Szałwia - gatunki i odmiany do uprawy w ogrodzie

Szałwia (Salvia) to rodzaj roślin obejmujący ponad 1000 gatunków krzewów, bylin i roślin jednorocznych, które dobrze rosną w ciepłych, słonecznych miejscach na przepuszczalnych glebach. Wszechstronna szałwia jest rośliną na skalniaki, rabaty bylinowe i naturalistyczne oraz na tereny zieleni publicznej. Poznaj najpopularniejsze jednoroczne i wieloletnie gatunki szałwii oraz ich odmiany polecane do uprawy w ogrodzie.

Szałwia - Salvia
Fot. depositphotos

Szałwie to bezpretensjonalne rośliny o dekoracyjnych liściach oraz kwiatach. Nie tylko zdobią rabaty, ale także przyciągają pszczoły, motyle oraz inne owady zapylające. Niektóre z nich są też cenionymi ziołami. Przedstawiamy najbardziej rozpowszechnione wieloletnie i jednoroczne gatunki i odmiany szałwii polecane do ogrodów oraz na tereny publiczne.

Szałwia jednoroczna

Do gatunków jednorocznych szałwii spotykanych często w nasadzeniach ogrodowych należą:

szałwia błyszcząca - królująca na zieleńcach i klombach,
szałwia omączona - doskonała na rabaty,
szałwia powabna - pięknie prezentująca się w każdym ogrodzie.

Szałwia błyszcząca

Szałwia błyszcząca nazywana też szałwią ogrodową (Salvia splendens) to roślina, która długo kwitnie i ożywia teren za sprawą jaskrawych, okazałych kwiatostanów. Sprawdza się jako roślina: obwódkowa, sadzona na klombach, zieleńcach a także w pojemnikach. Szałwia błyszcząca odznacza się zwartym, gęstym pokrojem i dorasta do 50 cm wysokości. Rozgałęzione łodygi są gęsto porośnięte przez ciemnozielone liście o ząbkowanych brzegach.

Szałwia błyszcząca - Salvia splendens
Fot. depositphotos

Największa ozdobę szałwii błyszczącej stanowią dzwonkowate kwiaty zebrane w gęste kłosy. Roślina bardzo długo kwitnie, od czerwca aż do przymrozków. Szałwia błyszcząca wymaga słonecznego lub półcienistego stanowiska oraz dość żyznej i umiarkowanie wilgotnej gleby.

Oto popularne odmiany szałwii błyszczącej o kwiatach:

czerwonych - 'Czardasz', 'Ramona', 'Torreador', 'Sahara';
fioletowych - 'Mojave Purple', 'Sizzle Purple', 'Amistad', 'Vista Purple';
białych - 'Mojave White', 'Reddy White';
wielobarwnych - 'Flipside Mix', 'Amore Scarlet Bicolor', 'Vista Salmon', 'Vista Red and White'.

Szałwia omączona

Szałwia omączona (Salvia farinacea) ma gęsty, regularny pokrój i dorasta do 40-60 cm wysokości. W naturalnym siedlisku jest rośliną wieloletnią, ale ze względu na wysokie wymagania termiczne w naszych warunkach jest uprawiana jako roślina jednoroczna.

Szałwia omączona - Salvia farinacea
Fot. Rob Hille, Public domain, Wikimedia Commons

Zarówno miękkie liście szałwii o karbowanych brzegach jak i pędy oraz pąki kwiatowe są pokryte mączystym nalotem. Od lipca do października rozwijają się grzbieciste kwiaty szałwii omączonej zebrane w kłosy. Roślina najlepiej czuje się na słonecznym stanowisku oraz żyznej, przepuszczalnej glebie. Nie toleruje zarówno przesuszenia jak i przelania, dlatego należy ją podlewać regularnie, ale dość oszczędnie.

Do najładniejszych odmian szałwii omączonej polecanych do ogrodów należą:

szałwia omączona 'Victoria Blue' o niebieskofioletowych kwiatach,
szałwia omączona 'Violet Candle' o gęstych kłosach,
szałwia omączona 'White Bedder' o białych kwiatach,
szałwia omączona 'White Victory' wyróżniająca się obfitym kwitnieniem.

Szałwia powabna

Szałwia powabna (Salvia horminum) dorasta do 30-60 cm wysokości. Roślina tworzy okazale kępy więc doskonale prezentuje się zarówno na rabacie jak i na tle budynków lub wzdłuż alejek. Sztywne, wzniesiona łodygi rośliny są gęsto porośnięte przez nieduże, szarozielone liście. Wargowe kwiaty szałwii powabnej są zebrane w długie, gęste kłosy. Roślina długo kwitnie, bo od maja aż do września.

Szałwia powabna - Salvia horminum - odmiana 'Oxford Blue'
Fot. Dinkum, CC0, Wikimedia Commons

Szałwia powabna preferuje miejsca ciepłe, zaciszne, słoneczne lub półcieniste. Właściwe dla niej są gleby żyzne, próchnicze, przepuszczalne i lekko wilgotne.

Spośród polecanych odmian szałwii powabnej na uwagę zasługują:

szałwia powabna 'White Swan' o białych kwiatach,
szałwia powabna 'Pink Sunday' kwitnąca na różowo,
szałwia powabna 'Blue Monday' o intensywniej fioletowoniebieskiej barwie kwiatów.

Szałwia wieloletnia

Wieloletnie szałwie są popularnymi roślinami w naszych ogrodach. Do najbardziej rozpowszechnionych zaliczamy: szałwię lekarską, szałwię muszkatołową i szałwię okręgową. Szałwie wieloletnie doskonale prezentują się na bylinowych rabatach, skalniakach oraz w dużych donicach. Wspaniale kwitnące szałwie przyciągają motyle, pszczoły i inne zapylacze. Są przy tym łatwe w uprawie.

Szałwia lekarska

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) jest półkrzewem od dawna uprawianym ze względu na zastosowanie medyczne. Ta zimozielona roślina osiąga do 60 cm wysokości. Skórzaste liście szałwii lekarskiej są eliptyczne i szarozielone a wąskie kwiatostany mogą mieć różne odcienie fioletu.

Szałwia lekarska - Salvia officinalis - odmiana 'Oxford Blue'
Fot. Javier Martin, Public domain, Wikimedia Commons

Szałwię lekarską najlepiej uprawiać w zacisznym, ciepłym i słonecznym zakątku ogrodu. Preferuje gleby przepuszczalne, dość lekkie i umiarkowanie żyzne. Szałwia lekarska jest wrażliwa na mróz i dlatego przed nadejściem zimy warto ją wyściółkować i osłonić stroiszem lub zimową agrowłókniną.

Najbardziej efektowne odmiany szałwii lekarskiej to:

szałwia lekarska 'Purpurascens' o fioletowych, matowych liściach,
szałwia lekarska 'Tricolor' o liściach trójbarwnych zielono-fioletowo-purpurowych,
szałwia lekarska 'Icterina' o żółtych liściach,
szałwia lekarska 'Variegata' o pstrych liściach w białe i zielone plamki.

Szałwia muszkatołowa

Szałwia muszkatołowa (Salvia sclarea) jest krótkowieczną byliną uprawianą w naszym klimacie jako dwuletnia. Roślina ma gęsty, wyprostowany pokrój i tworzy okazale kępy o wysokości nawet 160 cm. W pierwszym roku uprawy pojawia się rozeta liści - sercowatych, dużych i szarozielonych. W drugim roku roślina wchodzi w okres kwitnienia. Szałwia muszkatołowa zachwyca widokiem dużych kwiatów w pastelowych odcieniach kremowego, fioletowego lub różowego. Wargowe kwiaty są zebrane w gęste kwiatostany o długości około 60 cm.

Szałwia muszkatołowa - Salvia sclarea
Fot. pixabay

Ta dość wymagająca szałwia najlepiej rośnie w słonecznym i zacisznym miejscu na lekko wilgotnych, żyznych, przepuszczalnych glebach.

Polecane odmiany szałwii muszkatołowej to przede wszystkim:

szałwia muszkatołowa 'Vatican White' o kwiatach w odcieniu kości słoniowej,
załwia muszkatołowa 'Turkestanica' o kwiatach jasnoróżowych.

Szałwia okręgowa

Szałwia okręgowa (Salvia verticillata) tworzy luźne kępy dorastające do 60 cm wysokości. Od czerwca do sierpnia kwitnie drobnymi kwiatami zebranymi w okółki, tworzące kłosowe kwiatostany. Ta miododajna roślina ma niewielkie wymagania glebowe, potrzebuje jedynie słonecznego i zacisznego stanowiska. Mrozoodporna szałwia okręgowa jest polecana na skalniaki, rabaty oraz do uprawy w pojemnikach.

Szałwia okręgowa - Salvia verticillata
Fot. Bernd Haynold, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Polecane odmiany szałwii okręgowej:

szałwia okręgowa 'Purple Rain' o purpurowych kwiatach,
szałwia okręgowa 'Endless Love' o kwiatach niebieskofioletowych,
szałwia okręgowa 'White Rain' o białych kwiatach.

Szałwia omszona

Szałwia omszona (Salvia nemorosa) to gatunek krajowy tworzący regularne kępy dorastające do 80 cm wysokości. Pomarszczone, zielone liście szałwii mają owłosioną spodnią stronę blaszki liściowej. Liczne, wzniesione pędy są zwieńczone kłosowymi kwiatostanami. Roślina obficie kwitnie od czerwca do lipca. Ta niewybredna, mrozoodporna, zimozielona bylina na słońce dobrze udaje się w pełnym słońcu na umiarkowanie żyznej i dość suchej glebie.

Szałwia omszona - Salvia nemorosa
Fot. depositphotos

Wśród licznych odmian szałwii omszonej na szczególną uwagę zasługują:

szałwia omszona 'Adrian' o białych kwiatach,
szałwia omszona 'Pink Field' o różowych kwiatach, dorastająca w czasie kwitnienia do 100 cm wysokości,
długo kwitnąca szałwia omszona 'Blue Field' o niebieskich kwiatach,
szałwia omszona 'Ostfriesland' o zwartym pokroju i kwiatach ciemnofioletowych.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

Opracowano na podstawie:
1. B. Grabowska, T. Kubala, Encyklopedia bylin, Zysk i S-ka, Poznań 2011, s.755-760;
2. A. Kupska, Ciepłolubne jednoroczne w Działkowiec 2/2015, s. 20-22;
3. J. Marcinkowski, Byliny ogrodowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2002 s. 349-350.