Stihl Cash Back
Strona główna / Warzywnik i zielnik / Łopian większy - jak wygląda, właściwości, zastosowanie

Łopian większy - jak wygląda, właściwości, zastosowanie

Łopian większy (Arctium lappa) to powszechnie występująca roślina o cennych właściwościach odżywczych, leczniczych i kosmetycznych. Okłady z liści łopianu łagodzą bóle reumatyczne, wyciąg z korzenia stymuluje porost włosów, a młode pędy smakują jak szparagi. Dowiedz się jak wygląda łopian większy i gdzie można go spotkać. Poznaj także właściwości i zastosowanie łopianu jako cennej rośliny zielnej.

łopian większy
Łopian większy - Arctium lappa
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Jak wygląda łopian większy

Łopian większy (Arctium lappa), zwany także łopuchem lub dziadem, to dwuletnia roślina należąca do rodziny astrowatych (Asteraceae). W pierwszym roku wegetacji łopian tworzy gruby, palowy korzeń, który może mieć nawet 1 m długości! Z korzenia wyrasta rozeta dużych, długoogonkowych, sercowatych liści o owłosionej spodniej stronie. W drugim roku roślina tworzy pędy kwiatostanowe dorastające do 180 cm wysokości. Mocne łodygi łopianu są żebrowane i słabo rozgałęzione.

Na szczytach pędów rozwijają się okryte haczykowatymi łuskami koszyczki kwiatowe zebrane w baldachogrona. Miododajne, rurkowate kwiaty łopianu większego są koloru różowego lub fioletowego i utrzymują się od lipca do września.

Owoce łopianu to wydłużone niełupki. Są wyposażone w pęczki włosków, dzięki którym przyczepiają się do ubrań i sierści zwierząt. W ten prostu sposób nasiona łopianu są przenoszone na duże odległości.

łopian większy
Łopian większy - Arctium lappa
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Łopian większy - występowanie

Łopian większy rośnie w Europie i Azji. Został także sprowadzony do Ameryki Północnej i Południowej. Ten pospolity chwast w Polsce występuje na polach, łąkach, w zaroślach, na nieużytkach i w ogrodach. Dzięki swoim właściwościom łopian bywa także celowo uprawiany na plantacjach i w ogrodach. Ze względu na łatwość rozprzestrzeniania gatunek ten jest uznawany za inwazyjny.

łopian większy
Łopian większy - Arctium lappa
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Łopian większy - właściwości i zastosowanie

Łopian większy to jadalny chwast o odżywczych i leczniczych właściwościach. Młode liście, pędy i korzenie łopianu mogą być spożywane na surowo lub po obróbce termicznej. W krajach azjatyckich łopian jest uprawiany jako roślina jadalna.

Korzenie łopianu zawierają do 45% inuliny i do 0,17% olejku eterycznego, zawierają również kwas palmitynowy, stearynowy, garbniki, gorycze, sole mineralne, kwasy organiczne, dużo białka (do 12%) i witaminy z grupy B i C. Nasiona łopianu mają w swoim składzie glikozydy i olej tłuszczowy (do 20%), a liście rośliny zawierają olejki eteryczne, śluzy, garbniki, witaminę C i karoten.

łopian większy
Liście i korzenie łopianu mają właściwości lecznicze
Fot. depositphotos

Korzeń i liście łopianu mają szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej. Preparaty z korzenia łopianu mają właściwości: moczopędne, przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne i bakteriobójcze. Napar z korzenia stosuje się w chorobach nerek, obrzękach, reumatyzmie i przy dnie moczanowej, a napar z nasion jest przydatny w przypadku przewlekłych zaparć.

W medycynie ludowej stosowany zewnętrznie łopian ma działanie łagodzące: trądzik, egzemę, owrzodzenia, odmrożenia i oparzenia.

Właściwości łopianu są także cenione w kosmetyce, szczególnie popularne są preparaty na wzmocnienie i porost włosów.

łopian większy
Łopian większy - Arctium lappa
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Łopian większy - uprawa

Łatwy w uprawie łopian dobrze rośnie w słońcu na glebach żyznych, wilgotnych i próchniczych. Najłatwiej rozmnożyć go przez wysiew nasion. Nasiona wymagają stratyfikacji więc na kilka tygodni przed siewam możemy włożyć je do lodówki. Wiosną lub jesienią wysiewamy nasiona bezpośrednio do gruntu. Gdy młode rośliny mają około 10 cm wysokości, należy je przerzedzić, pozostawiając siewki w odległości 50 cm od siebie.

Łopian większy wymaga regularnego podlewania, szczególnie w czasie suszy. Roślina dobrze reaguje na nawożenie organiczne na przykład kompostem.

Łopian uważany jest za uciążliwy do usunięcia chwast, gdyż szybko rozprzestrzeniania się przez nasiona i łatwo może opanować cały ogród. Dlatego ważne jest usuwanie kwiatostanów łopianu większego zanim zawiąże on nasiona.

Do celów kulinarnych zrywamy młode liście, korzenie oraz pędy łopianu. Korzenie w drugim roku wegetacji, gdy roślina zakwitnie, stają się włókniste i gorzkie - tracą walory smakowe.

Do celów medycznych i kosmetycznych korzenie łopianu zbieramy wiosną, dokładnie oczyszczamy i suszymy na słońcu. Wysuszone korzenie możemy przechowywać w szczelnie zamkniętym naczyniu maksymalnie przez 3 miesiące.

Przeczytaj również:

Opracowano na podstawie:
1. C. Bańkowski, J. Serwatka, Pożyteczne chwasty, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1977, s. 44-45;
2. D. Rybak (red. naukowy), Atlas. Rośliny lecznicze, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1993, s. 165-166;
3. C. Trąba, K. Rogut, P. Wolański, Rośliny dziko rosnące i ich zastosowanie, Pro Carphatia, Rzeszów 2012, s. 92-93;
4. G. Vocke, Rośliny lecznicze od A do Z, Wydawnictwo Klub dla Ciebie, Warszawa 2004, s. 62.