Piędzik przedzimek. Zwalczanie naturalne w sadach i ogrodach

Piędzik przedzimek (Operophtera brumata) to motyl, którego gąsienice w okresie wiosennym uszkadzają pąki liściowe, kwiaty i liście wielu drzew owocowych i ozdobnych. Przy licznym wystąpieniu szkodnika dochodzi do gołożerów, a drzewo może zostać pozbawione niemal wszystkich liści. Zwalczanie piędzika przedzimka nie jest trudne i nie wymaga wykonywania oprysków. Musimy jednak zastosować sprytną sztuczkę. Otóż szkodnika, który powoduje straty na wiosnę, trzeba zwalczać jesienią!

Piędzik przedzimek - Operophtera brumata

Jakie uszkodzenia powoduje piędzik przedzimek?

Szkodliwe dla roślin są przede wszystkim zielone gąsienice piędzika przedzimka, które żerują na roślinach od kwietnia do połowy czerwca. Po przezimowaniu wylęgają się one z jaj składanych przez samice w okresie jesiennym.

Gąsienice piędzika przedzimka są jasno zielone, a wzdłuż ich ciała może przebiegać kilka jasnych pasków. Są bardzo lekkie i mogą być przenoszone przez wiatr, co ułatwia szkodnikowi rozprzestrzenianie się. Dorastają do 2,5 cm długości i mają 5 par odnóży. Ponieważ nogi mają tylko na 6 i 10 segmencie odwłoku, podczas chodzenia wyginają się w charakterystyczny sposób, jakby odmierzały przebytą odległość. Mi to przypomina kształt greckiej litery omega: Ω. Niektórzy zaś twierdzą, że jest to odwrócone do góry nogami U. Wygląda to jak na zdjęciu poniżej :-)

Gąsienica piędzika przedzimka
Fot. spacebirdy, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

Gąsienice piędzika przedzimka wgryzają się pąki liściowe i młode kwiaty, tym samym osłabiając kwitnienie drzew, co w przypadku drzewek owocowych osłabia też ich plonowanie. Najbardziej jednak uszkodzenia powodowane przez gąsienice piędzika przedzimka widać na liściach, w których powygryzane jest dużo dziur. Przy dużej liczebności szkodnika dochodzi do gołożerów i niemal całkowitego ogołocenia drzewa z liści.

Dziury liściach buku to dzieło gąsienic piędzika
Fot. pixabay

Piędzik przedzimek żeruje na wielu drzewach i krzewach liściastych, zarówno ozdobnych (w tym: brzoza, buk, dąb, grab, wiąz) oraz owocowych (jabłoń, grusza, czereśnia i inne). Łupem piędzika przedzimka pada też bardzo chętnie uprawiana w ogrodach borówka amerykańska.

Zwalczanie naturalne piędzika przedzimka

Wiosną, gdy zaskoczy nas liczna obecność gąsienic piędzika przedzimka możliwe jest wykonanie oprysków środkami kontaktowymi do zwalczania gąsienic, takimi jak np. Deltam czy Karate Zeon 050 CS (na jabłoni oprysk wykonuje się w fazie zielonego pąka kwiatowego). Musimy jednak pamiętać, że opryski wykonane w terminie wiosennym są bardzo szkodliwe dla środowiska i owadów pożytecznych. Przede wszystkim zagrażają one pszczołom poszukującym nektaru na kwiatach ale również ptakom i pisklętom, które żywią się gąsienicami piędzika przedzimka.

Dlatego lepiej zastosować bardziej naturalne zwalczanie piędzika przedzimka w okresie jesiennym. Dlaczego akurat jesienią? Otóż gąsienice po zakończeniu żerowania w czerwcu schodzą do ziemi aby się przepoczwarzyć. Dorosłe motyle pojawiają się zaś w październiku, czyli właśnie na jesieni.

Piędzik przedzimek jest jednym z nielicznych motyli, które wylatują dopiero jesienią. Stąd zresztą jego nazwa - przedzimek (bo pojawia się przed zimą). Uaktywnia się on w temp. 4-8°C. Aby go zobaczyć, wybierz się do sadu lub ogrodu późnym wieczorem, najlepiej po pochmurnym, deszczowym dniu, po pierwszych przymrozkach, pod koniec października lub w listopadzie. Po zmroku samce rozpoczynają lot godowy, poszukując samic. Ta pora na gody to sprytne rozwiązanie ze strony Matki Natury, bo o tej porze roku nie ma już większości ptaków, które mogły by zagrażać piędzikowi przedzimkowi.

Dorosłe osobniki piędzika przedzimka znacznie się różnią w zależności od płci. Samiec jest niewielkim motylem o jasnych, szarobrązowych skrzydłach, których rozpiętość dochodzi do ok. 3 cm. Samica natomiast bardziej przypomina pająka niż motyla, a jej skrzydła są znacznie zredukowane na rzecz dużego odwłoka, który pomieści ogromną liczbę jaj. Za dnia samice ukrywają się w szczelinach w korze pni drzew lub w trawie pod drzewami. Gdy się ściemnia wędrują w górę pni i w koronach drzew oczekują na samce. Po zapłodnieniu składają jaja w zagłębieniach kory w koronach drzew. Wkrótce potem samice kończą swój żywot, zaś jaja zimują do wiosny aby znów wylęgły się z nich żarłoczne gąsienice.

Dorosłe motyle piędzika przedzimka
Fot. Lamiot, CC BY-SA 2.5, Wikimedia Commons

I właśnie te wędrówki samic piędzika przedzimka w górę pni możemy wykorzystać w procesie zwalczania tego szkodnika. Wystarczy na przełomie września i października rozmieścić na pniach drzew pułapki lepowe, które zatrzymają wędrujące samice.

Idealna pułapka lepowa na samice piędzika przedzimka powinna być wykonana w postaci papierowego lub foliowego lejka opasającego pień drzewa, skierowanego węższym końcem ku górze. Od spodu lejek pokrywa się substancją klejącą. Wędrujące w górę pnia samice dostają się pod lejek i przyklejają się, co przerywa ich dalszą wędrówkę.

Ponieważ jednak wykonywanie i montowanie takich lejków może sprawić sporo trudności, w praktyce w ogrodach i na działkach stosujemy zwykłe opaski lepowe na pnie drzew. Dokładnie takie same, jakie wcześniej wiosną i latem wykorzystywaliśmy do zwalczania owocówki jabłkóweczki i owocówki śliwkóweczki.

Warto wiedzieć!
Opaski lepowe zakładane na pnie drzew jesienią, poza samicami piędzika przedzimka, zatrzymają też inne szkodniki wspinające się w tym okresie po pniach, jak np. zimówek ogołotniak czy ukośnica szczawiówka.

Opaski warto utrzymać na drzewach do grudnia, a w razie potrzeby (gdy zapełnią się szkodnikami) wymienić je na nowe.

Gotowe opaski lepowe do założenia na pniach drzew można zamówić w sklepie naszego poradnika ale powinny być dostępne także w każdym innym sklepie ogrodniczym. Gorąco polecam tę metodę naturalnego zwalczania piędzika przedzimka :-)

Jeżeli jednak chcemy samodzielnie przygotować opaski w formie lejków z klejem, to przyda się klej entomologiczny na owady, którym smaruje się wewnętrzną stronę lejka przymocowanego do drzewa.

Klej na owady można wykorzystać w jeszcze prostszy sposób - po prostu malujemy nim pień drzewa dookoła (po całym obwodzie) pasem szerokości około 10 cm. Klej jest odporny na warunki atmosferyczne i długo zachowuje swoją lepkość, dzięki czemu będzie działać aż do nadejścia zimy.

Jeśli nie wykorzystamy całego kleju, puszkę można zamknąć i przechować klej do wiosny, kiedy przyda się do wykonania tablic lepowych lub innych pułapek na owady.

Pomocne w zwalczaniu piędzika przedzimka są też opryski preparatami olejowymi wykonywane w okresie bezlistnym (w ogrodach zazwyczaj pod koniec zimy lub na przedwiośniu). Opryski te niszczą zimujące formy szkodników, takich jak mszyce, przędziorki i czerwce, w tym także zimujące jaja piędzika przedzimka. Do tych oprysków polecam preparat Emulpar 940 EC. Warto opryskać wszystkie rośliny sadownicze oraz większość ozdobnych. Pamiętajmy aby pędy drzew i krzewów pokryć cieczą bardzo dokładnie (powinna ona wręcz skapywać z gałązek).

Przeczytaj również:

Opaski na drzewa owocowe przeciw szkodnikom
Opaski na drzewa owocowe to dobry sposób aby ograniczyć występowanie szkodników. W ogrodach można stosować opaski z tektury falistej oraz opaski lepowe. Zobacz jak i kiedy zakładać opaski na pnie drzewek oraz jakie szkodniki możemy w ten sposób zwalczać. Więcej...

Szkodniki drzew i krzewów owocowych - zdjęcia, opisy, zwalczanie
Co roku, mimo właściwej pielęgnacji, rośliny sadownicze mogą być atakowane przez liczne szkodniki powodujące pogorszenie plonów i osłabienie roślin. Skuteczność walki ze szkodnikami zależy od wyboru odpowiedniej metody i sposobu zwalczania, ograniczając ewentualne użycie środków chemicznych. Poznaj najlepsze metody zwalczania szkodników drzew i krzewów owocowych. Więcej...

Terminarz oprysków drzew owocowych na działce
Odpowiednio wykonywane opryski drzew owocowych są gwarancją uzyskania zdrowych i smacznych owoców. Niezmiernie ważny jest nie tylko wybór odpowiedniego środka ochrony ale także właściwy termin oprysku. Pobierz terminarz oprysków drzew owocowych na działce w postaci praktycznej tabeli, dzięki której z łatwością dobierzesz preparat i termin oprysku na Twoje drzewka. Więcej...