Choroby przechowalnicze ziemniaka. Dlaczego ziemniaki gniją w piwnicy?

Ziemniaki to warzywa doskonale nadające się do długiego przechowywania. Jeśli jednak nie zapewnimy im odpowiednich warunków, z łatwością będą atakowane przez choroby przechowalnicze ziemniaka, takie jak: zaraza ziemniaka, sucha zgnilizna, mokra zgnilizna czy parch. W tym artykule wyjaśniamy dlaczego ziemniaki gniją w piwnicy i podpowiadamy jak temu zapobiec.

Choroby przechowalnicze ziemniaka
Fot. depositphotos

Dlaczego ziemniaki gniją w piwnicy

Późne odmiany ziemniaków przeznaczone do przechowywania są przez wiele osób magazynowane na zimę w piwnicy. Długotrwale, kilkumiesięczne przechowywanie naraża ziemniaki na różnego rodzaju infekcje. Przyczynami gnicia ziemniaków w piwnicy są zazwyczaj:

• niewłaściwe przygotowanie ziemniaków do przechowywania;
• uszkodzenia mechaniczne bulw;
• zbyt wysoka wilgotność w pomieszczeniu;
• nieodpowiednia temperatura powietrza;
• słaba wentylacja w piwnicy;
• przechowywanie w workach o słabej przepuszczalności powietrza.

Choroby przechowalnicze ziemniaka

Przy w/w niewłaściwych warunkach przechowywania ziemniaki łatwo gniją i są porażane przez choroby przechowalnicze ziemniaka. Oto najważniejsze z nich:

Antraknoza ziemniaka

Antraknoza ziemniaka to choroba grzybowa wywoływana przez patogen Colletotrichum coccodes. Objawami tej przechowalniczej choroby ziemniaka są srebrzyste przebarwienia na skórce pokryte czarnymi mikrosklerocjami. Porażone bulwy tracą jędrność, marszczą się i wypuszczają wiele nitkowatych kiełków, na których także można dostrzec czarne mikrosklerocja.

Mokra zgnilizna bulw ziemniaków

Mokrą zgniliznę bulw ziemniaków wywołują baterie z rodzaju: Pectobacterium, Dikeya, Pseudomonas, Bacillus, Clostridium. Pod wpływem choroby powierzchnia porażonej bulwy pokrywa się drobnymi, wodnistymi plamkami. Często dochodzi do wtórnej infekcji bakteryjnej, w wyniku której gnijące ziemniaki wydzielają nieprzyjemną woń. Infekcja szybko się rozprzestrzenia w pomieszczeniach o zbyt wysokiej wilgotności i temperaturze. Innymi słowy - ta choroba przechowalnicza ziemniaka lubi ciepło i wilgoć.

Mokra zgnilizna bulw ziemniaków
Fot. Scot Nelson, CC0, Wikimedia Commons

Parch srebrzysty ziemniaka

Parch srebrzysty to choroba wywołana przez patogen Helminthosporium solani. Objawem tej choroby przechowalniczej są brunatne, nieregularne plamy, które wraz z upływem czasu stają się srebrzyste. Uszkodzona tkanka może pokrywać się brunatnym nalotem zarodników grzyba. Porażone bulwy szybko tracą wodę i są narażone na wtórne infekcje innymi patogenami. W wyniku porażenia patogenem ziemniaki tracą walory smakowe a te przeznaczone na sadzeniaki słabiej kiełkują i nie rozwijają się prawidłowo.

Parch srebrzysty ziemniaka
Fot. Scot Nelson, CC0, Wikimedia Commons

Sucha zgnilizna bulw ziemniaka

Sucha zgnilizna bulw ziemniaka jest wywoływana przez grzyby z rodzaju Fusarium. Grzyby te są obecne w większości gleb uprawnych. Zarodniki dostają się do wnętrza bulw ziemniaków poprzez skaleczenia, otarcia i stłuczenia lub uszkodzenia mechaniczne.

Charakterystycznymi objawami suchej zgnilizny ziemniaka są zapadnięte, pomarszczone, koncentryczne obszary brązowej, twardej zgnilizny, często obejmującej dużą część bulwy. Na porażonej powierzchni widoczne są poduszeczki tworzonej grzybni. Miąższ pod porażoną tkanką przybiera brunatną barwę i pęka. W miejscach spękania tworzą się komory, których ściany pokrywa niebieskobiała grzybnia. Zainfekowana bulwa ziemniaka stopniowo ulega rozkładowi i wysycha.

Zaraza ziemniaka

Zaraza ziemniaka jest chorobą wywoływaną przez patogen Phytophthora infestans. Objawia się w postaci niewielkich, lekko zapadniętych, ciemnych plamek na bulwach ziemniaka. Gdy jest ciepło i wilgotno, plamy stają się coraz ciemniejsze i bardziej zapadnięte. Pod zainfekowaną skórką miąższ ziemniaka przybiera rdzawą barwę.

Zaraza ziemniaka
Fot. Scott Bauer, Public Domain, Wikimedia Commons

Do infekcji zazwyczaj dochodzi jeszcze przed zbiorem. Przyczyną choroby jest najczęściej zbyt płytkie sadzenie bulw oraz niewłaściwe formowanie redlin. Bulwy porażone przez zarazę ziemniaka są często infekowane wtórnie przez bakterie lub grzyby z rodzaju Fusarium i ulegają całkowitemu rozkładowi.

• Redlenie ziemniaków - po co, kiedy, ręczne czy glebogryzarką

Zgnilizny mieszane

Choroby przechowalnicze ziemniaka mogą być wywoływane przez występujące jednocześnie grzyby z rodzaju Fusarium, Phytophthora infestans oraz bakterie wywołujące zgniliznę bulw. Osłabione infekcją bulwy ulegają powtórnej infekcji przez kolejne patogeny. W konsekwencji dochodzi do gwałtownego rozwoju choroby i wysokich strat w przechowywanych plonach.

Choroby przechowalnicze ziemniaka - zgnilizny mieszane
Fot. depositphotos

Jak przechowywać ziemniaki w piwnicy?

Żeby jak najdłużej przechowywać ziemniaki w piwnicy bez większych strat, warto zastosować się do poniższych wskazówek:

• dobieraj odmiany odpowiednie do przechowywania;
• stosuj prawidłową agrotechnikę w uprawie ziemniaków;
• zbiór bulw przeprowadzaj podczas suchej pogody i w temperaturze powyżej 10°C;
• do przechowywania przeznaczaj tylko zdrowe ziemniaki pozbawione mechanicznych uszkodzeń;
• po zbiorze pozostaw ziemniaki na kilka dni w suchym i przewiewnym miejscu, aby umożliwić odparowanie nadmiaru wody;
• przechowuj ziemniaki w temperaturze 3-4°C przy 85% wilgotności powietrza.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Przechowywanie ziemniaków. Jak i gdzie przechowywać ziemniaki?
• Choroby i szkodniki ziemniaka - objawy, zwalczanie
• Uprawa ziemniaków w worku

Opracowano na podstawie:
1. E. Bernat, Choroby ziemniaka w okresie przechowywania w Ziemniak Polski 4/2004, s. 22- 25;
2. J. Osowski, Choroby przechowalnicze ziemniaka w Ziemniak Polski 1/2016, s. 30-35.