Papryczka chili - właściwości i uprawa w doniczce

Papryczka chili (Capsicum annuum) ma cenne właściwości odżywcze. Cechuje ją wysoka zawartość witaminy C i beta-karotenu ale głównym walorem jest kapsaicyna, która nadaje specyficzny ostry smak i ma silne właściwości antynowotworwe. Przy tym papryczka chili jest łatwa w uprawie i można ją wysiewać do doniczek w mieszkaniu. Poznaj sekrety uprawy papryczki chili w doniczce i zbierz własne papryczki z parapetu!

Papryczka chili
Fot. pixabay

Papryczka chili - właściwości

Mianem papryki chili określa się owoce odmian papryki, kultywarów i mieszańców o bardzo ostrym, piekącym smaku. Są to np. Cayenne, Jalapeno i Tabasco (kultywary papryki jednorocznej - Capsicum annuum), czy Naga Jolokia (kultywar papryki habanero - Capsicum chinense). Wiele z tych odmian możemy uprawiać choćby w doniczkach. Nie tylko w celach kulinarnych, ale też jako paprykę ozdobną.

Za ostry smak papryczek chili odpowiada kapsaicyna, posiadająca właściwości drażniące i rozgrzewające skórę i błony śluzowe.

Papryczki chili posiadają cenne właściwości zdrowotne, które zawdzięczają zawartości witamin ale i samej kapsaicyny. I tak za pomocą papryczki chili można redukować dolegliwości bólowe związane z przeziębieniem (m. in. redukuje uczucie zapchanego nosa), stany zapalne, używać do pobudzania przepływu krwi, a także wpływać na poprawę trawienia (zawarta w papryczkach chili kapsaicyna drażni błonę śluzową żołądka, wzmagając wydzielanie soków żołądkowych, co z kolei zwiększa apetyt i poprawia trawienie). Nie zaleca się ich jednak przy chorobie wrzodowej żołądka.

Papryczka chili - odmiany

Poszukując odpowiednio pikantnej papryczki chili, należy sprawdzić jej ostrość określoną w skali Scoville'a.

Skala Scoville'a - skala ostrości stworzona przez amerykańskiego chemika W. Scoville’a. Określa ilość kapsaicyny, odpowiadającą za pikantność. Stosowana jest przede wszystkim w stosunku do papryki. Jednostką miary ostrości jest 1 SHU (Scoville Hotnest Unit). Dla porównania, papryka słodka ma 0 SHU a czysta kapsaicyna osiąga wartość ok. 16 000 000 SHU.

Papryka chili 'Naga Jolokia' - pochodzi z Indii i do 2011 roku była najostrzejszą papryką na świecie. Wydłużone owoce o jasnopomarańczowej barwie i chropowatej skórce mają do 8,5 cm długości. Krzew dorasta do 90 cm wysokości. Do 1 000 000 SHU.

Papryka chili 'Fatalii Yellow' - pochodząci z Afryki Środkowej. Krzew dorasta do 75 cm wysokości. Wydłużone i zakrzywione owoce osiągają do 7 cm długości. Początkowo są zielone ale w fazie dojrzałości przybierają kolor żółty. Do 250.000 SHU.

Papryczka chili - odmiany w różnych kolorach
Fot. pixabay

Papryka chili 'Black Hungarian' - plenna odmiana pochodząca z Węgier. Ma ciemne liście i fioletowe kwiaty. Owoce w kształcie zaokrąglonego stożka mają ok. 8 cm długości. Zmieniają barwę od zielonego, poprzez fiolet i czerń aż do czerwieni. Do 10 000 SHU.

  Papryka chili 'Heatwave' - pochodzi z Gujany Francuskiej lub Peru. Plenny krzew osiąga do 70 cm wysokości. Owoce o długości 8-12 cm w różnych fazach rozwoju mają barwy: żółte, pomarańczowe do dojrzałych czerwonych. Do 50.000 SHU.

Papryka chili 'de Arbol' - pochodzi z Meksyku i spokrewniona jest z papryką Cayenne. Bardzo plenny krzew dorasta do 90 cm wysokości. Papryczki są wydłużone i zagięte. W pełni dojrzałe mają czerwony kolor i ok. 9 cm długości. Do 50.000 SHU.

Papryka chili 'Thai Orange' - pochodzi z Tajlandii. Krzew jest nieduży ale bardzo plenny - może wydać nawet kilkaset owoców. Wydłużone, jasnopomarańczowe papryczki osiągają 2-5 cm długości. Do 50.000 SHU.

Papryka chili 'Filius Blue' - bardzo ozdobna, jadalna odmiana pochodząca z Meksyku. Krzew osiąga ok. 60 cm wysokości a jego liście mają fioletowe zabarwienie. Jajowate, fioletowo-niebieskie papryczki początkowo są bardzo pikantne, po dojrzeniu są łagodniejsze. Do 58.000 SHU.

Papryka chili 'Habanero Red' - odmiana hybrydowa F1, jest jedną z ostrzejszych papryk chili. Roślina ma krzaczasty pokrój i dorasta do 100 cm wysokości. Owoce początkowo są zielone, dojrzałe przybierają barwę czerwoną i osiągają ok. 6 cm długości. Do 350 000 SHU.

Papryka chili 'Tabasco' - to kultywar papryki rocznej pochodzący z Meksyku. Jest składnikiem popularnego sosu Tabasco. Owoce o długości 3-5 cm w fazie zbiorczej mają jaskrawoczerwony kolor. Do 50.000 SHU.

Papryka chili 'Piri-piri' - odmiana uprawowa papryki rocznej pochodząca z Afryki. W języku angielskim nazywana African Birds Eye Chili. Krzew rodzi dużo owoców i osiąga ok. 60 cm wysokości. Karminowo-czerwone papryczki mają 2,5-4 cm długości. Do 175.000 SHU.

Papryczka chili - wymagania

Papryczka chili jest rośliną o wybitnie wysokich wymaganiach cieplnych. Nawet niewielkie przymrozki powodują, że rośliny całkowicie giną. Spadki temperatury poniżej 15°C podczas kwitnienia i zawiązywania owoców, prowadzą do zrzucania kwiatów i zawiązków owoców. Rośliny podobnie reagują na silne podmuchy wiatru. Dlatego do uprawy papryczki chili wybierać trzeba miejsca ciepłe i osłonięte.

Różne odmiany papryczek chili
Fot. pixabay

Drugim niezwykle ważnym czynnikiem jest dobre oświetlenie. Papryczka chili jest rośliną wybitnie światłolubną, a odpowiednie oświetlenie jest warunkiem właściwego wybarwiania się owoców. Dlatego miejsce uprawy papryczek powinno być jak najbardziej słoneczne. Jedynie młode rośliny trzeba chronić przed bezpośrednim padaniem promieni słonecznych.

Kolejną ważną rzeczą jest właściwa wilgotność podłoża. Papryczka chili ma wysokie wymagania wodne. Wymaga stale umiarkowanie wilgotnego, ale przepuszczalnego podłoża. Okresami krytycznymi są: wzrost siewek, kwitnienie i owocowanie. W tych momentach wymagania wodne papryczki chili zdecydowanie rosną. Niedobór wody w okresie zawiązywania się kwiatów i owoców, skutkuje ich zrzucaniem. Równie niebezpieczne jest przelanie roślin, ponieważ ich korzenie w takich warunkach szybko gniją. Dlatego w pojemniku, w którym uprawiana jest papryczka chili niezbędne są otwory i drenaż.

Papryczka chili - uprawa na balkonie
Fot. pixabay

Ostatnią, ale równie istotną kwestią, są wymagania pokarmowe. Papryczka chili wymaga regularnego i częstego nawożenia (raz na 1-2 tygodnie), najlepiej biohumusem, albo uprawy w bogatym w składniki pokarmowe podłożu. Dobrym podłożem do uprawy papryczki chili w doniczce jest ziemia do pomidorów lub ziemia uniwersalna wymieszana z gruboziarnistym piaskiem i wzbogacona kompostem w stosunku 3:1:1.

Papryczka chili - siew nasion i produkcja rozsady

Papryczkę chili uprawia się z rozsady. Czas produkcji rozsady papryczki chili powinien trwać od 10 do 11 tygodni. Do tego celu należy wybrać stanowisko jak najlepiej oświetlone i ciepłe (temperatura wschodów papryczki to 20-26°C).

Nasiona papryczki chili wysiewa się od połowy lutego do połowy marca do skrzynek, multiplatów lub małych doniczek w mieszkaniu. Aby przyspieszyć kiełkowanie, nasiona przed wysiewem można namoczyć przez 24 godz. w ciepłym miejscu (np. na półce przy kuchence). W tym celu nasiona rozkłada się na kawałku nasączonego wodą ręcznika papierowego.

Papryczka chili w doniczkach
Fot. pixabay

Nasiona papryczki chili wysiewa się do pojemników po 2-3 sztuki w punkcie, na głębokość około 0,5 cm. Do produkcji rozsady najlepsza jest ziemia kompostowa lub odkwaszony torf ogrodniczy zmieszany z ziemią uniwersalną i piaskiem w równych proporcjach. Wschody następują zwykle po 1 - 6 tygodniach. Podłoże należy utrzymywać stale lekko wilgotne i zwilżać je letnią wodą, gdy tylko wierzchnia warstwa zaczyna przesychać.

Podczas kiełkowania papryczki chilli trzeba utrzymywać temperaturę stale w granicach 20-26°C. Jeżeli rośliny wschodzą zbyt długo, możliwe, że uprawiane są w miejscu ze zbyt zmienną temperaturą (np. w pobliżu często uchylanego okna). W takiej sytuacji pojemniki należy przestawić w miejsce, w którym łatwiej będzie zapewnić roślinom optymalne warunki.

Gdy papryczki chili wzejdą i osiągną wysokość kilku centymetrów oraz wytworzą po 2-3 liście, należy wykonać pikowanie do pojemników o wymiarach 4 x 4 cm. Po około 3 tygodniach sadzonki przesadzamy ponownie do większych pojemników. Na tym etapie rośliny można zacząć już nawozić co 2 tygodnie.

Osobom szukającym dobrych jakościowo nasion papryczki chili do uprawy w ogródku lub w doniczkach, polecamy sklep naszego poradnika. Posiadamy w sprzedaży odmiany papryczek bardzo dobrze plonujące oraz odporne na choroby i niekorzystne warunki uprawy. Wysiewając te nasiona przekonasz się, jak łatwa może być uprawa papryczki chili. Aby zobaczyć ofertę nasion, naciśnij grafikę poniżej.

Papryczka chili - uprawa i pielęgnacja

Gdy papryczki wytworzą już 6 dobrze rozwiniętych liści, można przesadzić je do doniczek o głębokości minimum 20 cm. Do doniczki o średnicy 13 - 15 cm sadzi się jedną sadzonkę, a do skrzyneczki o szerokości 30 cm - dwie sadzonki. Papryczkę chili najlepiej uprawiać w doniczkach plastikowych, zamiast ceramicznych, ponieważ dłużej utrzymują wilgoć i szybciej się nagrzewają.

Po 15 maja, gdy zniknie niebezpieczeństwo przymrozków, a temperatura na zewnątrz wzrośnie powyżej 13°C, papryczki chili można przenieść na balkon. Pamiętajmy jednak o uprzednim zahartowaniu rozsady. Do końca czerwca rośliny lepiej przenosić na noc do mieszkania. Zbyt niska temperatura nocą (poniżej 13°C) może źle wpłynąć na kwitnienie i owocowanie papryczki chili.

Jalapeno - jedna z odmian papryczki chili
Fot. pixabay

Jeżeli temperatury w ciągu dnia będą utrzymywać sie poniżej 15°C, przeniesienie roślin na zewnątrz można opóźnić do czerwca. Dobrym rozwiązaniem, szczególnie w chłodniejszych rejonach kraju, jest zakupienie na balkon miniaturowego tunelu foliowego lub mini szklarni balkonowej, w których uprawa papryczki chili jest pewniejsza. Takie tunele i szklarenki są stosunkowo łatwo dostępne.

Jeśli jednak zdecydujemy się uprawiać papryczkę chilli w doniczkach bez dodatkowych osłon, polecam sadzić obok papryki zioła, takie jak lubczyk oraz koper, które osłonią papryczkę chilli przed wysuszającymi wiatrami i słońcem, a także poprawią smak jej owoców.

Papryczkę chili można także uprawiać w mieszkaniu na parapecie, najlepiej jednak południowo - zachodniego okna.

Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie papryczki chili jest uszczykiwanie wierzchołków roślin. W ten sposób ograniczymy ich wzrost i zmusimy je do gęstego krzewienia się i bujnego kwitnienia. Aby zwiększyć plon owoców, zaleca się również usuwanie pierwszego kwiatu.

Papryczka chili uprawiana w mieszkaniu wymaga ręcznego zapylenia kwiatów (na balkonie zrobią to za nas owady). Kwiaty zapylamy przy pomocy miękkiego pędzelka, delikatnie przenosząc pyłek z pręcików na słupek.

Papryczka chili w doniczce może być też świetną ozdobą mieszkania. Fot. pixabay

Papryczka chili - zbiór

Termin zbioru papryczek chilli uzależniony jest od odmiany. Zwykle trwa on od sierpnia do października. U odmian papryczki chili o czerwonych owocach łatwo jest stwierdzić, kiedy są gotowe do zbioru (gdy są wybarwione na intensywnie czerwony kolor), jednak w przypadku odmian o zielonych owocach, jest to trudniejsze. Gotowość do zbiorów owoców sprawdzamy poprzez ściskanie ich palcami. Jeżeli są bardzo twarde oznacza to, że są jeszcze niedojrzałe. Gdy ścianki owocu będą się łatwo uginały pod naciskiem palców, będzie to znak, że są już one gotowe do zbioru.

Papryczki zbieramy odcinając je nożyczkami tuż przy łodydze. Zrywanie ręką może doprowadzić do wyrwania rośliny z ziemi. Po zbiorze papryczki można przechowywać w lodówce przez około 7 dni. Owoce papryczki chili doskonale nadają się do suszenia. Można powiesić je w kuchni, tworząc niezwykłą dekorację.

Papryczka chili zimą. Jak przezimować chili?

Papryczki chili uprawiane w ogrodach i nieogrzewanych szklarniach są roślinami jednorocznymi. Odmiany chili uprawiane w mieszkaniach możemy jednak przezimować i traktować jako rośliny wieloletnie. Do tego celu najlepiej nadają się papryczki chili będące odmianami papryki habanero (Capsicum chinense), papryki jagodowej (Capsicum baccatum) oraz niewielkich rozmiarów domowe papryki ozdobne.

Na zimę papryczkę chilli ustawiamy w miejscu jasnym i chłodnym (ale zabezpieczonym przez mrozem). Chronimy rośliny przed podmuchami ziemnego powietrza. Pomieszczenie powinno być dobrze wentylowane, ale rośliny nie mogą stać przy otwieranym oknie. Znacząco ograniczamy podlewanie i całkowicie zaprzestajemy nawożenia. Rośliny najlepiej podlewać raz na kilka dni, rankiem, w dni z większym nasłonecznieniem (wtedy ziemia szybciej obeschnie) i tylko tyle aby nie uschły. Jeśli na jakiś częściach pojawią się pleśnie lub objawy chorób grzybowych, chore fragmenty roślin lub całe rośliny, trzeba szybko usuwać. W przeciwnym razie zgnilizna szybko się rozprzestrzeni na całą uprawę.

Do obfitszego podlewania i nawożenia powracamy wiosną, gdy rośliny rozpoczną wzrost po zimowym spoczynku.



mgr inż. Agnieszka Lach

Opracowano na podstawie: E. Millard, Ogródek w doniczkach, Grupa Wydawnicza Foksal Sp. z o.o., Warszawa 2015, str. 195-201; P. Kardasz, Pielęgnacja roślin balkonowych ozdobnych i leczniczych, Videograf II, Katowice 2002, str. 135-137; M. Guerra, Jadalne rośliny w pojemnikach, Swiat Książki, Warszawa 2001, str. 127; J. Mayer, Pyszności prosto z balkonu i tarasu, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2017, str. 36; A. Gawłowska, Ogródek warzywny, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2015, str. 66-67.

Przeczytaj również:

Papryka - właściwości, uprawa, odmiany
Papryka jest warzywem o jadalnych owocach, należącym do rodziny psiankowatych, podobnie jak bardzo popularny pomidor. Posiada cenne właściwości zdrowotne i kulinarne. Możliwa jest zarówno uprawa papryki w gruncie jak i pod osłonami. Otrzymane warzywa można spożywać na surowo, gotować, piec czy konserwować. Zobacz jak prowadzić uprawę papryki na działce oraz poznaj najlepsze polskie odmiany papryki do uprawy amatorskiej. Więcej...

Choroby i szkodniki papryki. Objawy i zwalczanie
Choroby i szkodniki papryki powodują liczne uszkodzenia pędów, liści i owoców, a niekiedy zamieranie całych roślin. Podpowiadamy najlepsze sposoby na zwalczanie chorób i szkodników papryki w uprawach amatorskich na terenie ogrodów przydomowych i działkowych. Więcej...

Warzywa w doniczkach
Warzywa w doniczkach coraz częściej goszczą na naszych balkonach i tarasach. Uprawa warzyw w doniczkach jest o tyle wygodna, iż nie wymaga posiadania ogrodu aby móc cieszyć się swoimi pomidorami czy sałatami. Ten sposób uprawy jest zatem dostępny dla wielu mieszkańców miast. Dowiedz się jakie warzywa można uprawiać w doniczkach, jak sadzić warzywa do doniczek oraz jak pielęgnować warzywa rosnące w doniczkach. Więcej...