Perełkowiec japoński, sofora chińska - właściwości lecznicze, zastosowanie, uprawa

Perełkowiec japoński to średniej wielkości drzewo liściaste kwitnące latem znane ze swoich właściwości leczniczych. Dekoracyjne są zarówno miododajne kwiaty jak i długie strąki perełkowca przypominające sznury pereł. Poznaj właściwości lecznicze perełkowca japońskiego oraz sposoby na jego zastosowanie. Podpowiadamy jak powinna wyglądać uprawa perełkowca w ogrodzie.

Perełkowiec japoński, sofora chińska - Styphnolobium japonicum - liście
Fot. depositphotos

Perełkowiec japoński, sofora chińska - pochodzenie

Perełkowiec japoński (Styphnolobium japonicum, syn. Sophora japonica) to drzewo należące do rodziny bobowatych (Fabaceae). Przypisywane mu są też nazwy szupin chiński, sofora japońska lub sofora chińska. Perełkowiec naturalnie występuje w Chinach i Korei a do Europy został sprowadzony w 1750 r.

Jak wygląda perełkowiec japoński, sofora chińska

Perełkowiec dorasta do 25 m wysokości i ma dość nisko osadzoną, szeroką, regularną koronę. Pień drzewa pokryty jest szarą, podłużnie spękaną korą. Nieparzysto pierzaste, dość długie liście perełkowca są złożone z ciemnozielonych, ostro zakończonych listków. Liście rozwijają się późno na wiosnę i utrzymują się nawet do listopada.

Perełkowiec japoński, sofora chińska - Sophora japonica - pokrój drzewa
Fot. AnRo0002, CC0, Wikimedia Commons

Perełkowiec japoński - kiedy kwitnie

Perełkowiciec japoński kwitnie od lipca do września. Pod koniec lipca zaczynają rozwijać się kwiaty perełkowca japońskiego - drobne, motylkowate i kremowe - zebrane w gęste wiechy na szczytach pędów. Miododajne kwiaty utrzymują się nawet do września i stanowią cenny pożytek dla pszczół i innych owadów w okresie, gdy wiele gatunków już przekwitło.

Perełkowiec japoński - Styphnolobium japonicum - kwiaty
Fot. depositphotos

Perełkowiec japoński - owoce

We wrześniu miejsce kwiatów zajmują owoce perełkowca japońskiego. Są to długie strąki - mięsiste, mocno przewężone pomiędzy nasionami. W każdym strąku znajduje się od 3-6 nasion. Przypominają sznury pereł i wyglądają niesamowicie. Niestety nie utrzymują się długo - opadają po pierwszych mrozach.

Perełkowiec japoński, sofora chińska - Styphnolobium japonicum - owoce
Fot. depositphotos

Perełkowiec japoński - jak szybko rośnie

Perełkowiec japoński ma umiarkowane tempo wzrostu wynoszące około 30-50 cm rocznie. Drzewo to ostatecznie dorasta do 25 m wysokości. Do ogrodów polecane są karłowe odmiany perełkowca japońskiego o ograniczonym wzroście.

Najczęściej jest to forma płacząca - perełkowiec japoński 'Pendula' o parasolowatej koronie i zwisających do dołu pędach. Ta odmiana perełkowca rośnie wolno, osiągając maksymalnie od 3 do 5 m wysokości.

Perełkowiec japoński 'Pendula'
Fot. depositphotos

Perełkowiec japoński, sofora chińska - właściwości lecznicze

Właściwości lecznicze perełkowca japońskiego są od wieków wykorzystywane w medycynie chińskiej. Surowcem zielarskim stosowanym w lecznictwie są wysuszone, nierozwinięte pąki kwiatowe zawierające znaczne ilości rutozydu. Związek ten uszczelnia naczynia krwionośne.

Poza rutozydem z perełkowca wyizolowano 153 związki czynne ważne dla zdrowia człowieka, w tym: flawonoidy, alkaloidy, fosfolipidy, aminokwasy, mikroelementy (potas, wapń, żelazo, magnez, cynk, miedź), polisacharydy, błonnik pokarmowy, nienasycone kwasy tłuszczowe i olejki eteryczne.

Perełkowiec japoński, sofora chińska - zastosowanie

Pąki kwiatowe oraz nasiona perełkowca japońskiego mają szereg zastosowań w tradycyjnej medycynie chińskiej. Stosuje się je w leczeniu hemoroidów, krwiomoczu, krwotoku jelitowego, miażdżycy, bólu głowy, zawrotach głowy i nadciśnieniu.

Współczesna medycyna opracowuje coraz to nowe leki w oparciu o tradycyjne receptury oraz aktywność biologiczną związków. Obecnie leki z perełkowca mają zastosowanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwutleniające i obniżające poziom cukru we krwi. Wyciągi z perełkowca mogą stosować osoby cierpiące na żylaki, hemoroidy oraz obrzęki. Zawarta w roślinie kwercytyna wykazuje działanie przeciwalergiczne a flawonoidy mają właściwości przeciwnowotworowe.

Architekci krajobrazu cenią perełkowca za doskonałe przystosowanie do trudnych miejskich warunków - suszy, smogu, zasolenia - i obsadzają drzewami ulice, parkingi oraz skwery. Obficie kwitnące drzewo o szerokiej koronie doskonale prezentuje się także sadzone jako soliter w parku i ogrodzie. Miododajny perełkowiec jest cieniony przez pszczelarzy za późne i długie kwitnienie.

Perełkowiec japoński - Styphnolobium japonicum - doskonale rośnie w mieście
Fot. depositphotos

Perełkowiec japoński, sofora chińska - uprawa i wymagania

Perełkowiec japoński wymaga słonecznego i ciepłego stanowiska. Rosnące w półcieniu drzewo będzie się słabiej rozwijało oraz kwitło. Drzewo odznacza się dużą wytrzymałością na susze, zanieczyszczone powietrze i miejskie warunki.

Perełkowiec jest także tolerancyjny co do gleby. Poradzi sobie zarówno na lekkim i kamienistym jak i cięższym podłożu. Najszybciej rośnie i najładniej kwitnie na glebach głęboko uprawionych, przepuszczalnych i żyznych.

Perełkowiec japoński wymaga nieco starań z naszej strony, zwłaszcza w pierwszych latach uprawy. Młode drzewa należy regularnie podlewać - gdy się dobrze ukorzenią staną się bardziej odporne na niekorzystne warunki uprawowe. Żeby zatrzymać wodę w glebie oraz zabezpieczyć korzenie przed mrozem poleca się ściółkować je korą drzew liściastych lub dojrzałym kompostem. Rosnące na żyznej glebie rośliny wystarczy nawozić raz w roku, przed kwitnieniem, stosując nawozy o zwiększonej zawartości fosforu. Przykładem tego typu nawozu jest nawóz do roślin kwitnących Target.

Perełkowiec japoński 'Pendula' o niezwykłym, płaczącym pokroju
Fot. depositphotos

Perełkowiec japoński ma dość niską mrozoodporność - znosi spadki temperatury do -20°C. Dlatego bezpiecznie sadzić go w najcieplejszych rejonach kraju. Nawet wtedy należy drzewo dobrze zabezpieczyć przed zimą - kopczykować podstawę pnia, koronę osłonić zimową agrowłókniną a pień owinąć słomianymi matami.

Szczególnie ryzykowna jest uprawa perełkowca we wschodniej części Polski. Czysty gatunkowo perełkowiec zaliczany jest do strefy mrozoodporności roślin 6B. Większą mrozoodporność ma perełkowiec japoński 'Pendula', którego przydzielono do strefy mrozoodporności 6A. Ta kałowa odmiana perełkowca może być zatem sadzona niemal w całej Polsce.

Perełkowiec japoński, sofora chińska - przycinanie

Perełkowiec ma tendencje do tworzenia kilku pni i krzewienia się. Jeśli więc chcemy uzyskać drzewiastą formę, należy już w pierwszym roku rozpocząć formowanie drzewa. W tym celu, wczesną wiosną usuwamy pędy krzyżujące się oraz te wyrastające na pniu poniżej korony. Odmianie perełkowca japońskiego 'Pendula' najlepiej pozwolić rosnąć swobodnie, gdyż jej wzrost jest bardzo wolny a roślina samoistnie uzyskuje bardzo ciekawą, płaczącą formę.

mgr inż. Anna Błaszczuk

Przeczytaj również:

• Drzewo jak parasol. Najpiękniejsze drzewa o parasolowatej koronie
• Krzewy liściaste kwitnące latem
• Krzewy ozdobne kwitnące od wiosny do jesieni
• Rośliny o poskręcanych pędach

Opracowano na podstawie:
1. W. Bugała, Drzewa i krzewy, PWRiL, Warszawa 1979, s. 387-388;
2. X. He, Y. Bai, Z. Zhao, H. Zheng, Local and traditional uses, phytochemistry, and pharmacology of Sophora japonica L.: A review w Journal of Ethnopharmacology 187/2016, s. 160-182;
3. Sz. Łukasiewicz, Drzewa i krzewy polecane do obsadzeń ulicznych w miastach w Rośliny do zadań specjalnych, PWSZ, Sulechów 2011, s. 313-324.
4. M. Lipiński, Pożytki pszczele, PWRiL, Warszawa 1982, s. 331-332.