Wierzba mandżurska - uprawa, cięcie, rozmnażanie, choroby

Wierzba mandżurska to ozdobne drzewo o bardzo efektownych pędach, które mają oliwkową barwę i są poskręcane jak korkociąg. Ale to nie jedyne walory tej rośliny. Dowiedz się więcej o tym jak wygląda wierzba mandżurska, jak szybko rośnie i jakie ma wymagania. Poznaj ciekawe odmiany wierzby mandżurskiej polecane do ogrodów i zasady ich uprawy. Wyjaśniamy jak przycinać wierzbę mandżurską i co robić, gdy wierzba mandżurska usycha.

Wierzba mandżurska - Salix matsudana
Fot. Wouter Hagens, Public domain, Wikimedia Commons

Jak wygląda wierzba mandżurska

Wierzba mandżurska (Salix matsudana, Salix babylonica var. pekinensis) to odmiana wierzby babilońskiej występująca w naturze w Chinach i Korei. To oryginalne drzewo należy do rodziny wierzbowatych (Salicaceae) i jest odporniejsze na mróz od wierzby babilońskiej. Dzięki temu wierzbę mandżurską można uprawiać w Polsce.

Wierzba mandżurska dorasta do 10 m wysokości. Może mieć pokrój krzewiasty albo postać niewielkiego drzewa. Poskręcane pędy barwy oliwkowej są porośnięte przez długie, równowąskie liście - drobno piłkowane, błyszczące od góry a matowe od spodu. W kwietniu pojawiają się miododajne kwiatostany wierzby mandżurskiej, tzw. kotki - niewielkie i jasnozielone.

Ten ciekawy gatunek nadaje się do małych i dużych ogrodów oraz na tereny zieleni publicznej. Wierzba mandżurska na pniu wspaniale prezentuje się jako soliter. Efektowne są zarówno poskręcane pędy, liście a także puszyste kwiatostany. Rośliny o krzewiastym pokroju nadają się na swobodne szpalery i zielone ściany. Wierzbami warto obsadzać brzegi zbiorników wodnych oraz tereny, które chcemy osuszyć. Floryści cenią efektowne pędy wierzby stanowiące egzotyczny dodatek do bukietów i kompozycji roślinnych.

Wierzba mandżurska - Salix matsudana
Fot. depositphotos

Wierzba mandżurska - jak szybko rośnie

Wierzba mandżurska rośnie bardzo szybko a w ciągu roku może przyrastać nawet o 50-70 cm. Jest jednak drzewem dość krótkowiecznym, dożywa do 50 lat. Maksymalnie osiąga do 10 m wysokości. Należy przy tym pamiętać pamiętać, że w przypadku odmian wierzby mandżurskiej szczepionych na pniu, ostateczna wysokość drzewa zależy od wysokości miejsca szczepienia. Takie rośliny są znacznie niższe, niż te czyste gatunkowo.

Wierzba mandżurska - odmiany

W sprzedaży dostępne są 2 odmiany wierzby mandżurskiej. Są to:

• szczepiona na pniu wierzba mandżurska 'Tourtosa',
• forma krzaczasta o nazwie wierzba mandżurska 'Ural'.

Wierzba mandżurska 'Tortuosa'

Wierzba mandżurska 'Tortuosa' to atrakcyjna odmiana oferowana jako wierzba mandżurska na pniu. Drzewo to tworzy wąską koronę, która po 10 latach uprawy osiąga do 5 m wysokości i 2-3 m szerokości. Wyprostowane, żółtawe pędy są spiralnie poskręcane i wspaniale wyglądają także w okresie bezlistnym. Wąskie, długie liście także są mocno karbowane.

Wierzba mandżurska 'Tortuosa'
Fot. depositphotos

Wierzba mandżurska 'Ural'

Wierzba mandżurska 'Ural' to krzaczasta forma wierzby mandżurskiej, o lekko poskręcanych pędach. Dorasta do 2-3 m wysokości i 3-4 m średnicy.

Wierzba mandżurska - uprawa i wymagania

Wierzba mandżurska jest łatwa w uprawie i mało wymagająca. Najlepiej czuje się w miejscach zacisznych, słonecznych lub półcienistych na glebie umiarkowanie lub mocno wilgotnej. Nie ma specjalnych wymagań co do żyzności gleby. Dobrze rośnie nawet na mało zasobnej glebie, nie toleruje wyłącznie podłoża piaszczystego i suchego. W czasie sezonu wegetacyjnego musimy więc dbać o to by gleba była zawsze wilgotna. Inaczej wierzba mandżurska może usychać.

Wierzba mandżurska - nawożenie

Szybko rosnąca wierzba na słabszej glebie powinna być nawożona. Można ściółkować ją kompostem, przekompostowana korą ogrodową lub na wiosną zasilać nawozem mineralnym wieloskładnikowym.

Wierzba mandżurska zimą

Dość odporna wierzba mandżurska wytrzymuje mrozy do -21°C. Zaliczana jest do strefy mrozoodporności roślin 6A. Tylko w rejonach kraju o ostrzejszym klimacie (głównie na krańcach wschodnich) zaleca się wraz z nadejściem mrozów ściółkowanie roślin oraz owijanie pni słomianymi matami lub zimową agrowłókniną. Wierzba mandżurska ma duże zdolności regeneracyjne i nawet jeżeli częściowo przemarznie, to szybko się odbudowuje.

Wierzba mandżurska zimą
Fot. I.Sáček, senior, CC0, via Wikimedia Commons

Wierzba mandżurska - cięcie

Wierzba mandżurska bardzo dobrze znosi cięcie. Dzięki regularnemu przycinaniu dłużej zachowuje ładny, gęsty pokrój, atrakcyjny kolor pędów oraz żywotność. Przycinanie wierzby mandżurskiej rozpoczynamy zaraz po posadzeniu - usuwamy słabe i cienkie pędy a pozostałe skracamy o 2/3 długości. W kolejnych latach ograniczamy się do wiosennego cięcia sanitarnego polegającego na usuwaniu uszkodzonych, uschniętych i chorych pędów.

Jeżeli prowadzimy wierzbę mandżurską na pniu to regularnie korygujemy jej pokrój oraz usuwamy pędy wyrastające nisko na pniu, poniżej miejsca szczepienia.

Po 3-4 latach uprawy wykonujemy wiosną cięcie prześwietlające wierzby mandżurskiej. W tym celu silnie przycinamy część pędów nadmiernie zagęszczających koronę.

Jeżeli chcemy ograniczyć wzrost formy krzaczastej wierzby, pod koniec zimy powinniśmy przyciąć wszystkie pędy na wysokości 60 cm od ziemi.

• Cięcie wierzby. Jak i kiedy przycinać wierzbę?

Wierzba mandżurska - rozmnażanie

Wierzbę mandżurską możemy rozmnożyć przy pomocy sadzonek pędowych. W tym celu wiosną ucinamy zdrowy, elastyczny pęd i tniemy go na 50 cm sadzonki. Umieszczamy je w naczyniu z wodą, a gdy wypuszczą korzenie sadzimy na miejsce stałe. Zamiast w wodzie możemy sadzonki umieścić w skrzynce wypełnionej podłożem do sadzonkowania.

Wierzba mandżurska - choroby i szkodniki

Choroby roślin zazwyczaj kojarzą się z ich żółknięciem i usychaniem. Zanim jednak zabierzemy się za identyfikację jakie choroby i szkodniki wierzb zaatakowały naszą roślinę, warto sprawdzić czy usychanie wierzby mandżurskiej nie jest spowodowane po prostu przez jej niewłaściwą pielęgnację.

Dlaczego wierzba mandżurska usycha?

Usychanie wierzby mandżurskiej może mieć następujące przyczyny:

• wierzba usycha z braku wody - lubiąca wilgotne podłoże wierzba powinna być regularnie podlewana, inaczej będzie usychać i tracić liście;
• wierzba usycha z nadmiaru wody - jak większość roślin wierzba mandżurska nie toleruje przelania. Zalany system korzeniowy nie przewodzi składników pokarmowych oraz wody, korzenie gniją a roślina usycha. Żeby zapobiec temu zjawisku należy sadzić wierzbę w przepuszczalnym, dość lekkim podłożu;
• wierzba usycha z powodu uszkodzeń mrozowych - wierzba mandżurska nie jest całkowicie mrozoodporna i podczas silnych mrozów może przemarznąć i usychać. Na uszkodzenia są narażone zwłaszcza młode drzewa. Dlatego jesienią warto wyściółkować i osłonić rośliny zwłaszcza w rejonach o ostrzejszych zimach.

Choroby wierzby mandżurskiej

Gdy wierzba usycha, warto się także upewnić czy nie została zainfekowana przez jakąś chorobę. Wierzby bywają atakowane zarówno przez chorobotwórcze grzyby jak i bakterie. Poznaj choroby, które najczęściej porażają wierzbę mandżurską.

Mączniak prawdziwy wierzby - tę chorobę wierzby łatwo rozpoznać po białym, mączystym nalocie na liściach. Walkę z chorobą rozpoczynamy od usuwania porażonych liści lub całych pędów. Następnie roślinę trzeba opryskać naturalnymi preparatami uodparniającymi, takimi jak Bioczos płynny lub Biosept Active na zmianę z fungicydami: Topas 100 EC, Discus 500 WG lub Scorpion 325 SC.

Mączniak prawdziwy na liściach wierzby iwy
Fot. I.Sáček, senior, CC0, Wikimedia Commons

Plamistość liści i pędów wierzby - to choroba grzybowa, którą można rozpoznać po licznych, ciemnobrązowych plamach na liściach i pędach. Z czasem tkanka wokół plam żółknie, a silnie porażone liście ulegają deformacji i przedwcześnie opadają. Porażone pędy, suche i popękane, wyłamują się lub zamierają. Po stwierdzeniu choroby można opryskiwać zainfekowane rośliny naprzemiennie fungicydami, takimi jak np. Scorpion 325 SC oraz już wyżej wspomnianym preparatem Biosept Active.

Parch wierzby - to choroba wywoływana przez patogen Venturia saliciperda. Można ją rozpoznać po czernieniu, marszczeniu i opadaniu liści wierzby. Infekcja pojawia się także na pędach w postaci plam, które zlewając się mogą doprowadzić do zamierania pędów. Porażone organy należy usunąć a następnie wykonać oprysk fungicydem Score 250 EC lub Discus 500 WG.

Parch wierzby
Fot. James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 2.5, Wikimedia Commons

Bakteryjna plamistość wierzby - pod wpływem tej choroby liście wierzby czernieją i więdną, ale nie opadają. Charakterystyczny jest czarny wyciek bakteryjny, który można obserwować na porażonych pędach. Zainfekowane pędy wierzby należy wyciąć poniżej miejsc zmienionych chorobowo a całą rośliną dwukrotnie opryskać preparatem Miedzian 50 WP.

Rdza wierzby - na spodniej stronie liści wierzby pojawiają rdzawe skupiska zarodników grzyba. Na górnej stronie blaszki liściowej w tych miejscach widoczne są żółtozielone lub brązowe drobne plamki. Zainfekowane liście zasychają i opadają. Do walki z tą chorobą wierzby polecane są preparaty grzybobójcze: Scorpion 325 SC, Discus 500 WG lub Saprol.

Rdza wierzby
Fot. I.Sáček, senior, CC0, Wikimedia Commons

Szkodniki wierzby mandżurskiej

Pogarszająca się kondycja drzew może być wynikiem nie tylko niewłaściwej pielęgnacji czy choroby, ale także skutkiem żerowania licznych szkodników. Do najczęściej spotykanych szkodników wierzby mandżurskiej należą:

Krytoryjek olchowiec (Cryptorhynchus lapathi) to chrząszcz, którego larwy wylęgają się z jaj złożonych w korze i wygryzają w niej tunele. Porażone pędy łamią się a ich końce zasychają. Tego szkodnika łatwo zidentyfikować - już w maju można dostrzec wiszące na pniach woreczki powstałe z trocin i odchodów larw. Zwalcza się dorosłą postać chrząszcza, tak by nie dopuścić do złożenia jaj. W tym celu w lipcu wykonuje się oprysk preparatami takimi jak: Deltam oraz Mospilan 20 SP.

Krytoryjek olchowiec - otwór wydrążony w pniu oraz trociny wyrzucone przez larwę
Fot. nadesłana przez naszego czytelnika Pana Jerzego

Mszyca wierzbowa pospolita (Aphis farinosa) - mszyce tworzą kolonie na wierzchołkach pędów wierzby wysysając roślinne soki i osłabiając drzewa. Do walki z tymi szkodnikami można zastosować zarówno naturalne preparaty olejowe, takie jak: Agrocover oraz Emulpar 940 EC, jak i tradycyjne środki owadobójcze, takie jak: Deltam oraz Mospilan 20 SP.

Pienik wierzbowy (Aphrophora salicina) - nietypowe objawy w postaci pienistej, białej wydzielina na młodych pędach wierzby to znak, że żerują na nich larwy pienika wierzbowego. Owady wysysają z rośliny soki hamując wzrost pędów oraz powodując silne zdrobnienie liści. Dorosłe osobniki, które pojawiają się od końca czerwca do jesieni żerują na pędach, powodując obrączkowate zgrubienia. Większe okazy wierzby powinniśmy opryskać insektycydem Deltam natomiast miniaturowe drzewka często wystarczy silnie przyciąć wiosną po kwitnieniu.

Pienik wierzbowy
Fot. Daniel Ullrich, Threedots, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Przędziorek wierzbowiec (Schizotetranychus schizopus) to niewielki roztocz żywiący się sokami roślinnymi. Drobne, srebrzyste plamki, zniekształcone liście oraz niewielkie pajęczynki świadczą o obecności przędziorka. Po zidentyfikowaniu szkodnika roślinę można opryskać naturalnym preparatem olejowym Emulpar 940 EC lub zawierającym polimery silikonowe środkiem Siltac EC. W przypadku silnego porażenia można zastosować także insektycydy, takie jak: Karate Zeon 050 CS lub Ortus 05 EC.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Wierzba Iwa - odmiany, uprawa, cięcie, rozmnażanie
• Wierzba japońska całolistna "Hakuro Nishiki"
• Wierzba miniaturowa szczepiona na pniu
• Choroby wierzby płaczącej

Opracowano na podstawie:
1. P. Banaszczak, Drzewa jak korkociągi w Działkowiec 1/2007, s. 24-26;
2. W. Bugała, Drzewa i krzewy dla terenów zieleni, PWRiL, Warszawa 1979, s. 228;
3. G. Łabanowski, L. Orlikowski, G. Soika, A. Wojdyła, Pielęgnacja roślin ogrodowych. Choroby i szkodniki, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1993, s. 162-166;
4. G. Stelzer, Choroby i szkodniki roślin ozdobnych w ogrodzie, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1993, s. 164.