Pielęgnacja drzew owocowych po posadzeniu

Właściwa pielęgnacja drzew owocowych po posadzeniu ma ogromny wpływ na ich dalszy wzrost, plonowanie i zdrowotność. Świeżo posadzonym drzewkom musimy zapewnić odpowiednie warunki do rozwoju, aby ich wzrost był silny i aby możliwe było szybkie uformowanie korony drzewa z dużą powierzchnią owoconośną. Dlatego niezmiernie ważne jest odpowiednie przycinanie drzew owocowych po posadzeniu, a także ich nawożenie i szereg innych, często niedocenianych, zabiegów pielęgnacyjnych. Oto jak zadbać o nowo posadzone drzewa owocowe.

Pielęgnacja drzew owocowych po posadzeniu - palikowanie

Przycinanie drzew owocowych po posadzeniu

Pierwsze cięcie drzew owocowych po posadzeniu
Drzewa owocowe po posadzeniu wymagają przycięcia. Jeżeli drzewko posadziliśmy jesienią, pierwszego cięcia dokonujemy najbliższej wiosny - w marcu lub kwietniu (przed pękaniem i rozwojem pąków). Drzewka sadzone na wiosnę przycinamy zaś od razu po posadzeniu. Sposób wykonania cięcia zależy od gatunku, wybranej formy korony, a także od grubości pnia, wysokości i liczby pędów bocznych. Korony drzew owocowych można formować na rozmaity sposób, ważne jednak jest aby właściwe działania podjąć gdy drzewo jest młode, a jego pędy są jeszcze elastyczne.

Jak formować koronę drzewa owocowego po posadzeniu
Obecnie do ogrodów działkowych poleca się najczęściej drzewka niskorosnące, na podkładkach karłowych. Zajmują one niewielką powierzchnię działki w stosunku do wielkości plonu jaki możemy zebrać, a ponadto przy zbieraniu owoców nie trzeba używać drabiny.

Przyjęło się, że pielęgnacja drzew owocowych niskopiennych jest znacznie łatwiejsza, niż drzew owsiągających duże rozmiary. Mają one jednak też wady - praktyka ostatnich lat (po rozpowszechnieniu ich w ogrodach działkowych) pokazała, że niestety drzewa owocowe na podkładkach karłowych są mniej żywotne i bardziej wrażliwe na choroby. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule stare odmiany drzew owocowych.

Drzewka na podkładkach karłowych proponujemy prowadzić w formie korony wrzecionowej (fot. u góry po lewej). Ten typ korony posiada jeden pionowy, centralny konar, tzw. przewodnik. Od przewodnika odchodzą pędy boczne, które powinny rosnąć poziomo, czyli tworzyć z przewodnikiem kąt prosty. Dolne gałęzie są znacznie dłuższe niż gałęzie położone nieco wyżej. Taka forma prowadzenia wymaga użycia palika, przy którym drzewko będzie prowadzone na wysokość nie przekraczającą 2,5 metra. Jednak pozostała pielęgnacja drzew owocowych prowadzonych w formie korony wrzecionowej nie nastręcza większych problemów.

Cięcie jednorocznego okulanta bez pędów bocznych
Najmniej kłopotliwe jest przycięcie drzewa owocowego będącego jednorocznym okulantem bez pędów bocznych (rys. po prawej - miejsca cięć oznaczono kolorem czerwonym). Taki egzemplarz przycinamy na wysokości od 70 do 90 cm, w zależności od grubości pnia. Jeżeli średnica pnia wynosi do 11 mm, przycinamy go na wysokości 70 do 80 cm. Jeżeli średnica pnia wynosi 12 mm lub więcej, cięcie przeprowadzamy na wysokości 80 do 90 cm nad ziemią. Tniemy zawsze nad pąkiem położonym na przewodniku od strony zachodniej. Dzięki temu wyrastający pęd będzie rósł niemal pionowo. Pamiętajmy aby cięcie wykonać pod lekkim (nie za dużym!) skosem. Zwiększymy wprawdzie powierzchnię rany, ale w przypadku opadów, woda będzie po skosie spływała szybciej, co ułatwi zaschnięcie rany i zmniejszy ryzyko wystąpienia infekcji.

Cięcie okulanta nierozgałęzionego (po lewej) i cięcie okulanta rozgałęzionego (po prawej)

Cięcie okulantów rozgałęzionych
Bardziej skomplikowane jest cięcie okulantów rozgałęzionych. W takim przypadku wycinamy przede wszystkim pędy położone najniżej na pniu, tak aby nie było żadnych rozgałęzień na wys. poniżej 50 cm nad ziemią. Wycinamy także pędy wyrastające z przewodnika pod kątem ostrym - zalecany kąt wyrastających pędów powinien być zbliżony do kąta prostego. Ostatecznie powinno pozostać do 5-ciu pędów bocznych, równomiernie rozłożonych na przewodniku. Jeżeli długość pozostawionego pędu przekracza 40 cm dobrze jest go nieco skrócić. Sam przewodnik przycinamy w odległości 30 do 40 cm od najwyżej położonego pędu bocznego.

Formowanie korony wrzecionowej
W pierwszych latach formowania korony wrzecionowej pozwalamy na swobodny rozwój pędów dolnych. W górnej części korony pozostawiamy natomiast jedynie pędy słabsze, wycinając wszystkie pędy rosnące silnie i pionowo ku górze. Gdy drzewa wejdą w okres owocowania wykonujemy cięcie prześwietlające, w celu przerzedzenia pędów i wpuszczenia większej ilości światła wewnątrz korony, a także w celu utrzymania nadanego kształtu i rozmiarów korony drzewa.

Cięcie drzew i krzewów owocowych
Aby zapewnić zdrowy wzrost drzew i obfite plony w naszym sadzie, powinniśmy regularnie, corocznie przeprowadzać cięcie drzew i krzewów owocowych. Poprzez cięcie możemy nadawać młodym roślinom pożądane kształty i stymulować wyrastanie nowych, silnych pędów. Warto zatem poznać tajniki sztuki cięcia drzew i krzewów owocowych. Więcej...

Przyginanie gałązek drzew owocowych
Jak już wcześniej wspomniałem wskazane jest zachowanie szerokich kątów pomiędzy przewodnikiem a wyrastającymi z niego pędami. Kąty zbliżone do kąta prostego zabezpieczają gałęzie przed wyłamaniem pod ciężarem owoców. Niestety kąty zbliżone do 90° rzadko powstają samoistnie. Dlatego też, poza wycinaniem pędów wyrastających pod kątem ostrym, do formowania drzew owocowych stosuje się również przyginanie pędów. Jest to ważna metoda formowania korony drzew owocowych, gdyż zbyt intensywne cięcie spowalnia znacznie wzrost drzew i może opóźnić wejście drzewek w owocowanie. Przyginanie pędów osłabia wzrost w znacznie mniejszym stopniu niż cięcie i w ogóle nie opóźnia wejścia drzew w owocowanie, co jest niewątpliwą zaletą tej metody. Do przyginania pędów stosuje się klamerki (takie jakich używa się przy rozwieszaniu prania) lub wykałaczki. Można również wieszać na gałązkach ciężarki przywiązane sznurem.

Przyginanie pędów za pomocą klamerek oraz za pomocą wykałaczki

Nawożenie drzew owocowych po posadzeniu

Dla prawidłowego wzrostu drzew owocowych po posadzeniu, konieczne jest zapewnienie im odpowiedniej dawki nawozów. Odpowiednie nawożenie ma szczególne znaczenie w pierwszych latach uprawy, gdyż bez niego drzewo nie będzie rosło w odpowiednim tempie i nie będziemy mogli szybko uformować jego korony w taki sposób aby uzyskać dużą powierzchnię owoconośną.

Nawożenie azotem drzew owocowych po posadzeniu
Aby uzyskać mocne przyrosty pozwalające formować koronę drzewka, pierwszą dawkę nawozów (np. Polifoski lub saletry amonowej) wysiewamy w pierwszym roku uprawy, około połowy maja. Następną dawkę nawozu podajemy po upływie kolejnych 4 do 5 tygodni. Jeżeli wzrost drzewek jest zbyt silny, w następnym roku nawożenie azotem ograniczamy do jednej dawki, podawanej w maju.

Mineralne nawożenie drzew owocowych wiosną kontynuuje się co roku w kolejnych latach uprawy. Jednak gdy dojdziemy do etapu, w którym korona jest już nieco uformowana, nawożenie azotem należy zredukować do minimum, co spowolni wzrost pędów i pobudzi rośliny do wydania owoców. Jeżeli wzrost pędów jest bardzo słaby, a liście mają kolor wyblakły jasno-zielony, dawkę nawozu azotowego należy zwiększyć. Ciemnozielone liście i bardzo długie przyrosty, wskazują natomiast na konieczność ograniczenia dawki nawozów azotowych.

Jak zabezpieczyć drzewka owocowe na zimę
Zabezpieczenia na zimę wymagają przede wszystkim młode, nowo sadzone drzewka owocowe. Do typowych zabiegów zabezpieczających należy usypywanie kopczyków u podstawy pni, zakładanie osłonek sadowniczych przeciw gryzoniom i sarnom, bielenie pni drzewek owocowych wapnem, a także okrywanie koron najbardziej wrażliwych gatunków. Zobacz jak zabezpieczyć drzewka na zimę, jakimi materiałami osłaniać i kiedy to zrobić. Więcej...

Inne składniki mineralne
Poza nawożeniem azotowym, konieczne jest również dostarczenie młodym drzewom innych składników mineralnych. W tym celu stosuje się nawozy wieloskładnikowe, podawane wczesną wiosną. Dobre efekty daje również ściółkowanie gleby wokół drzewek obornikiem lub kompostem. Rozsypany obornik przysypujemy cienką warstwą ziemi, dzięki temu będzie rozkładał się wolniej i równomiernie zaopatrywał rośliny w składniki pokarmowe.

Przywiązywanie pędów obciążonych przez owoce

Ochrona drzew owocowych po posadzeniu

Nowe drzewa owocowe po posadzeniu są raczej rzadko atakowane przez choroby drzew owocowych, zmorą mogą się jednak stać szkodniki drzew owocowych. Dlatego też ważne jest przeprowadzanie zalecanych zabiegów ochrony.

Przed nastaniem zimy nie można zapomnieć o ochronie pni drzew przed gryzoniami i zającami, które mogą obgryzać korę w dolnych częściach pnia. Dlatego też sprawdźmy stan ogrodzenia naszej działki i załóżmy na pnie plastikowe osłonki sadownicze.

Pamiętajmy również aby młode drzewa owocowe po posadzeniu zabezpieczyć przed mrozem. Szczególnej troski wymaga brzoskwinia, morela i orzech włoski. Zabezpieczyć musimy nie tylko części nadziemne roślin ale również ich korzenie, dlatego wokół nasady każdego pnia warto jest usypać kopczyk z ziemi, który będzie stanowił dodatkową warstwę izolacyjną. Przydatne będzie również ściółkowanie gleby wokół pni drzewek.

Przeczytaj również:

Cięcie jabłoni
Jabłonie są najpowszechniej uprawianymi drzewami owocowymi w naszym kraju. Ich owoce mają szereg zastosowań, a drzewa jabłoni najlepiej radzą sobie w naszym klimacie spośród wszystkich drzew owocowych. Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych gwarantującym obfity plon jabłek jest cięcie jabłoni. Oto jak prawidłowo wykonać cięcie jabłoni i jakie są właściwe terminy wykonania tego zabiegu. Więcej...

Cięcie gruszy - kiedy i jak przycinać grusze
Grusze, podobnie jak inne drzewa owocowe, wymagają cięcia w celu uformowania korony, a potem utrzymania drzew w dobrym stanie i zapewnienia ich obfitego owocowania. Zobacz jak i kiedy przycinać grusze rosnące w przydomowych sadach i ogrodach działkowych. Poznaj zasady, sposoby, terminy i technikę cięcia grusz młodych, owocujących oraz odmładzania starych, zaniedbanych grusz. Więcej...

Zakładanie sadu na działce
Zakładanie sadu na działce trzeba poprzedzić odpowiednimi przygotowaniami - wybrać właściwe miejsce pod sad, przygotować glebę, rozplanować nasadzenia i wybrać najlepsze odmiany roślin sadowniczych, takie które mają smaczne owoce, ale także będą dobrze rosły w warunkach jakie będziesz mógł zapewnić im na Twojej działce. Więcej...

Opracowano na podstawie: G. Hodun, Pierwsze lata uprawy, Działkowiec, nr 5/2003, s. 36 - 37; E. Gudarowska, Formujemy drzewka owocowe, Działkowiec, nr 5/2004, s. 34 - 35; Z. Gruca, Cięcie drzew owocowych, Działkowiec, nr 2/2004, s. 26 - 27.