphatia, Rzeszów 2012, s. 119.
