Niedośpian kłosolistny - odmiany, uprawa, rozmnażanie

Niedośpian kłosolistny (Hypoestes phyllostachya) to popularna roślina doniczkowa o kolorowych, nakrapianych liściach. Nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych, ale do prawidłowego rozwoju potrzebuje wysokiej wilgotności powietrza oraz dużej ilości światła. Poznaj ciekawe odmiany niedośpianu oraz dowiedz się jak wygląda uprawa niedośpianu w domu i w ogrodzie. Podpowiadamy też najlepsze sposoby na rozmnażanie niedośpianu w warunkach uprawy amatorskiej.

Niedośpian kłosolistny - Hypoestes phyllostachya
Fot. pixabay

Niedośpian kłosolistny - opis i charakterystyka

Niedośpian (Hypoestes) to rodzaj roślin należących do rodziny akantowatych (Acanthaceae) liczący ponad 100 gatunków. Zasięg ich występowania jest szeroki - zajmują tropikalne obszary Afryki, Ameryki Środkowej i Indii. Jednak najwięcej z nich można znaleźć na Madagaskarze.

Głównym powodem, dla którego warto uprawiać niedośpiany, jest ich ulistnienie. Hodowcy stworzyli wiele odmian niedośpianu o wspaniałych barwach. Małe, rurkowate kwiaty niedośpianów mają zwykle kolor liliowy i nie są zbyt dekoracyjne. W swoim naturalnym środowisku niedośpiany osiągają wysokość do 100 cm, ale egzemplarze uprawiane w doniczkach najczęściej nie przekraczają 50 cm wysokości.

Niedośpiany to atrakcyjne rośliny doniczkowe o kolorowych liściach, chętnie wykorzystywane jako elementy ogrodów w szkle, ale można je także uprawiać na rabatach lub w skrzynkach balkonowych jako rośliny jednoroczne. Ze względu na wysokie wymagania niedośpianów najczęściej uprawia się je jednak w pomieszczeniach.

Niedośpian a fitonia - różnice

Niedośpian bywa często mylony z fitonią. Oba gatunki mają podobne rozmiary i kolorowe liście. Jak je zatem rozróżnić? Liście fitonii mają wyraźne, równe, kontrastowe żyłkowanie, a niedośpiany mają kolorowe plamki.

Niedośpian (pilewej) i fitonia (po prawej)
Fot. pixabay

Niedośpian kłosolistny - odmiany

Ze względu na dużą popularność niedośpian doczekał się wielu ciekawych odmian.

Niedośpian 'Pink Panther' - liście w intensywnym odcieniu fuksji pokrywają ciemnozielone plamki podkreślające unerwienie liścia.

Niedośpian Pink - 'Splash' - odmiana dorasta do 40 cm wysokości, na różowym tle znajdują się oliwkowe plamki rozsiane najgęściej w okolicy unerwienia. Nadaje się do uprawy w doniczce oraz na rabacie.

Niedośpian 'Red Splash' - roślina dorasta do 45 cm wysokości, na czerwonym tle znajdują się oliwkowe plamki rozsiane najgęściej w okolicy unerwienia. Nadaje się do uprawy w doniczce oraz na rabacie.

Niedośpian 'White Splash' - odmiana dorasta do 45 cm wysokości, na białym tle rozsiane są oliwkowe plamki. Nadaje się do uprawy w doniczce oraz na rabacie.

Niedośpian 'Carmina' - na bordowym tle znajdują się jaskrawoczerwone, zlewające się plamki.

Niedośpian 'Pink Brocade' - to roślina o różowych plamkach na zielonym tle. Dorasta do 30-40 cm wysokości.

Niedośpian kłosolistny - Hypoestes phyllostachya
Fot. pixabay

Niedośpian kłosolistny - uprawa w domu

Największą ozdobą niedośpianów jest bujne, kolorowe ulistnienie, ale będzie ono efektowne tylko wtedy, gdy roślina otrzyma wystarczająco dużo światła. W innym przypadku liście zbledną i stracą atrakcyjny wygląd. Dlatego stanowisko uprawy niedośpianu powinno być dobrze doświetlone. Roślinie należy zapewnić dużo rozproszonego światła i chronić ją przed ostrymi promieniami słonecznymi (nie ustawiajmy rośliny bezpośrednio przy mocno nasłonecznionym oknie południowym lub pozwólmy aby docierające światło było przefiltrowane np. przez firankę). W miesiącach zimowych warto doświetlać niedośpiany lampami LED do roślin.

Niedośpian poradzi sobie w pomieszczeniach o niskiej wilgotności powietrza, ale odbije się to na jego wyglądzie. Najlepiej doniczkę postawić na tacy wypełnionej wilgotnym żwirkiem lub ustawić w jej sąsiedztwie nawilżacz powietrza. Latem i zimą dobrze jest regularnie spryskiwać rośliny miękką, ciepłą wodą. Nie należy do tego wykorzystywać wody prosto z kranu, ponieważ na liściach pojawią się szarobiałe smugi.

Komfortowa temperatura dla niedośpianów powinna wynosić wynosi 20-26°C. Niższa temperatura może doprowadzić do gnicia korzeni, a wyższa do utraty turgoru. Natomiast w temperaturze poniżej 17°C roślina obumiera. Niedośpian nie toleruje przeciągów oraz nagłych zmian temperatury, dlatego powinniśmy zapewnić mu zaciszne i ciepłe miejsce.

Wrażliwe korzenie niedośpianu preferują stale wilgotne podłoże. Nie znoszą zarówno przesuszenia jak i przelania. Przed kolejnym podlaniem należy poczekać aż górna warstwa ziemi przeschnie. Zimą znacznie ograniczamy podlewanie, ponieważ w niskich temperaturach i w wilgotnej ziemi korzenie niedośpianu szybko zaczynają gnić.

Nawożenie niedośpianu kłosowego konieczne jest w okresie od początku wiosny do końca września. Wówczas co dwa tygodnie podlewamy rośliny nawozem o zwiększonej dawce potasu na przykład nawozem dla roślin kwitnących.

Żeby roślina zachowała ładny, gęsty pokrój należy regularnie usuwać pojawiające się kwiaty i uszczykiwać końce pędów. Niedośpian dobrze znosi cięcie, więc gdy pędy staną się wybujałe lub stracą część liści, można je śmiało przyciąć nawet o 2/3 długości.

Niedośpian kłosolistny
Fot. Ubahnverleih, Public Domain, Wikimedia Commons

W pielęgnacji niedośpianu nie można zapomnieć o regularnym przesadzaniu, najlepiej co roku. Korzenie rośliny szybko się rozrastają, a zbyt stłoczone sprawiają, że pędy nadmiernie się wyciągają. Przesadzanie niedośpianu wykonuje się zwykle wczesną wiosną. Wybieramy doniczkę szeroką, ale dość płytką, z dużymi otworami odpływowymi. Podczas przesadzania przycinamy wybujałe pędy oraz część korzeni. Na dno pojemnika wysypujemy warstwę drenażu w postaci żwiru lub keramzytu i napełniamy go luźnym, przepuszczalnym podłożem.

Niedośpian kłosolistny - uprawa w ogrodzie

Niedośpian uprawiany jako roślina jednoroczna może być sadzony w donicach na tarasach lub balkonach, a także na ogrodowych rabatach. Ładnie komponuje się z niecierpkiem nowogwinejskim lub z kaladium. Niedośpian ma wysokie wymagania termiczne, dlatego rośliny sadzimy z początkiem lata, gdy mamy pewność, że temperatura nie obniży się do poziomu, dla nich, krytycznego.

Do uprawy niedośpianu w ogrodzie wybieramy miejsce cieniste lub jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione. Powinno być także zaciszne i ciepłe. Musimy też zapewnić roślinie ziemię żyzną, przepuszczalną o lekko kwaśnym odczynie (5.5-6,5 pH). Regularnie odchwaszczamy, podlewamy oraz co 2-3 tygodnie nawozimy niedośpiany nawozem dla roślin o ozdobnych liściach lub przeznaczonym dla roślin kwitnących.

Niedośpian kłosolistny - rozmnażanie

Niedośpian może być łatwo rozmnażany przez sadzonki pędowe lub nasiona.

Rozmnażanie niedośpianu przez sadzonki - sadzonki pobieramy w okresie od marca do czerwca i umieszczamy w wodzie lub sadzimy w podłożu do ukorzeniania. Sadzonki powinny mieć około 10 cm długości i kilka liści. Doniczki umieszczamy w mini szklarni lub osłaniamy szkłem lub folią. Najważniejsze jest, aby temperatura podczas procesu ukorzeniania wynosiła co najmniej 20°C.

Rozmnażanie niedośpianu z nasion - nasiona niedośpianu wysiewamy wczesną wiosną do pojemników z podłożem do ukorzeniania i przysypujemy delikatnie drobnym piaskiem. Pojemnik przykrywamy folią lub szkłem i zapewniamy temperaturę około 20ºC. Nasiona nie potrzebują światła, żeby skiełkować. Kiedy pojawiają się kiełki przenosimy pojemnik w jasne miejsce. Gdy siewki osiągną 12-15 cm wysokości przesadzamy je do oddzielnych doniczek. Pędy możemy delikatnie uszczykiwać, aby pobudzić rośliny do rozkrzewienia.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Opracowano na podstawie:
1. J. Courtier, G. Clarke G., Kwiaty w domu, Reader’s Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 1998, s. 99;
2. S. Mahr, Polka Dot Plant, Hypoestes phyllostachya w A Horticulture Information article from the Wisconsin Master Gardener website, 2005;
3. J. Scott-Macnab, Wielka ilustrowana encyklopedia roślin ogrodowych, Reader's Digest Przegląd Sp. z o.o., Warszawa 2004, s. 325.

Przeczytaj również:

Rośliny doniczkowe o kolorowych liściach
Różowo nakrapiane liście aglonemy, cętkowane begonii koralowej czy impresjonistyczne krotona nadadzą energii i oryginalności każdemu wnętrzu. Do tego piękne i kolorowe są przez cały rok, nie tylko wówczas gdy kwitną. Więcej...

Rośliny doniczkowe o ozdobnych kwiatach
Najciekawsze rośliny doniczkowe o ozdobnych kwiatach, które możesz uprawiać w domu. Dowiedz się w jaki sposób o nie dbać by bujnie rosły oraz obficie kwitły! Więcej...

Rośliny doniczkowe o ozdobnych owocach
10 najciekawszych roślin o ozdobnych owocach, które możesz uprawiać w domu. Niektóre z ich owoców są też jadalne! Omawiamy wymagania co do uprawy oraz najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne. Więcej...