Pochrzyn Dioscorea - tropikalne pnącze, roślina żółw

Pochrzyn to tropikalne pnącze, tworzące niezwykłe bulwiaste kłącza. Znanych jest ponad 600 gatunków należących do rodzaju Dioscorea. Jak je uprawiać, które można mieć w domu, a które sadzić w ogrodzie? Oto dwa najciekawsze gatunki - roślina żółw, czyli pochrzyn słoniowy (Dioscorea elephantipes), oraz pnący ziemniak, czyli pochrzyn chiński (Dioscorea batatus).

Roślina żółw, czyli pochrzyn słoniowy - Dioscorea elephantipes

Pochrzyn najczęściej uprawiany jest w Afryce Zachodniej, na Karaibach i w Azji Południowo - Wschodniej. O ogromnej popularności pochrzynu w tych krajach zadecydowała możliwość ich wykorzystania w celach spożywczych. Jadalnymi częściami tych roślin są sporych rozmiarów podziemne bulwy, określane czasem mianem chleba Hotentotów. Masa jednej bulwy może dochodzić do kilkudziesięciu kilogramów. Bulwy, podobnie jak nasze ziemniaki, zawierają dużo skrobi i do spożycia nadają się wyłącznie po ugotowaniu lub pieczeniu.

Dla nas jednak główną atrakcję stanowi niesamowity wygląd bulw pochrzynu, które znacznie wystają ponad powierzchnię ziemi. Bulwy są kuliste lub maczugowate, wielokrotnie podzielone przewężeniami. Spękana skórka posiada barwę brązową i korkową strukturę. U niektórych gatunków, jak np. u pochrzynu słoniowego Dioscorea elephantipes przypomina skorupę żółwia.

Wyrastające z bulw pędy pokrywają się zielonym ulistnieniem i mogą wspinać się po rozmaitych podporach na wysokość kilku metrów. Niezwykły wygląd bulw i możliwość zastosowania rośliny jako pnącza powodują, iż warto zainteresować się uprawą pochrzynu.

Poniżej dokładniej przedstawię dwa gatunki - wspomniany wyżej, niezwykle atrakcyjny pochrzyn słoniowy, który w naszym klimacie można uprawiać jednak wyłącznie jako tropikalne pnącze w doniczce, oraz pochrzyn chiński (Dioscorea batatus), który można uprawiać także w ogrodzie, o ile zapewni mu się odpowiednio ciepłe stanowisko i okryje na okres zimowy.

Pochrzyn słoniowy - Dioscorea elephantipes

Pochrzyn słoniowy to niezwykle atrakcyjna roślina do uprawy doniczkowej. Wystające ponad powierzchnię bulwy o egzotycznym wyglądzie, przypominające skorupę żółwia, spowodowały, że roślina też często jest określana jako roślina żółw lub słoniowa stopa. Bulwy posiadają grubą korkowatą okrywę, głęboko popękaną w geometryczne wzory z wyraźnymi słojami koloru białego, szarego i brązowego. Bulwy uprawiane w środowisku naturalnym mogą mieć średnicę nawet do 1 metra. W uprawie doniczkowej nie przekraczają jednak średnicy 40 cm. Ale i taka bulwa wygląda imponująco!

Z bulwy to tropikalne pnącze wypuszcza wiotkie pędy, które mogą wspinać się po podporach na wysokość do 2 metrów. Pędy pokrywają się pojedynczymi liśćmi na krótkich ogonkach, ułożonymi naprzemianlegle. Liście są niewielkie (do 2,5 cm długości). W sprzyjających warunkach Dioscorea elephantipes może też pokryć się drobnymi, bladożółtymi kwiatkami.

Sadzenie porzchnynu - ziemia i doniczka
Uprawiany w domu pochrzyn powinien rosnąć w płaskiej donicy o dość sporej średnicy, tak aby dookoła bulwy pozostawało jeszcze nieco wolnego podłoża. Gleba powinna być żyzna, bardzo dobrze zdrenowana. Najlepiej doniczkę wypełnić mieszanką substratu torfowego, rozdrobnionej kory, perlitu i piasku (wszystkie składniki w równych częściach). Dookoła bulwy ziemię można ściółkować drobnym żwirkiem.

Stanowisko uprawy
Doniczkę postaw w miejscu ciepłym i słonecznym. Nawet gdy roślina żółw przechodzi okres spoczynku (który nie zawsze przypada zimą, bo wegetacja pochrzynu jest bardzo nieregularna) temperatura nie powinna spadać poniżej 16°C.

Podlewanie
Nawadniamy umiarkowanie. Roślina jest odporna na suszę (znosi to znacznie lepiej niż zalanie). Pod doniczką konieczny jest spodek, na który będziemy dostarczać wodę. Pochrzynu nie wolno podlewać od góry.

Nawożenie i cięcie
Gatunek Dioscorea elephantipes jest bardzo wrażliwy na nadmierne zasolenie, dlatego też ewentualne nawożenie przeprowadzamy rzadko i w bardzo małych dawkach. Młodych roślin nie należy przycinać, gdyż bardzo źle to znoszą. Można sobie pozwolić na delikatne przycięcie dopiero starszego, rozrośniętego już egzemplarza.

Uwaga! Pochrzyny źle się aklimatyzują w nowych miejscach, dlatego też staraj się uprawiać roślinę cały czas w tym samym miejscu.

Rozmnażanie pochrzynu
Rozmnożenie pochrzynu słoniowego z sadzonek jest niezwykle trudne. W warunkach domowych nie zawiązuje też nasion. Dlatego jedynym sposobem na rozpoczęcie uprawy jest wysiew nasion pochodzących z zakupu.

Pochrzyn chiński - jadalna bulwa, tzw. chiński ziemniak

Pochrzyn chiński - Dioscorea batatus

Pochrzyn można też uprawiać w ogrodzie. Jeżeli chcemy tego spróbować, należy wówczas wybrać pochrzyn chiński (Dioscorea batatus), który czasem bywa też sprzedawany jako pnący ziemniak. Cena sadzonki to kilkanaście złotych.

Ten pochrzyn pochodzi (jak zresztą nazwa wskazuje) z Chin i Japonii. Jego pędy owijają się wokół podpór dorastając do 2 lub nawet ponad 3 metrów, a jesienią zamierają. Na działce możesz go posadzić pod płotem lub przy kratce czy pergoli, po której co roku od nowa będzie się wspinał. Roślina sprawi Ci wiele radości, gdy w okresie od czerwca do sierpnia zakwitnie. Drobne kwiatki wydzielają przyjemny cynamonowy zapach.

Bulwy pochrzynu chińskiego, to nie jedyne jadalne części tej rośliny. Jesienią w kontach liści powinny pojawić się także owoce - małe brązowe bulwki o orzechowym smaku. Są nie tylko jadalne ale ponoć i smaczne.

Pochrzyn chiński można uprawiać w cieplejszych rejonach Polski. Wymaga stanowiska ciepłego, słonecznego, osłoniętego od wiatrów. Gleba powinna być próchnicza, bardzo dobrze zdrenowana. Wskazane aby gleba była cały czas wilgotna (ale nie podmokła).

Roślina nie jest wystarczająco mrozoodporna. Jesienią jej nadziemne części obumrą. Wówczas okryj bulwy i spory pas ziemi wokół nich bardzo grubą warstwą ściółki z przekompostowanej kory lub trocin. Pod takim okryciem bulwa przetrwa do wiosny, kiedy to pochrzyn chiński ponownie wypuści pędy i zielone listki.

Przeczytaj również:

Bluszcz doniczkowy - pielęgnacja, rodzaje, choroby
Bluszcz jest popularną rośliną doniczkową. Przekonaj się jak prosta jest pielęgnacja tego dekoracyjnego pnącza. Poznaj jakie są rodzaje bluszczu i czym się charakteryzują. Bluszcz to bardzo dekoracyjna i niedroga roślina, która nadaje się do każdego wnętrza. W poniższym artykule dowiesz się najważniejszych informacji o pielęgnacji i rodzajach bluszczu doniczkowego. Więcej...

Truskawka pnąca
Wielkimi krokami zbliża się czas, kiedy to wszyscy miłośnicy świeżych truskawek będą mogli delektować się ich smakiem. Aby samodzielnie uprawiać truskawki nie trzeba mieć własnego ogrodu działkowego. Na balkony i tarasy przebojem wdziera się, doskonała do uprawy doniczkowej, truskawka pnąca - plenna i owocująca aż do późnej jesieni. Więcej...

Opracowano na podstawie: Christopher Brickell, Wielka encyklopedia roślin ogrodowych od A do Z, Muza S.A., 1999. Fot. Andrew Massyn, zdjęcie udostępnione jako własność publiczna, źródło: Wikimedia Commons.