Rośliny sadownicze mało znane - ciekawe drzewa i krzewy owocowe

Planując zakupy roślin do przydomowego sadu warto zwrócić uwagę także na rośliny sadownicze mało znane, które rodzą smaczne, bogate w składniki odżywcze owoce, nadające się zarówno do bezpośredniego spożycia jak też na przetwory. W ogromnej większości te ciekawe drzewa i krzewy owocowe posiadają też liczne walory ozdobne, wiele z nich jest mało wymagających i wysoce mrozoodpornych. Oto jak stworzyć niezwykły sad, pełen cennych, nietypowych owoców.

Pigwa, choć znacznie mniej znana, jest blisko spokrewniona z gruszą. Jej owoce są doskonałe na przetwory

W szkółkach można spotkać coraz większy wybór ciekawych drzew i krzewów owocowych, odstawionych na bocznicę przez wielkopowierzchniowych ogrodników, które z pewnością urozmaicą dietę domowników, stając się także źródłem cennych dla zdrowia witamin. Oto najciekawsze mało znane rośliny sadownicze, którymi warto się zainteresować!

Pigwa pospolita (Cydonia oblonga) to duży krzew lub niewysokie drzewo blisko spokrewnione z uprawianymi w ogrodzie jabłoniami oraz gruszami. Mimo tego pokrewieństwa pigwy to obecnie rośliny sadownicze mało znane, choć dawniej były znacznie bardziej popularne. Ponieważ pigwa może przemarzać podczas bardzo ostrych zim, warto ją sadzić w zacisznych miejscach ogrodu, gdzie nie będą jej zagrażać podmuchy zimnych wiatrów. Rośliny korzenią się płytko dlatego najlepiej rosną na żyznych, wilgotnych glebach utrzymanych w dobrej kondycji. Bardzo korzystnie wpływa na rośliny ściółkowanie powierzchni gleby w obrębie korony materią organiczną, która ulegając rozkładowi dostarcza korzeniom składników pokarmowych, ograniczając równocześnie rozwój chwastów oraz nadmierne przesychanie gleby.

Owocowanie pigwy zaczyna się już od drugiego roku po posadzeniu lecz duże plony pojawiają się zwykle dopiero w czwartym roku uprawy, kiedy drzewko solidnie się zakorzeni. Duże żółte owoce, przypominające kształtem gruszki, dojrzewają zwykle w pierwszej dekadzie października. Ich miąższ jest bardzo aromatyczny lecz niezwykle twardy i z tego powodu nie nadaje się do bezpośredniego spożycia. Można za to przygotowywać z niego wyborne przetwory z pigwy - smaczne marmolady, konfitury oraz nalewki.

Dereń jadalny (Cornus mas) to niewielkie drzewo lub krzew, występujący na dużym obszarze Europy. Ze względu na bardzo twarde drewno był dawniej wykorzystywany w rzemieślnictwie. Derenie jadalne cechują się dużą odpornością na spadki temperatury oraz ataki szkodników i organizmów chorobotwórczych. Te ciekawe krzewy owocowe nie mają dużych wymagań względem podłoża ale jak większość roślin sadowniczych najlepiej plonują na żyznych, dostatecznie wilgotnych glebach, z dużym udziałem próchnicy. Owocowanie rozpoczynają dość późno, bo dopiero od czwartego roku po posadzeniu ale potem dostarczają już regularnie obfitych plonów. Atrakcyjne czerwone owoce dojrzewają zwykle we wrześniu. Mają przyjemny charakterystyczny aromat oraz kwaskowaty smak i najczęściej przetwarzane są na dżemy oraz galaretki. Owoce można także kandyzować i wykorzystywać później do ciast. Owoce derenia to także doskonały składnik do produkcji nalewek.

Dereń jadalny - właściwości, uprawa, odmiany
Dereń jadalny jest krzewem ozdobnym, atrakcyjnym przez cały rok. Wczesną wiosną pojawiają się na nim żółte kwiaty, pod koniec lata czerwone owoce, a jesienią ładnie przebarwiają się liście. Owoce derenia jadalnego cenione są za właściwości lecznicze, można z nich sporządzić słynną nalewkę "dereniówkę" i liczne przetwory. Zobacz jak wygląda uprawa derenia jadalnego i wybierz najlepszą odmianę do Twojego ogrodu. Więcej...

Suchodrzew jadalny (Lonicera edulis) nazywany powszechnie jagodą kamczacką, ze względu na wygląd oraz smak owoców, to bliski krewniak uprawianych w ogrodach wiciokrzewów. Krzewy wyrastają do wysokości około 1 metra. Te mało znane rośliny sadownicze mają niewielkie wymagania względem podłoża, lecz najlepiej plonują na żyznych, wilgotnych glebach w pełnym słońcu. W warunkach uprawy suchodrzewy jadalne nie są atakowane przez szkodniki i choroby oraz są bardzo wytrzymałe na duże spadki temperatury zimą. Owocowanie rozpoczyna się już w kolejnym sezonie po posadzeniu roślin, lecz na obfite plony można liczyć dopiero od trzeciego roku uprawy. Owoce przypominające wydłużone jagody borówki amerykańskiej dojrzewają już w ostatniej dekadzie maja. Nadają się do bezpośredniego spożycia jak również na przetwory oraz do mrożenia.

Jagoda kamczacka - odmiany, uprawa, sadzenie, rozmnażanie
Jagoda kamczacka jest dość mało popularnym u nas krzewem jagodowym. Tymczasem owoce jagody kamczackiej są smaczne i niezwykle bogate w witaminy, a roślinę do uprawy w naszym kimacie predysponuje wysoka mrozoodporność i dość niewielkie wymagania. Poznaj najlepsze odmiany jagody kamczackiej do uprawy na działce i zobacz jak wygląda sadzenie, uprawa oraz rozmnażanie jagody kamczackiej w warunkach amatorskich. Więcej...

Rokitnik zwyczajny (Hippohae rhammnoides) to duży krzew lub niewielkie drzewko o bardzo ciernistych pędach pokrytych wąskimi srebrzystymi liśćmi. Ten gatunek nadaje się do zagospodarowania najsłabszych gleb, ze względu na niewielkie wymagania względem wilgotności oraz zasobności podłoża. Dobrze znosi też zasolenie gleby. Ponieważ rokitniki są dwupienne, tzn. kwiaty męskie i żeńskie rozwijają się na dwóch różnych roślinach, by doczekać się owoców trzeba posadzić obok siebie osobniki odmiennej płci. Plonowanie rozpoczyna się już w drugim, a najczęściej w trzecim roku po posadzeniu i jest bardzo obfite. Gałązki są dosłownie oblepione pomarańczowymi owocami, które dostarczają dużych ilości wielu cennych dla zdrowia minerałów oraz witamin. Owoce wykorzystuje się zwykle do produkcji soku oraz przygotowywania nalewek spirytusowych. Ze względu na pędy gęsto pokryte ostrymi cierniami, najlepszym sposobem pozyskiwania owoców jest ścinanie całych gałęzi i otrząsanie ich na rozłożone na podłożu płachty materiału. Taki zbiór przeprowadzamy tuż po nadejściu silniejszych mrozów.

Rokitnik zwyczajny - uprawa, właściwości lecznicze, zastosowanie
Rokitnik zwyczajny to liściasty krzew o dekoracyjnych owocach. Doskonale odnajduje się w trudnych warunkach, jest łatwy w uprawie, a do tego cenione są właściwości lecznicze rokitnika. Zobacz jak wygląda uprawa rokitnika zwyczajnego w ogrodzie. Już za chwilę dowiesz się jak zagwarantować obfite owocowanie rokitnika i jak wykorzystać jego naturalne właściwości lecznicze! Więcej...

Cytryniec chiński (Schisandra chinensis)
Jak nazwa wskazuje pochodzi ze wschodu. Jest to pnącze o zwisających pędach, dorastające do 10 m. Dlatego też te mało znane rośliny sadownicze należy prowadzić na ogrodowych altanach lub pergolach, dobrze sprawdza się też jako żywopłot. Część pędów ściele się na ziemi i te zwykle nie owocują. Cytryniec jest wytrzymały na niskie temperatury. Liście przebarwiają się jesienią na żółto. Kwiaty w kolorze kremowym pojawiają się z początkiem czerwca, natomiast owoce - od września do października. Owoce mają przepiękny, intensywnie czerwony kolor i zebrane są w grona, przypominające zwisające grona porzeczek.

Cytryniec jest cenioną w Chinach rośliną leczniczą. Owoce posiadają ogromną ilość wit. C (500-600m/ 100g), zawierają również dużo wit. E, B, kwasy cytrynowy i jabłkowy oraz mikroelementy. Mają małą zawartość cukrów, jednak posiadają pewien bardzo cenny składnik - schizandrynę. Działa on wzmacniająco na układ nerwowy. Preparaty i przetwory z cytryńca polecane są więc przy depresjach, osłabieniach organizmu oraz dla wzmocnienia systemu immunologicznego. Posiada też właściwości odtruwające organizm z toksyn. Owoce nie nadają się do zjedzenia na surowo, jednak można z nich przygotować pasteryzowane przeciery i soki oraz susz, z którego przyrządza się herbatkę lub dodaje do herbaty zamiast cytryny. Poza owocami do tego celu wykorzystuje się również suszone liście. Tak szerokie zastosowanie oraz właściwośći zdrowotne, sprawiają że cytryńce to bardzo ciekawe krzewy owocowe.

Owocowanie cytryńca chińskiego zaczyna się dość późno, bo dopiero ok. 4 roku po posadzeniu. Aby jednak w ogóle do tego doszło, musi być spełniony ważny warunek. Cytryniec to roślina dwupienna, tak więc do zapylenia kwiatów żeńskich, niezbędne jest bliskie sąsiedztwo osobnika męskiego. Jednak obecnie w uprawie często spotykane są już odm. jednopienne, na których rodzą się zarówno kwiaty żeńskie jak i męskie, co zapewne ucieszy osoby, którym brakuje miejsca na dwie rośliny. Jeśli chcemy cytryńca samodzielnie rozmnożyć z nasion, należy mieć na uwadze konieczność stratyfikacji nasion przez okres kilku tygodni.

Cytryńca można uprawiać na glebach żyznych, próchniczych i koniecznie wilgotnych, gdyż roślina ta nie znosi przesuszenia. Można dodatkowo zabezpieczyć glebę przed parowaniem ściółkując ją. Cytryniec chiński lubi stanowiska słoneczne lub półcieniste, osłonięte od wiatrów.

Cytryniec chiński - właściwości, uprawa, przepisy na przetwory
Cytryniec chiński to wieloletnie pnącze o dekoracyjnych owocach. Zazieleniając mury i pergole stwarza osłonę od wiatru, kurzu czy słońca. Jego efektowne owoce bogate są w cukry i aminokwasy, a medycyna od lat wykorzystuje właściwości lecznicze cytryńca. Zobacz jak wygląda uprawa cytryńca chińskiego w Polsce oraz poznaj najlepsze przepisy na przetwory z owoców cytryńca. Więcej...

Morwa (Morus)
Morwy to duże krzewy lub niewielkie drzewa liściaste, dorastające do ok.10 m wysokości. Wyróżniono kilkanaście gatunków morw, żyjących głównie w Azji, a także w Afryce i Ameryce Północnej.

Do spożycia nadają się owoce morwy białej (Morus alba), morwy czarnej (Morus nigra), oraz morwy czerwonej (Morus rubra). Owoce tej pierwszej są mdłe i niezbyt smaczne, dwóch pozostałych znacznie smaczniejsze (słodko-kwaśne). Niestety morwy czarna i czerwona to mało znane rośliny sadownicze, morwa biała zaś zyskała nieco większą popularność jako źródło liści do parzenia herbatki odchudzającej. Zawiera wit. A, E, C, B1 i B2 oraz flawonoidy i taniny. Pomaga cukrzykom obniżyć poziom cukru we krwi. Stosowana również przy przeziębieniach, wspomaga odchudzanie.

Kwitnienie morw przypada na maj i czerwiec, owoce dojrzewają od czerwca do lipca. Owoce przypominają jeżyny i można spożywać je na surowo. Nadają się też na przeciery, soki, dżemy i nalewki.

Liście są ciekawie wcięte i jesienią przebarwiają się na żółto. Opadłe jesienią są bardzo dobrym nawozem, zawierają bowiem potas i azot. Z suszonych liści przygotowuje się herbatkę.

Morwy doskonale znoszą cięcie i formowanie, przez co doskonale nadają się na żywopłoty. Wprawdzie prowadzone w ten sposób raczej nie owocują, ale na żywopłot i tak nadaje się najlepiej mało smaczna morwa biała. Żywopłoty z morwy trzeba corocznie przycinać, nawet dwa razy w sezonie. Rośliny cięte na żywopłot mocno się krzewią i są odporne na zanieczyszczenia powietrza.

Jeśli hodujemy morwę dla owoców, lepiej pomyśleć o morwach czarnej lub czerwonej, mając jednak na uwadze ich wrażliwość na niskie temperatury.

Morwy najlepiej rosną na glebach obojętnych lub zasadowych, ale mogą być też gleby słabsze, a nawet piaszczyste. Rośliny te nie znoszą zalania. Lubią stanowiska słoneczne. Z powodu wrażliwości na mróz, lepiej się udają w cieplejszych rejonach Polski.

Morwy powinno się rozmnażać z nasion, ponieważ rośliny otrzymane z siewek są zwykle zdrowsze. W praktyce jednak rozmnaża się je najczęściej z sadzonek zdrewniałych, które łatwo się ukorzeniają.

Morwa biała - właściwości, uprawa, herbata z liści morwy
Morwa biała to drzewo mało wymagające i łatwe w uprawie. Ogromnym atutem tej rośliny są liście. Pięknie wybarwiające się jesienią, wykazują również właściwości lecznicze. Herbata z liści morwy jest doskonała dla cukrzyków oraz osób, które są na diecie. Ale również owoce morwy warto wykorzystać w kuchni. Dowiedz się więcej jakie są właściwości morwy białej oraz sprawdź czy uprawa tej rośliny uda się w Twoim ogrodzie. Więcej...

Świdośliwa (Amelanchier)
Świdośliwa kanadyjska (Amelanchier canadensis) oraz świdośliwa jajowata (Amelanchier ovalis) to dwa najczęściej spotykane w Polsce gatunki. Te mało znane rośliny sadownicze to niewysokie drzewka, niekiedy przybierające formę krzewiastą, dorastające do ok. 2-3 m. Można je formować za pomocą cięcia. Ozdobne są nie tylko zebrane w gronka różowo-fioletowe owoce oraz białe kwiaty ale także liście, które jesienią pięknie się przebarwiają na różne odcienie czerwieni. Zakwita wczesną wiosną, natomiast owoce pojawiają się latem. Są jedynie nieco większe niż borówka i wyglądem bardziej przypominają jagody niż śliwki. Świdośliwy owocowanie rozpoczynają w 2-3 roku po posadzeniu. Roślina jest długowieczna i może owocować nawet do 30 lat.

Świdośliwa jest całkowicie mrozoodporna i w zasadzie nie ma szczególnych wymagań glebowych. Nie lubi jedynie zbyt ciężkiej lub zbyt suchej gleby. Preferuje stanowiska słoneczne i odsłonięte. Dobra cyrkulacja powietrza wspomaga ochronę przed chorobami.

Pomimo, iż owoce świdośliwy przypominają borówkę amerykańską, są od niej znacznie bardziej wartościowe. Zawierają przede wszystkim: witaminy z grupy B, wit. C, antyoksydanty, błonnik, wapń, żelazo, potas (którego zawartość jest bardzo duża) oraz mikroelementy takie jak kobalt czy miedź. Posiadają też znaczne ilości antocyjanów. Dzięki nim polecane są w profilaktyce chorób nowotworowych. Świdośliwa wspomaga też funkcjonowanie układu krwionośnego oraz całego organizmu człowieka.

Owoce są doskonałe do jedzenia na surowo. Możemy nich również przygotować soki, dżemy, konfitury i nalewki.

Świdośliwa lamarcka - uprawa, sadzenie, pielęgnacja
Świdośliwa lamarcka jest polecana do sadzenia w ogrodach działkowych i przydomowych z racji na wysoką mrozoodporność i niskie wymagania glebowe. Wiosną zdobią ją śliczne kwiaty, a jesienią pięknie przebarwiają się liście. Atrakcyjne są też owoce świdośliwy, nieco przypominające borówkę amerykańską. Poznaj sekrety uprawy świdośliwy, zobacz jak ją sadzić na działce i gdzie znaleźć najlepsze sadzonki świdośliwy! Więcej...

Dzika Róża (Rosa canina)
Jest najbardziej znaną z przedstawionych tutaj roślin, jednak mocno niedocenioną. Walory ozdobne krzewu to bladoróżowe lub białe kwiaty, soczyście zielone liście oraz piękne czerwone owoce. Kwitnie wiosną - od mają do czerwca, a owocuje jesienią - od września do października. Jest bardzo odporna na niskie temperatury. Krzew dorasta do 2 m., a łodygi są gęsto pokryte drobnymi kolcami.

Dzika róża nie ma szczególnych wymagań, choć najlepiej rośnie na żyznych i próchniczych glebach. Lubi też stanowiska słoneczne. Nie znosi zalania i podmokłego gruntu. Jako solid lubi się rozkrzewić, więc potrzebuje wtedy nieco miejsca.

Wartości zdrowotne dzikiej róży dla człowieka są potwierdzone naukowo i wszechstronne. Przede wszystkim owoce posiadają ogromne ilości wit. C (1000 mg/100g owoców). Ponieważ jednak przemrożenie może ją zniszczyć, zbiór powinien odbywać się przed przymrozkami. Dzięki tak dużej zawartości tej witaminy, już 2-3 owoce wystarczą na pokrycie dziennego zapotrzebowania człowieka. Dlatego są doskonałe dla osób osłabionych i skłonnych do przeziębień. W skład owoców wchodzą też znaczne ilości przeciwutleniaczy jak: karotenoidy, flawonoidy i ksantofile. Działają one moczopędnie. Wspomagają funkcjonowanie przewodu pokarmowego i krwionośnego. W owocach znajduje się również substancja o nazwie galaktolipid, która działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Najnowsze badania sugerują, iż preparat w postaci proszku z dzikiej róży działa znacznie intensywniej na stawy niż powszechnie stosowana glukozamina. Poza wymienionymi substancjami, owoce zawierają też kwasy organiczne, cukry, pektyny, bioflawonoidy, wit. P, K, E, A oraz kilka z grupy B, wapń, magnez, żelazo, fosfor i wiele innych cennych składników.

Z nasion uzyskuje się olej, a płatki kwiatowe wykorzystywane są w kosmetyce oraz do przygotowania konfitur. O walorach użytkowych tych ciekawych krzewów owocowych dałoby się napisać jeszcze dużo, dlatego warto zwrócić na nią większą uwagę i znaleźć dla niej miejsce we własnym ogrodzie.

Gdy już ją posadzimy, z owoców będziemy mogli przyrządzić pyszne konfitury, dżemy, powidła, galaretki czy syropy. Doskonale nadają się też na różnorodne nalewki i wina.

Róże ogrodowe - odmiany, uprawa, jak pielęgnować
Róże są jednymi z najbardziej popularnych krzewów ogrodowych. Na świecie występuje ponad 200 dzikich gatunków róż oraz blisko 20 tys. odmian szlachetnych. Co sprawia, że jedne róże wspaniale kwitną i bujnie rosną, a inne niedomagają i łatwo zapadają na choroby? Poznaj sekrety uprawy róż oraz odmiany najlepsze do uprawy w ogrodzie. Na jakie grupy dzielimy róże i czy one się różnią? Więcej...

Żurawina wielkoowocowa (Oxycoccus macrocarpus)
Jest malutką krzewinką o wielkiej wartości. Jej długie pędy wegetatywne ścielą się po ziemi. Mają za zadanie odżywić roślinę. Z nich na wysokość 10-15 cm wyrastają krótkopędy dające cenne owoce. Pędy posiadają jeszcze jedna przydatną cechę. Otóż po zetknięciu z wilgotnym podłożem, szybko wypuszczają korzonki. Ta cecha pozwala na łatwe rozmnażanie rośliny.

Latem żurawina tworzy pąki, by móc zakwitnąć w następnym roku. Kwitnienie przypada na wiosnę ok. czerwca, a jesienią pojawiają się czerwone jagody. Wtedy też liście przebarwiają się na ciemny, bordowo-brunatny kolor i zostają na roślinie przez całą zimę.

Żurawina wymaga gleby kwaśnej i próchniczej. Nie toleruje przesuszenia, warto więc ziemię wokół ściółkować torfem lub korą, co ograniczy wyparowywanie wody z gleby. Roślina ta lubi stanowiska słoneczne i widne. Jest odporna na niskie temperatury i większość chorób.

Owoce zawierają mnóstwo wit. C i substancji oksydacyjnych. Ponadto są bogate w wit. z grupy B, przeciwutleniacze, szereg mikroelementów w tym wapń i potas (znaczna ilość), taniny, garbniki i wiele innych cennych substancji. Doskonałe na kłopoty z układem moczowym i pokarmowym. Pomagają regulować poziom "dobrego" cholesterolu, wspomagają układ krwionośny. Mają właściwości odtruwające organizm z toksyn. Z owoców można przyrządzić konfitury (doskonały dodatek do mięs), dżemy, soki oraz nalewki. Nie nadają się raczej do spożycia na surowo.

• Żurawina wielkoowocowa - właściwości, odmiany, uprawa na działce
• Co można zrobić z żurawiny świeżej? Przepisy na przetwory